سلام نو – سرویس بین الملل: ایران از روز خروج آمریکا از برجام گفت که هر وقت آمریکا به برجام باز گردد و تحریم‌های مرتبط با آن را لغو کند ایران هم به سرعت به تعهدات برجامی خود باز می‌گردد. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران هم در تازه‌ترین گفت‌وگوی خود به روزنامه ایران گفت که اگر جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا شد، می‌تواند با چند فرمان اجرایی همه تحریم‌ها علیه ایران را لغو کند.
در طرف مقابل جو بایدن، رئیس جمهور منتخب آمریکا هم از ابتدا وعده بازگشت به برجام را داده بود و گفته بود با ورودش به کاخ سفید به برجام باز می‌گردد، اما برای مذاکراتی جدید.
این نشان می‌دهد تهران و واشنگتن هر دو مایل به بازگشت و احیای برجام هستند اما آیا بازگشت به برجام به همین سادگی است که به نظر می‌رسد؟
از نظر ظریف طی شدن این مسیر حتی به مذاکره نیاز ندارد و کافی است که آمریکا در مسیر اجرای تعهداتش گام بردارد تا ایران هم تعهداتش را از سر بگیرد. ظریف با اشاره به تحریم‌های تازه ترامپ و اینکه گفته می‌شود رئیس جمهوری بعدی امریکا نخواهد توانست برخی از تحریم‌های برجامی آمریکا را لغو کند، تاکید کرد که اینها فقط حرف است.
به باور ظریف آمریکا برای بهانه‌جویی جهت عدم اجرای تعهدات بین‌المللی‌اش نمی‌تواند متوسل به مقررات داخلی شود. این حرف البته حرف جدیدی نیست و در زمان اجرای برجام هم ایران تاکید می‌کرد که چگونگی اجرای برجام در آمریکا ربطی به ایران ندارد و مسئله‌ای است که رئیس جمهور آمریکا به آن فکر کند.
اما سختی‌های بازگشت به برجام تنها خلاصه به چگونگی رفع تحریم‌ها و موانع داخلی پیش پای جو بایدن نیست و بازگشت آمریکا به برجام و بازگشت ایران به تعهداتش هر کدام اما و اگرهای خود را دارد.
از نظر ایران برجام حاصل پنج سال مذاکره پیچیده و سطح بالاست و قابل بازگشایی یا مذاکره مجدد نیست ولی جو بایدن اساسا به این دلیل قصد بازگشت به برجام را دارد که نه تنها برخی بندهای آن را تمدید و طولانی کند بلکه برجام را به حوزه مسائل منطقه‌ای و موشکی نیز گسترش دهد.
نیویورک تایمز به تازگی مدعی شده که عباس عراقچی به مشاوران جو بایدن پیام داده بهتر است آمریکا بدون پیش شرط به برجام برگردد، پیامی که می‌تواند دو معنا داشته باشد. نخست این که برجام برای ایران گسترش پذیر و قابل مذاکره نیست و دیگر این که ایران مایل به سرعت گرفتن روند بازگشت به برجام بدون شرط و شروط و مذاکره است.
به جز این مسئله ایران همیشه روی مسئله جبران خسارت تحریم‌های ترامپ تاکید کرده است، تحریم‌هایی که بنا به گفته وزیر خارجه آمریکا چیزی در حدود ۷۰ میلیارد دلار خسارت مالی به ایران زده است. فارغ از میزان خسارت وارد شده به ایران، این که آمریکا بپذیرد به خاطر تحریم به ایران خسارت دهد امری دشوار است و دست یابی به آن سخت‌تر از چیزی است که به نظر می‌رسد.
چالش دیگر درون برجام مسئله مکانیزم ماشه یا اسنپ بک است، مکانیزمی که حتی آمریکای ترامپ را تهییج کرده بود تا برای تمدید تسلیحاتی ایران از آن استفاده کند، هرچند به خاطر خروج از برجام موفق به این کار نشد. از همین رو برخی کارشناسان پیشنهاد دادند ایران با حفظ برجام در شکل فعلی تنها اصرار کند که آمریکا تحریم‌ها را لغو و خود تعهداتش را اجرا کند و به جای درخواست بازگشت آمریکا به برجام سعی کند مذاکرات مستقل را خارج از برجام با آمریکا آغاز کند که مسائلی از جمله اسنپ بک را نداشته باشد.
همین نگاه مختصر به چالش‌های ابتدایی پیش روی بازگشت به برجام نشان می‌دهد ایران و آمریکا می‌توانند مسیر چالش برانگیزی برای بازگشت به برجام داشته باشند، چالشی که به عواقب بازگشت آمریکا و ایران به برجام و توقعات آینده دو طرف بستگی دارد نه صرفا لغو تحریم‌ها یا بازگشت به تعهدات.
نظر شما