خَطَایا غَیْرِهِ، رَهْنٌ بِخَطیئَتِهِ.
دیگران را به دوش کشد، و هم گروگان خطاهای خود باشد.
وَ رَجُلٌ قَمَشَ جَهْلاً، مُوضِعٌ فی جُهّالِ الاُْمَّهِ،
و دیگر انسانی است که انبوهی از نادانی را در خود جمع کرده، و در میان جاهلان امت جهت فریبشان می شتابد
عاد فی اَغْباشِ الْفِتْنَهِ، عَم بِما فی عَقْدِ الْهُدْنَهِ. قَدْ سَمّاهُ اَشْباهُ
در تاریکهای فتنه ها می تازد، و نسبت به مصالحی که در پیمان صلح است نابیناست. انسان نماها دانشمندش
النّاسِ عالِماً وَ لَیْسَ بِهِ. بَکَّرَ فَاسْتَکْثَرَ مِنْ جَمْعِ ما قَلَّ مِنْهُ خَیْرٌ مِمّا
دانند در حالی که بی دانش است. از آغاز وقتش را صرف انباشتن چیزهایی کرده که اندکش از بسیارش
کَثُرَ، حَتّی اِذَا ارْتَوی مِنْ ماء آجِن، وَ اکْتَنَزَ مِنْ غَیْرِ طائِل،
بهتر است، همین که از آب گندیده سراب شد، و امور بیهوده را روی هم انباشت،
جَلَسَ بَیْنَ النّاسِ قاضِیاً، ضامِناً لِتَخْلیصِ مَا الْتَبَسَ عَلی غَیْرِهِ!
به ناحق بر کرسی قضاوت میان مردم می نشیند، تا بیان مسائلی را که بر دیگران مشتبه شده به عهده گیرد!
فَاِنْ نَزَلَتْ بِهِ اِحْدَی الْمُبْهَماتِ هَیَّأَ لَها حَشْواً رَثّاً مِنْ رَأْیِهِ،
چون با مسأله مبهمی روبرو شود آراء بی فایده و بی پایه اش را به میدان آورده، قاطعانه
ثُمَّ قَطَعَ بهِ. فَهُوَ مِنْ لَبْسِ الشُّبُهاتِ فی مِثْلِ نَسْجِ الْعَنْکَبُوتِ،
حکم می کند. از این رو در برابر شبهات به مانند مگسی در تارهای سست عنکبوت گرفتار است،
لایَدْری اَصابَ اَمْ اَخْطَأَ؟ فَاِنْ اَصابَ خافَ اَنْ یَکُونَ قَدْ اَخْطَأَ،
این بی مایه نمی داند رأیش بر صواب است یا بر خطا؟ اگر حکمی به صواب راند می ترسد بر خطا باشد،
وَ اِنْ اَخْطَأَ رَجا اَنْ یَکُونَ قَدْ اَصابَ. جاهِلٌ خَبّاطُ جَهالات.
و چون به خطا حکم کند امیدوار است که راه صواب رفته باشد! در امواج جهالتهایش گم شده.
عاش رَکّابُ عَشَوات، لَمْ یَعَضَّ عَلَی الْعِلْمِ بِضِرْس قاطِع.
با دیده کور در تاریکی های نادانی راه پوید، هیچ امر مشتبهی را قاطعانه بر اساس دانش حل نمی کند.
یُذْرِی الرِّوایاتِ اِذْراءَ الرّیحِ الْهَشیمَ. لامَلیءٌ وَ اللّهِ بِاِصْدارِ
روایات را همچون کاهی که بر باد می رود می پراکند. به خدا قسم این بی خرد را نه در حل مسائلی که بر او وارد
ما وَرَدَ عَلَیْهِ، وَلا هُوَ اَهْلٌ لِما فُوِّضَ اِلَیْهِ، لایَحْسَبُ الْعِلْمَ
می شود مایه ای از دانش و علم است، و نه شایسته مسندی است که به او واگذار شده، در آنچه انکار کرده علمی
فی شَیْء مِمَّا اَنْکَرَهُ، وَلایَری اَنَّ مِنْ وَراءِ ما بَلَغَ مَذْهَباً لِغَیْرِهِ.
را که برخلاف انکار او باشد گمان نمی برد، و رأیی بالاتر از رأی خود برای دیگری نمی بیند.
وَ اِنْ اَظْلَمَ عَلَیْهِ اَمْرٌ اکْتَتَمَ بِهِ لِما یَعْلَمُ مِنْ جَهْلِ نَفْسِهِ.
چون امری بر او تاریک گردد بر آن سرپوش نهد زیرا به نادانی خود واقف است.
تَصْرُخُ مِنْ جَوْرِ قَضائِهِ الدِّماءُ، وَ تَعِجُّ مِنْهُ الْمَواریثُ.
از داوریهای ظالمانه اش خونهایی که به قضاوت او ریخته شده، و میراثهای به غارت رفته فریادها دارند.
اِلَی اللّهِ اَشْکُو مِنْ مَعْشَر یَعیشُونَ جُهّالاً، وَ یَمُوتُونَ ضُلاّلاً.
از این طایفه ای که نادان زندگی می کنند، و گمراه می میرند به خداوند شکایت می برم.
لَیْسَ فیهِمْ سِلْعَهٌ اَبْوَرُ مِنَ الْکِتابِ اِذا تُلِیَ حَقَّ تِلاوَتِهِ،
به نزد این بی مایگان متاعی بی ارزش تر از قرآن نیست آن گاه که به شیوه صحیح معنی شود،
وَلاسِلْعَهٌ اَنْفَقُ بَیْعاً وَلا اَغْلی ثَمَناً مِنَ الْکِتابِ اِذا حُرِّفَ عَنْ
و هیچ کالایی پررونق تر و گرانبهاتر از قرآن نیست زمانی که بر اساس هوا و هوس
مَواضِعِهِ، وَ لا عِنْدَهُمْ اَنْکَرُ مِنَ الْمَعْرُوفِ وَلااَعْرَفُ مِنَ الْمُنْکَرِ.
معنی شود، و برای اینان چیزی زشت تر از معروف، و مسأله ای زیباتر از منکر نیست.
این کتاب، میراث گرانبهایی از حضرت علی(ع) می باشد که درس انسان سازی داده وانسان را از لحاظ تمامی ابعاد اجتماعی، سیاسی و... هدایت کرده و با زیباترین کلام، راه تقرب الهی را به انسان می آموزد.
سخنان حضرت علی(ع) در کتاب نهج البلاغه در سه باب بیان شده است که یک باب به خطبه ها، باب دیگر به نامه ها و رسائل و وصایا و باب آخر به کلمات قصار، حکمت آمیز و مواعظ اختصاص داده شده است.
خطبه درباره کسی که در میان مردم عهده دار منصب قضاوت شود
وَ مِنْ کَلام لَهُ عَلَیْهِ السَّلامُ
از سخنان آن حضرت است
فی صِفَهِ مَنْ یَتَصَدّی لِلْحُکْمِ بَیْنَ الاُْمَّهِ وَلَیْسَ لِذلِکَ بِاَهْل
درباره کسی که در میان مردم عهده دار منصب قضاوت شود ولی شایسته آن نباشد
اِنَّ اَبْغَضَ الْخَلائِقِ اِلَی اللّهِ رَجُلانِ: رَجُلٌ وَکَلَهُ اللّهُ اِلی نَفْسِهِ،
مبغوض ترین مردم نزد خداوند دو کس اند: انسانی که خداوند او را به حال خود واگذاشته،
فَهُوَ جائِرٌ عَنْ قَصْدِ السَّبیلِ، مَشْغُوفٌ بِکَلامِ بِدْعَه، وَ دُعاءِ ضَلالَه.
تا جایی که از راه راست منحرف شده، به سخن آمیخته با بدعت و دعوت به گمراهی دل خوش نموده است.
فَهُوَ فِتْنَهٌ لِمَنِ افْتَتَنَ بِهِ، ضالٌّ عَنْ هَدْیِ مَنْ کانَ قَبْلَهُ،
او فتنه ای است برای فتنه جویان، ره گم کرده ای است از راه روشن گذشتگان،
مُضِلٌّ لِمَنِ اقْتَدی بِهِ فی حَیاتِهِ وَ بَعْدَ وَفاتِهِ، حَمّالٌ
گمراه کننده کسانی است که بهوقت زنده بودن او یا پس از مرگش از او پیروی کنند، هم بار گناهان
