سلام نو _ سرویس گردشگری: زوزن شهری در ۱۶۸ کیلومتری جنوب تربت حیدریه و ۶۰ کیلومتری جنوب غرب خواف است.
این شهر در گذشته مرکز ولایت زوزن، یکی از ولایت‌های دوازده‌گانه ربع نیشابور در خراسان بزرگ، محسوب می‌شد.
در نزدیک شهر آتشکده‌ای وجود داشت که برخی علت نام‌گذاری شهر را به آن مرتبط دانسته‌اند. شهر کویری زوزن که روزگاری زادگاه سیاستمداران، وزرا، شاعران و فقها بود، قرن‌ها است که بنایی باشکوه و منحصربه‌فرد را در خود جای داده است.
مسجد ملک زوزن یادگار ارزشمند به‌جامانده در شهر است.
آشنایی با مسجد ملک زوزن
یکی از بناهای رفیع و تاریخی خواف که در بستر وسیع دشت زوزن با قامتی استوار قد برافراشته و سپر باد و باران قرار گرفته است مسجد- مدرسه ملک زوزن است.
شهر تاریخی زوزن با مساحت تقریبی ۳۵ هکتار از قرون اولیه اسلام تا قبل از حمله مغولان شهری فعال و دارای اهمیت سیاسی و اجتماعی فراوان در خراسان محسوب می شد.
ارگ تاریخی و مسجد ملک زوزن نمونه ای از دوران باشکوه این خطه از خراسان است.
عظمت و شکوه مسجد زوزن نه در این دشت خشک، بلکه در سطح استان خراسان بی نظیر است. این بنا حدود ۱۲۰سال در تاریخ ایران درخشیده و بسیار رونق داشته است.
مسجد ملک زوزن در۶۰ کیلومتری جنوب غربی خواف در زوزن واقع شده است.
مسجد ملک زوزن تنها بنای آجری به جا مانده از بقایای شهر تاریخی زوزن و یادمانی ارزشمند از شکوه و عظمت این دیار است. این بنا دومین مسجد تاریخ دار دوره خوارزمشاهیان است.
تاریخ بنا در کتیبه آجری سمت چپ ایوان قبله مشهود است که تاریخ ربیع الاول سال ۶۱۵ هجری قمری در آن خوانده می شود. ریزه کاری های این بنا به علت یورش مغولان و مرگ قوام الدین ناتمام ماند تا اینکه درزلزله سال ۷۳۷ ه.ق ویران شد.
به عقیده آندره گدار فرانسوی این مسجد از مساجد دو ایوانه بوده و به سبک خراسانی ساخته شده است.
آنچه از معماری بنا باقی مانده، دو ایوان کوچک و بزرگ مقابل هم در اضلاع شرقی و غربی است که هسته بنای عظیمی بوده که بعنوان مسجد–مدرسه پایه گذاری شده و بدلیل حملات سپاه مغول در سال ۶۱۷ ه.ق کار بنای آن نیمه تمام رها شده است.
نمای ایوان شرقی دارای کتیبه خط کوفی و تزئینات آجرکاری با تلفیقی از کاشی فیروزه ای رنگ، مزین به نقوش هندسی و دو ستون نمای تزئینی است.
نمای ایوان غربی نیز آراسته به محرابی ساده و عناصر تزئینی ارزشمندی نظیر آجرکاری و تلفیق آن با کاشی هندسی و گیاهی است.
در بالای محل محراب و در بخش پاطاق، تزئینات بسیار نفیس از کاشی فیروزه ای و لاجوردی با زمینه آجر وجود دارد.
محراب دیگری نیز در جریان حفاری از زیر خاک خارج شده که احتمالاً مربوط به مسجد قبلی می باشد که در این محل وجود داشته است.
این محراب در قرن ششم یا هفتم ساخته شده و پس از ویرانی مسجد و این محراب، مسجد جدیدی در دوره ایلخانان در این محل ساخته شده است.
سفال هایی که در این مسجد به دست آمده دارای لعاب کاملاً ایلخانی و مشابه سفال ها و کاشی های سلطانیه می باشد.
امروز از مسجد ملک زوزن جز دو ایوان از هم گسسته چیزی باقی نمانده، پایه های اصلی ایوان ها مربعی غول آسا است. ضخامت دو ایوان ۶ در۶ متر و فاصله آنها از همدیگر ۴۵ متر و ارتفاع باقی مانده آن بیش از ۱۸ متر است که در طول تاریخ به علت جنگ های داخلی و بی توجهی دولتهای وقت و حوادث طبیعی دچارتخریب شده بطوریکه کتیبه های مسجد غیر از یک کتیبه غالبا ازبین رفته اند.
قالب آجرهای به کار رفته در این اثر تاریخی ۲۵ در ۳۵ سانتی متر است اما رگه های دیگری از آجر که برای شکل دادن به کتیبه ها و سایبان از آنها استفاده شده قالبی حدود نیم متر در نیم متر دارد. این بنای باشکوه منظره ای از بلندترین و عظیم ترین ایوانهای استان خراسان رضوی را به نمایش گذاشته است.
این مسجد یکی از نادر بناهای تاریخی ایران است که در تزئین نمای خارجی آن از کاشی های دو رنگ استفاده شده است. کاشی های لعابی لاجوردی و فیروزه ای رنگ حکایت از عظمت و قدمت این مسجد تاریخی دارد و تماشای آن آدمی را به حیرت وا می دارد.
محل قرارگیری مسجد ملک زوزن
خواف از شهرهای استان خراسان رضوی به شمار می‌آید که به مهد موسیقی سنتی ایران شناخته می‌شود.
این شهر که قدمتی دیرینه در تاریخ ایران زمین دارد از بناهای قدیمی بسیار برخوردار است. اگر گذرتان به این استان افتاد، پیشنهاد می‌کنیم سری به یکی از جاهای دیدنی خواف یعنی مسجد ملک زوزن خواف بزنید.
تاریخچه مسجد ملک زوزن خواف به زمان خوارزمشاهیان بر می‌گردد که در سال ۶۱۵ هجری قمری ساخته شده است.
گردشگران به هنگام بازدید از این مسجد که از قدیمی‌ترین بناهای ایرانی است، معماری زیبایی از هنر دستِ مردمان این دیار را می‌بینند که آن را با کاشی‌های لاجوردی آراسته‌اند و می‌تواند نظر هر هنردوستی را به خود جلب کند.
- آدرس: استان خراسان رضوی، شهرستان خواف، بخش جلگه زوزن، دهستان زوزن، دو کیلومتری شمال غرب روستای زوزن
مسجد ملک زوزن در ۶۰ کیلومتری جنوب غرب خواف قرار دارد. این مسجد تنها بنای آجری به جا مانده از بقایای شهر تاریخی زوزن و یادمانی ارزشمند از شکوه و عظمت این منطقه است.
بهترین مسیر برای دسترسی به مسجد ملک زوزن در روستای زوزن، از مبدا شهر خواف است. از میدان راه‌آهن خواف وارد جاده خواف-تایباد شوید و ۱۳ کیلومتر از مسیر را طی کنید تا به مسیر فرعی جاده نشتیفان-بیاس آباد برسید.
این جاده را در پیش بگیرید تا به مقصد نهایی، یعنی روستای زوزن نزدیک شوید.
مسجد ملک زوزن در میانه مسیر روستای قاسم‌آباد به روستای زوزن قرار دارد.
نظر شما