سلام نو – سرویس سیاسی: پنجم مرداد هر سال یادآور نخستین نماز جمعه تهران پس از پیروزی انقلاب است، نماز جمعه‌ای که به امامت آیت‌الله سید محمود طالقانی برگزار شد و به همراه چند نماز جمعه بعدی او، متری برای نماز جمعه معیار در ذهن مردم در نظر گرفته شد. خطبه‌ها محکم، شورانگیز و مردمی او که با بلاغت کم نظیرش همراه بود چیزی بود که هر سال کمرنگ و کمرنگ‌تر شد.
"به امام (ره) بگویید حالا که نظام جمهوری‌اسلامی برقرار شده است دستور فرمایید نمازجمعه هم اقامه شود. " این حرفی بود که آیت‌الله به سید احمد خمینی زد و پاسخ گرفت که "خودشان (مرحوم طالقانی) این کار را انجام دهند و نمازجمعه را بخوانند. " آیت الله طالقانی خودش نماز را اقامه کرد تا اولین نماز جمعه تهران با شرکت بیش از یک میلیون نفر برگزار شود.
۵ مرداد ۱۳۵۸ سید محمود طالقانی به زمین چمن دانشگاه رفت و اولین نماز جمعه بعد از انقلاب را به شکل رسمی اقامه کرد. نماز جمعه‌ای که در صف نخست آن چهره‌های مختلف انقلاب قرار داشتند و از محمد توسلی، ابراهیم یزدی تا صادق قطب زاده در آن به چشم می‌خوردند.
هر چند آیت‌الله طالقانی به فاصله کمتر از دو ماه بعد از این نماز دعوت حق را لبیک گفت اما در این مدت موفق به برگزاری پنج نماز جمعه شد که آخرینش به مناسبت فرارسیدن سالگرد جمعه خونین ۱۷ شهریور بود. این پنج نماز جمعه همیشه به عنوان نماز جمعه‌های الگوی انقلاب اسلامی یاد می‌شوند، نماز جمعه‌هایی که البته امروز اثری از آن در فرم و محتوای نماز جمعه نیست.
جز نماز جمعه‌هایی که به امامت رهبر انقلاب برگزار می‌شود، دیگر خطیبان تهران و حتی دیگر شهرها آن چنان مورد توجه نیستند و نماز جمعه آن رونق سال‌های نخست را ندارد، سال‌هایی که امثال سید علی خامنه‌ای و اکبر هاشمی خطبه‌هایی سیاسی اجتماعی ایراد می‌کردند و با هر خطبه خود تشنج‌های جامعه را آرام می‌کردند.
امروز بیش از یک دهه است که تریبون نماز جمعه آن اثر سابق را ندارد و به جز نماز جمعه‌های رهبر انقلاب رسانه‌ها به دیگر نمازهای جمعه آن چنان توجهی را ندارند. خطیبان جمعه بیش از ان که خطبه سیاسی و اجتماعی بخوانند، خطبه‌هایی سیاست زده و به دور از اجتماع می‌خوانند و گاه با حرف‌های عجیب و غریب خود توجه‌ها را جلب و مردم را متعجب می‌کنند.
یک سخنران پیش از خطبه از سکولار بودن ویروس کرونا می‌گوید و امام جمعه یک منطقه معتقد است که امامان جمعه اختیارات رهبری را در حوزه خود دارند، چون همانطور که اختیارات پیامبر به رهبری رسید اختیارات رهبری هم به ائمه جمعه می‌رسد.
وقتی حافظه جمعی مردم محتوای سخنان این چنینی را با سخنان محمود طالقانی، هاشمی رفسنجانی، حسینعلی منتظری و رهبر انقلاب مقایسه می‌کند و وقتی توانایی سخنوری آن امامان جمعه را با این امامان جمعه می‌سنجد به طور طبیعی هم استقبال کمتری از نماز جمعه می‌کند و هم آن چنان دل در گرو سخنان امام جمعه ندارد که یک حرف امام جمعه بتواند تنش و استرسی در جامعه را آرام کند.
به نظر می‌رسد چیزی که در سال روز نخستین نماز جمعه پس از انقلاب باید به خاطر بیاید منش طالقانی به عنوان الگوی کم‌نظیر یک امام جمعه بود. چهره‌ای که در بین عامه مردم و فعالین سیاسی و اجتماعی مقبول بود، اصولا وارد دعواهای سیاسی نمی‌شد، سیاسی سخن می‌گفت و سیاست‌زده نمی‌شد و در نهایت سخنوری در خور و اندیشمندی توانمند بود.
برای دریافت این نشانه‌ها کافی است بخشی از خطبه‌های آخرین نمازجمعه آیت الله طالقانی را مرور کنیم که گفت: «علی(ع) فرمود: من استبد برایه هلک، هر که استبداد کند در کارهای خودش هلاک می‌شود. من شاور الرجال شارکهم فی عقولهم، وقتی من یک دید دارم، با یک نفر از شما، با ده نفر وقتی مشورت می‌کنم، ده دید پیدا می‌کنم، ده عقل به عقل خودم ضمیمه می‌کنم. چرا نمی‌شود؟ نمی‌دانم!! امام دستور می‌دهد، ما هم فریاد می‌کشیم، دولت هم تصویب می‌کند، ولی عملی نمی‌شود.»
طالقانی با این که در دل حکومت بود اما همیشه در سمت مردم ایستاد و از تمام مسئولین به نفع مردم طلبکار بود، نه این که تنها از دولت یا مجلس طلبکار باشند و به عنوان یک نیروی سیاسی پشت تریبون نماز جمعه برود. احیای این منش و روش می‌تواند نماز جمعه را نیز مجدد احیا کند.
نظر شما