سلام نو - سرویس اقتصادی: پسته محصولی است که دو کشور ایران و آمریکا سهم عمده‌ای در تولید و تجارت آن دارند. محصولی که تولید و توزیع آن سالانه میلیاردها دلار درآمد دارد، در یک دهه گذشته بازارش در دست ایران و آمریکا بوده است به صورتی که این دو کشور حدود هفتاد تا هشتاد درصد تولید سالانه پسته را به عهده داشته اند. ترکیه، سوریه و اتحادیه اروپا هم دیگر کشورهای تولیدکننده پسته هستند.
به گزارش سلام نو، پسته معمولا در هوای گرم و خشک به عمل می آید اما کمبود آب باعث آسیب جدی به این محصول می شود. با این حال خشکسالی، تغییرات آب و هوایی، افت کیفیت آب، کیفیت پایین چاه‌های منطقه، تغذیه نامناسب، آفات متعدد و کیفیت نازل سموم همه و همه دست به دست هم داده تا بازار پسته برای کشاورزان تب و تاب سالهای گذشته را نداشته باشد. باغ داران پسته و چند هزار نفری که زندگی شان به پروسه تولید و صادرات پسته وابسته است امسال متحمل زیان فراوانی شده اند. تولید محصول باغ‌های پسته آن قدر کم بوده که شنیده می شود کفاف مصرف خانگی را هم نخواهد داد.
کاهش دوره سرما در زمستان و گرمای بهاره و تابستان امسال در کاهش تولید پسته که برخی آن را تا 80 درصد نسبت به سنوات قبل کمتر می دانند موثر بوده و از آن به عنوان مهم ترین عامل در افت تولید و به تبع آن صادرات طلای سبز یاد می شود. در همین راستا خبری در مرداد ماه سال جاری مبنی بر اقدام ایران به واردات پسته از تاجیکستان برای صادرات مجدد با برند ایران برای جبران کسری پسته صادراتی و حفظ جایگاه صادراتی ایران منتشر شد. خبری که خود گویای حال و روزهای بازار پسته ایران است.
واقعیت این است که پسته به عنوان ارز آورترین محصول کشاورزی ایران در روزهای خوبی به سر نمی برد. با این حال شکرالله حاجی وند، مدیرکل دفتر میوه های سردسیری و خشک وزارت جهاد کشاورزی معتقد است همچنان می توانیم جایگاه خود را در زمینه صادرات در سال ۹۷ حفظ کنیم. او در این باره اظهار کرده است: هنوز بسیاری از محصولات سال گذشته در انبارها مانده، که دلیل آن نیز مربوط به مباحث بازار است؛ برای اینکه بتوانیم حضورمان را در بازار کنترل کنیم، محصول را یکباره وارد بازار نمی کنیم و ارزان نمی فروشیم، بلکه آن را به موقع وارد بازار می کنیم و با بهترین قیمت می فروشیم.
شاید به همین خاطر بوده که رقم صادرات مغز پسته ایران به اروپا درنیمه نخست امسال با رشد 34 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به 47 میلیون یورو رسیده است. آلمان، اسپانیا، یونان، ایتالیا و لیتوانی بزرگترین واردکنندگان پسته از ایران در نیمه نخست 2018 بوده اند.
کمترین میزان تولید پسته در نیم قرن اخیر
در سال 96 بر اساس آمار منتشر شده توسط گمرک به میزان یک میلیارد و 181 میلیون دلار بوده است. در حال حاضر هم علی رغم رشد صادرات پسته ایران در نیمه نخست امسال، پیش بینی ها در سال جاری نشان از کاهش معنی دار تولید پسته در کشور دارد. امری که صادرات این محصول را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
به گفته محسن جلال پور، فعال اقتصادی و تاجر40 ساله پسته تولید این محصول امسال به کمترین میزان در نیم قرن گذشته خواهد رسید واین یعنی باید صدای زنگ خطر برای یکی از مهم ترین برندهای صادراتی ایران شنیده شود. صدایی که البته باید زودتر از اینها شنیده می شد. جلال پور می گوید: "امسال در استان کرمان کمتر از 20 هزارتن پسته برداشت خواهیم کرد این در حالی است که در سنوات قبل، به طور متوسط حدود 120 هزار تن پسته سالانه برداشت شده است." این بدین معنی است که بیش از 80 درصد تولید این محصول در استانی که عمده تولید پسته کشور در آن انجام می شود، از بین رفته است. همچنین بر اساس برآوردهای صورت گرفته، احتمالا امسال در کل کشور کمتر از 50 هزار تن پسته برداشت خواهیم کرد.
ایران تا چند سال گذشته رتبه اول صادرات پسته را به خود اختصاص داده بود، حالا چند سالی است جای خود را به آمریکا داده است. اگر سال های گذشته محدودیت‌های بانکی، تجارت پسته را برای کشاورزان ایرانی دشوار کرده بود امروز مهم ترین مانع برای رونق کار پسته کاران تغییرات اقلیمی و خشکسالی است. مانعی که صادرات متوسط سالانه پسته را از 120 هزار تن به چیزی حدود 50 هزار تن برساند. بدون تردید امسال باید شاهد واگذاری بخشی از بازار پسته به آمریکا بود.
پسته ایرانی روزهای تلخی را می‌گذراند. معضل بی آبی در مناطقی که پسته کاران به آن دل بسته اند بیداد می کند. باید قبول کنیم استانی همچون کرمان در حال خشک شدن است و روز به روز از 400 هزار هکتار باغ پسته این استان شاهد میزان بهره وری کمتری هستیم. حال در شرایطی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان عمر پسته در استان کرمان حداکثر تا بیش از یک دهه دیگر نخواهد بود باید تا دیر نشده تدبیری اندیشید.
