سلام نو - سرویس گردشگری: بسیاری از دیدنی های ابرکوه را آثار تاریخی تشکیل می‌دهند که از جمله آنها می‌توان به یخچال آن اشاره کرد. یخچال خشتی ابرکوه که با نام یخچال آقازاده ابرکوه نیز شناخته می‌شود، از یادگارهای دوران قاجار در ابرکوه است و در ورودی شهر قرار دارد. ارتفاع و عمق یخچال خشتی ابرکوه ۱۲ متر است. این بنا در گذشته برای ذخیره‌سازی یخ و استفاده از آن در تابستان کاربرد داشت. در طراحی ساختار بنا و استفاده از مصالح مختلف، به پایین بودن دمای فضای داخلی برای جلوگیری از ذوب یخ‌ها توجه ویژه‌ای شده است. این بنا از بخش‌های مختلفی همچون دیوارهای سایه‌دار، حوض، انبار یخ و گنبد پله پله تشکیل می‌شود و در ساخت آن از مصالحی همچون گل، خشت خام، سنگ، چوب و آهک استفاده شده است. این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱، با شماره ثبت ۷۷۵۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
معماری بنا
در معماری یخچال ها، سازندگان بنا به نکات مهمی چون برودت مناسب برای نگهداری یخ، نوع مصالح ساختمانی بنا، چگونگی تولید یخ و عایق کاری بنا توجه میکردند.
هر یخچال دارای قسمت هایی چون دیوارهای سایه انداز، حوضچه های تولید یخ و چاله وسیع مخروطی شکل است که بر فراز این چاله، گنبد بزرگ خشتی بنا شده است.
دیوار گنبد در پایین دارای قطر زیاد است و هر چه به رأس نزدیکتر می شود از قطر آن کاسته شده و گاه معمار برخی یخچالها مانند یخچال فتح آباد ابرکوه، برای کم کردن فشار وارد بر گنبد، آن را به صورت پله پله (مطبق) ساخته است.
ورودی مخزن های یخ معمولأ رو به شمال قرار داشته که به وسیله سطحی شیب دار، برای انتقال آسان یخ، به حوضچه ها مرتبط می شدند.
یخچال ها اغلب دارای دو در بوند که یکی در سمت شمال و دیگری در سمت جنوب قرار داشت و در زمستان از در شمال و در تابستان از درب جنوبی استفاده می شد، یخچال دار از طریق این درب، یخ را تحویل مشتری می داد و هنگامی که از درب ها استفاده نمی شد، آنها را با یک تیغه خشت و گل مسدود می کردند.
ارتفاع بلند یخچال ها به این دلیل بوده که با توجه به گرمای تابستان، حرارت در بالا قرار گیرد و مانع از ذوب شدن یخ در کف یخدان شود. پس از اینکه یخچال پر می شد، روی یخ ها را با یک نوع گیاه خشکیده به نام “پیزو” می پوشاندند.
نظر شما