سلام نو - سرویس گردشگری: شیراز برای همه ما ایرانیان نماد شعر و ادب و فرهنگ است. ادب و فرهنگی آمیخته با مردمانی نرم‌خو و دوست‌داشتنی. شیراز، این شهر هزار راز، مردمان گرم و مهربانش و بناها و اماکن تاریخی‌اش، همواره طی سالیان، پذیرای گردشگران از سراسر جهان و ایران بوده‌اند.
باغ ارم یکی از چندین مکان تاریخی و تفریحی شیراز است، که همیشه مقصد مسافران و گردشگران بوده‌است. باغ ارم با قدمتی بیش از چندین قرن، طبیعتی منحصربه‌فرد و مناظری بی‌نظیر و به‌یادماندنی، یک جاذبه گردشگری مهم در شیراز محسوب می‌شود.
گشتی در باغ ارم
اگر به شیراز سفر کرده باشید، بی‌شک یکی از بهترین و یادماندنی‌ترین عکس‌های خود را در باغ ارم گرفته‌اید. عکسی که با هر بار نگاه کردن به آن، عطر بهارنارنج در مشامتان می‌پیچد و روحتان را نوازش می‌دهد.
باغ ارم از دو بخش ساختمانی و فضای باز تشکیل شده است. که هر کدام جاذبه‌های مخصوص خود را دارند. راه رفتن کنار گذرگاه باغ ارم و نگاه کردن به مناظر طبیعی زیبا و خارق‌العاده آن، روح شما را به پرواز درمی‌آورد. شاید بتوان قدم زدن میان سروهای سر به فلک کشیده باغ ارم، با پس‌زمینه صدای پرندگان و عطر بهارنارنج تعریف دقیق آرامش دانست.
مسافران و گردشگران، با حضور در میان گل‌ها و درختان زیبای باغ ارم و قدم زدن در تالارها و عمارت‌های باغ، ساعاتی هرچند کوتاه با زندگی ماشینی بدرود می‌گویند. و در دل تاریخ و گذشته این سرزمین سفر می‌کنند. آنجا که پدرانمان با روحی بلند و مناعت طبعی بی‌نظیر، میان این طبیعت دل‌انگیز زندگی می‌کردند.
اگر بنابه نوشتن و توصیف و خیال‌پردازی باشد، نویسندگان می‌توانند چندین و چند هزار سطر در وصف شیراز و باغ ارم بی‌مانندش بنویسند. بیخود نیست که شاعران بزرگی چون حافظ لسان‌الغیب و سعدی شیرین سخن در این شهر و دیار می‌زیسته‌اند.
قدمت و سیر تاریخی باغ ارم
در کتب تاریخی و سفرنامه‌هایی که اکنون به دست ما رسیده، هیچ تاریخ دقیقی برای احداث باغ ارم ذکر نشده است. اما چیزی که مسلم است آن است که این باغ در دوران صفویه وجود داشته‌است. و ردپای آن در سفرنامه‌ها و کتاب‌های تاریخی این دوران و دوران سلجوقیان به چشم می‌خورد.
پس از آن و در دوران زندیه، این باغ به دستور کریم خان زند، مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. در اواخر دوران زندیه و شروع سلطنت قوم قاجار بر این، عمارت اصلی این باغ توسط ایلخان قشقایی و پسرش محمد قلی‌خان ساخته شد. این عمارت به عنوان یکی از شاهکارهای معماری ایران به‌شمار می‌رود.
در سال‌های بعد و در دوران ناصرالدین شاه این باغ توسط حاج نصیرالملک، که فرد مشهوری در شیراز است، خریداری شد. و عمارت اصلی آن پس از تغییر و مرمت به شکلی در حال حاضر وجود دارد، درآمد.
پس از حاج نصیرالملک، باغ ارم به خاندان قوام شیراز رسید. با روی کار آمدن سلسله پهلوی این باغ به تصرف حکومت درآمد. و توسط همسر شاه پهلوی، به دانشگاه شیراز اهدا شد. هم‌اکنون نیز باغ ارم جزء دانشگاه شیراز محسوب می‌شود. و دو دانشکده حقوق و کشاورزی این دانشگاه نیز در عمارت اصلی و باغ گیاه‌شناسی قرار دارند.
باغ ارم در یک نگاه کلی
همان‌طور که گفته شد باغ ارم از دو بخش ساختمانی و فضای آزاد (باغ) تشکیل شده است. قسمت ساختمانی یا همان عمارت اصلی شامل سه طبقه است. طبقه اول به تالار حوض‌خانه یا سرداب معروف است.
سرداب به جایی گفته می‌شود که از داخل آن نهر آب می‌گذرد. در گذشته برای آسایش از گرمای تابستان در خانه‌های بزرگ و اعیانی سرداب تعبیه می‌شده‌است. تا اهل خانه با حضور در کنار نهر آب، با خنکای برخواسته از نهر، از گرمای تابستان در امان باشند.
در طبقه دوم عمارت، پر از نقاشی‌ها و کاشی کاری‌های سنتی و حماسی است. که شما را به شاهنامه‌خوانی‌های گذشته می‌برد. علاوه بر آن، ایوان عمارت نیز در این طبقه وجود دارد. و شما می‌توانید روی آن بایستید و به جلوه‌ای کوچک از بهشت برین که روبه‌رویتان است، سلام کنید.
طبقه سوم عمارت نیز مشابه طبقه دوم است. این طبقه پر از نقاشی‌ها، تابلوها و کاشی‌کاری‌های زیبا و هنرمندانه است. که بیننده را مبهوت این میزان از خلاقیت، لطافت روح و هنرمندی آفرینندگان این آثار می‌کند.
طرح‌های نقش بسته روی کاشی‌های دیوارهای عمارت به معنای دقیق کلمه سفر در زمان است. چه آنجا که شما به تماشای داریوش هخامنشی می‌ایستید، چه زمانی که محو شکار آهو توسط پلنگ می‌شوید و چه آنجا که عشق جاودانه زلیخا به یوسف را برای شما به تصویر می‌کشد.
از این دست تصاویر که چون ماشین زمان عمل می‌کنند، در عمارت بسیار دیده می‌شود. و زیبایی آنجا به حد اعلاء خود می‌رسد که شما اشعار گران‌بها و ارزشمند شاعرانی چون حافظ و سعدی را با خط زیبای نستعلیق نقش بسته بر کتیبه‌ها و دیوارهای عمارت می‌بینید.
عمارت اصلی، دارای یک تالار بی‌نظیر و غیرقابل وصف نیز هست. تالاری که ظرافتی منحصربه‌فرد و زیبا آیینه‌کاری شده است. و شما در هر کدام از دیوارهای آن، تکه‌ای از خودتان را می‌بینید. تکه‌ای ذوق‌زده از این میزان زیبایی! تکه‌ای مبهوت و متعجب از این حد از هنر و هنرمندی و تکه‌ای گم‌شده در معماری ایرانی و پیشینه و قدمت ایران عزیز!
یکی دیگر از بخش‌های زیبا و مورد توجه علاقه‌مندان به تاریخ و باستان‌شناسی، موزه سنگ و گوهر دریای نور است. این موزه هم در عمارت اصلی قرار دارد. شما می‌توانید بیش از 130 نوع سنگ قیمتی و کم‌یاب را در این موزه مشاهده کنید.
امکانات تفریحی باغ ارم
هر چند گشت‌وگذار میان درختان زیبای باغ و بازدید از عمارت اصلی، فرصتی برای گردشگران باقی نمی‌گذارد اما درون باغ ارم برخی از امکانات رفاهی نیز وجود دارد که برای علاقه‌مندان محیا شده است. و از آن جمله می‌توان به امکان عکاسی با لباس‌های سنتی مردم شیراز اشاره کرد. تقریبا در هر زمان از سال که باشیم این بخش یکی از پررونق‌ترین و شلوغ‌ترین بخش‌ها محسوب می‌شود.
هم‌چنین شما می‌توانید سوغاتی‌های مورد نظر خود را از غرفه‌های فرهنگی موجود در باغ خریداری کنید. و در نهایت پس از یک سفر کوتاه اما دور و دراز با خوراکی‌های خوشمزه پذیرایی کنید.
هدف از نگارش این مقاله، توصیفی کوتاه و مختصر در وصف باغ ارم شیراز بود. تا کسانی که تا به‌حال به این تکه از بهشت سفر نکرده‌اند، مشتاق سفر شوند. و کسانی که تجربه سفر به این باغ زیبا را دارند، تجدید خاطره‌ای کنند و بار دیگر خودشان را به روح‌نوازی این باغ، این بار به وسیله کلمات بسپارند.
نظر شما