سلام نو _ سرویس گردشگری: در کنار بازار بزرگ کرمان مجموعه ای به اسم گنجعلی خان کرمان قرار گرفته که از بناهای تاریخی زیادی مثل میدان، کاروانسرا، حمام، مدرسه، مسجد، حمام و آب انبار تشکیل شده است. این مجموعه تاریخی از آن دست آثاری است که نمی توان به کرمان رفت و از آن دیدن نکرد پس حتما آشنا شدن با بناهای این مجموعه برایتان جالب است.
دیدنی‌ترین بخش‌های مجموعه گنجعلی‌خان
میدان
در حاشیه بازار بزرگ کرمان میدانی در وسط شهر می بینید که در سه ضلع آن بازار و در ضلع دیگر آن سرای گنجعلی خان خودنمایی می کند. اوج معماری قدیمی و سنتی ایران را می توانید در این میدان به تماشا بنشینید. در میدان حوض و فضای سبزی وجود دارد که پیشنهاد می کنیم لحظه ای در کنار آن ها بنشینید و با دقت به کاشی کاری ها و طاق نماهای آجری نگاه کنید. اهمیت این میدان زمانی در نظرتان بیشتر می شود که بدانید در ساخت این میدان توجه زیادی به رعایت کامل اصول شهرسازی شده است. در این میدان هیچ ماشینی رفت و آمد نمی کند و در آن فقط عابران پیاده را می بینید.
بازار
بازار در بخش جنوبی میدان گنجعلی‌خان به چشم می‌خورد. در سمت راست این بازار، حمام تاریخی گنجعلی‌خان و ۱۸ مغازه وجود دارد و در سمت چپ آن طاق‌نماهایی طراحی شده‌اند که زیر این طاقنماها، دستفروشان به کار مشغول هستند. در انتهای بازار گنجعلی‌خان، بازار زرگری قرار دارد که به قیصریه معروف است.
مسجد
مسجد گنجعلی‌خان در ضلع شمال شرقی میدان گنجعلی‌خان واقع شده و ظاهرا نمازخانه کاروانسرای بزرگ مجموعه یا مدرسه مجاور بوده است. بنای مسجد، کوچک و شامل یک شبستان و ایوان ورودی می‌شود. ایوان آن نمای ساده‌ای دارد و روی آن طرح‌هایی هندسی روی گچ دیده می‌شود. کف ایوان سنگی است و بر بالای در چوبی آن، کتیبه‌ای سنگی قرار دارد.
بعد از ورودی ایوان، راهرویی باریک و بعد از آن فضای گنبددار شبستان به چشم می‌خورد. پوشش گنبدی بنا، ۱۲ نورگیر دارد. این مسجد دارای محرابی با لوح مرمرین و نقش گلدان است. تزیینات این شبستان عبارت‌اند از نقاشی، گچ‌بری، مقرنس‌کاری و کاربندی. مسجد گنجعلی‌خان اخیرا مرمت شده است و امروزه فقط جهت بازدید گردشگران مورد استفاده قرار می‌گیرد و نماز در آن برگزار نمی‌شود.
آب انبار
در ضلع مقابل کاروانسرا آب انبار تاریخی گنجعلی خان نظرتان را جلب می کند که محلی برای ذخیره آب شهر بود.
ضرابخانه
برای دیدن ضرابخانه باید به ضلع شمالی میدان بروید. در معماری داخلی بنا شکل هایی از آجر بر روی دیوارها گچ بری شده است در روی بنا گنبدی بلند جای دارد و در بالای آن هم کلاه فرنگی به چشم می خورد. درست در زیر نورگیر، حوض مربعی شکلی را می بینید که نورپردازی جذابی را برای فضای داخلی پدید آورده است. امروز این ضرابخانه به موزه سکه تبدیل شده و افراد زیادی از آن دیدن می کنند.
چند بخش تماشایی در مجموعه گنجعلی‌خان کرمان
حمام
تزیینات گچ‌بری و نقاشی‌های سردر حمام به دو بخش تقسیم می‌شود. بخش بالایی مقرنس که مربوط به دوره صفویه و دارای تزیینات گل و بوته و گچ‌بری است. این بخش در سال ۱۳۷۴ هجری شمسی توسط اداره میراث فرهنگی استان کرمان مرمت شد. بخش پایینی مربوط به دوره قاجاریه است که روی تزیینات دوره صفویه کشیده شده است.
این نقاشی‌ها موضوعاتی چون بهرام گور، خسرو و شیرین، شاهان در حال شکار، کاروان شتر و حیوانات درنده را در بر می‌گیرند. زیر نقاشی‌ها، کتیبه‌ای از مرمر سبز دیده می‌شود که با خط نستعلیق، اشعاری بر آن حک شده است و تاریخ آن را ۱۰۲۰ هجری قمری را نشان می‌دهد.
رختکن یا سربینه، فضایی است که با عبور از زیر سردر و راهرویی غیرمستقیم مانع از دیدن درون حمام و حفظ گرمای آن می‌شود و با عبور از یک هشتی کوچک و درگاهی منقوش با حجاری پرندگان دریایی می‌توان به آن رسید. این سربینه از فضاهای اصلی بنا به حساب می‌آید و متشکل از فضای میانی وسیعی با سقفی بلند و پرکار و غرفه‌های کوچک‌تر در اطراف آن است. غرفه‌ها دارای حوضچه‌ای با فواره هستند که از انتها به هم مرتبط می‌شوند.
با وجودی که رختکن، فضایی یک‌پارچه به نظر می‌رسد؛ گوشه‌هایی خلوت و تودرتو دارد که محلی مناسب برای استراحت، عبادت و گفتگو بوده‌اند. رختکن حمام با انواع زیراندازها، بقچه‌های کرباسی، قطیفه‌ها و حوله‌های فراوان، تزیین شده است. در حال حاضر این حمام به‌عنوان موزه مردم‌شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مجسمه‌هایی مومی در جاهای مختلف حمام قرار گرفته‌اند که نشانگر افرادی از طبقات مختلف جامعه آن زمان نظیر روحانیون، پیشه‌وران، مردم عادی هستند.
راهروی طولانی و زاویه‌دار حمام با ظروفی نظیر طشت، تاس و وسایلی مانند لنگ، سدر، حنا، سینی‌های قدیمی، شانه‌های سنتی، آینه‌های مختلف، سنگ پاهای قدیمی و وسایل تن‌شویی دیگر تزیین شده است. در سمت راست گرمخانه، مجسمه‌های کیسه‌کشان و دلاکان در حال کار قرار دارد.
نور فضاهای حمام، از سقف تامین می‌شود؛ به‌طوری که نورگیرها معمولا در مرکز یا اطراف سقف‌ها جای دارند و سقف را نورانی‌تر نشان می‌دهند و سایه‌روشن زیبایی روی آن ایجاد می‌کنند. حوض آب زیر این نورگیرها نیز بر زیبایی نورپردازی این حمام افزوده است. در نورگیرهای سقف، برای جلوگیری از دید و تنظیم حرارت گرمخانه، از «گل جام» یا «معلقی» استفاده شده است تا نور خورشید را به داخل فضاها هدایت کند. گرمای این حمام مانند بسیاری از حمام‌های سنتی ایران، از طریق «گلخن یا تون» تامین می‌شد.
بخشی از نقاشی‌های مربوط به دوران صفوی سردر این حمام به‌تازگی مرمت شده‌اند. شعری با خط نستعلیق روی سنگ مرمر سردر حک شده است که مصراع آخر آن، سال ساخت این بنا را با حروف ابجد نشان می‌دهد. حمام گنجعلی‌خان در سال ۱۳۵۰ هجری شمسی مورد مرمت قرار گرفت و سپس به موزه مردم‌شناسی تبدیل شد.
مدرسه و کاروانسرا
در قسمت شرقی میدان مدرسه ای بزرگ را می بینید که با اینکه در دوره ی هیاهوی خاصی داشت اما بعدها تغییر کاربری داد و کاروانسر شد. جالب است که این محل امروز دوباره به محل آموزشی تبدیل شده و دانشکده هنر دانشگاه باهنر کرمان است.
نظر شما