سلام نو – سرویس اقتصادی: هر سال در نزدیکی های بستن بودجه سال بعد هر نهاد و شخص ذی نفوذی تلاش می کند تا با چانه زنی سهمی برای خود از بودجه کشور را فراهم کند. این تعبیر حسام الدین آشنا که گفته بودجه، مظهر تعارض و تفاوت ها در کشور و تجسم واقعی نظام قدرت است، یکی از دقیق ترین گزاره ها درباره نظام بودجه ریزی کشور است.
به گزارش سلام نو، نظام بودجه ریزی ما ایرادهای متعددی دارد اما ایراداتی که متوجه نظام بودجه ریزی در کشور بوده مربوط به سال های اخیر نیست، همان طور که تلاش برای رفع این ایرادات هم از همان ابتدای انقلاب محل بحث و گفت و گوی زیادی بوده است.
نکته مثبتی که در سال های اخیر وجود داشته انتشار جزئیاتی از بودجه بوده که مردم را از بودجه های کلان بسیاری از نهادها آگاه ساخته است. بودجه نهادهای فرهنگی بیش از همه بین مردم با واکنش همراه بود. بودجه بیش از سیصد میلیارد تومانی جامعه المصطفی فقط یکی از اینها است. نهادهای معاف از مالیات نیز برای خیلی از مردم این پرسش را ایجاد کرده بود که چه تفاوتی بین این نهادها با دیگر مجموعه ها وجود دارد.
آشنا، رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری سال گذشته تصویر نغزی از نفوذ قدرت در بودجه کشور ارائه داده بود و گفته بود: در طول زمان ردیف های بودجه ای پادار شده اند. به این صورت که در ابتدا فردی با لابی، فشار، تماس و توافق یک بند در بودجه سالانه کشور به عنوان کمک به فلان موسسه باز کرد که در آغاز نیز اعتبار این بند 10 میلیون تومان بوده، اما به مرور زمان این بند و مبلغ اعتبار آن رشد کرده است. هر رییس جمهوری فکر کرده که دوستانی دارد و باید آنها را تقویت کند به همین دلیل نیز در بودجه ردیف هایی برای حمایت از آنها قرار داده است.
آشنا همچنین با بیان اینکه پشت هر ردیف بودجه یک قبیله و یک پدر و مادر قرار دارد، گفته بود: برخی کل بودجه دولت و کشور را به اسارت و گروگان می گیرند تا تکلیف یک ردیف از بودجه که به طور مثال دولت بنا به دلایلی قصد دارد از پرداخت آن جلوگیری کند، معلوم شود.
مشاور رئیس جمهور در حالی از مسائل پشت پرده، پرده بر می دارد که سالهاست بسیاری از کارشناسان، بودجه کم آموزش و پرورش را یک آفت می دانند. در عین حال نهادی مثل صدا و سیما با ساختاری عریض و طویل با حداقل خروجی و بودجه ای کلان هیچ گاه نتوانسته متناسب با هزینه ای که برای این نهاد می شود، مثمر ثمر باشد.
بی راه نیست اگر نحوه بودجه ریزی را از مهم ترین مسائل اقتصاد کشور بدانیم. بسیاری معتقدند نظام بودجه ریزی ما نیازمند تغییر و تحول است. در بستن بودجه مهم ترین مساله توجه به اولویت های کشور است با این حال خیلی از لابی های سنگین برای چند میلیارد بودجه بیشتر جای اولویت ها را می گیرد. طبیعتا سهم خواهی های بی مورد بدون توجه به نیازهای اساسی کشور و درک نکردن محدودیت در منابع موجود نه به مصالح کشور است و نه به منافع ملی است. با این حال هنوز تا به سرانجام رسیدن بودجه سال آینده راه زیادی وجود دارد. در این مسیر نطق های پوپولیستی برخی نمایندگان مجلس و برخی اشخاص از نهادهای مختلف در کنار خواسته های استانی می تواند دولت را با محدودیت های زیادی رو به رو کرده و منجر به صرف حجم زیادی از درآمدهای نفتی شود. آن هم در شرایطی که باید اذعان داشت که شرایط نفتی ما نسبت به سال های قبل خیلی مساعد نیست.
با توجه به ایراداتی که در نظام بودجه ریزی ما وجود دارد لازم است مجلس و دولت بیش از همه مراقب باشند تا اسیر رویکردهای پوپولیستی نشوند چرا که در این صورت کسری بودجه در سال آینده می تواند از آنچه تصور می شود به ما نزدیک تر باشد.
