سلام نو-سرویس گردشگری: روستای فهرج یزد یکی از سکونتگاه‌های قدیمی بشری است که قدمت آن را به پیش از اسلام نسبت می‌دهند. این روستا که از جاهای دیدنی یزد به شمار می‌آید، دارای انواع جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی و حتی هیجانی است. روستای فهرج با امکانات مناسب در دل کویر، فرصت فوق‌العاده‌ای برای تجربه کویرنوردی است؛ روستایی با خانه‌های خشتی، مردمانی خون‌گرم، غذاهایی لذیذ و آب و هوایی پاکیزه که خاطره اقامت در آن تا سال‌ها در ذهن شما خواهد ماند. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با روستای فهرج یزد، دیدنی‌ها، تفریحات و امکانات آن آشنا کنیم.
فهرج یزد کجاست؟
روستای فهرج در جنوب شرقی شهر یزد در مسیر بزرگراه بافق - یزد در دهستان فهرج قرار دارد. این روستا که در ارتفاع ۱,۲۷۰ متری از سطح دریا واقع شده است، از شمال‌شرقی به کوه چلته می‌رسد. فاصله روستای فهرج تا یزد، حدود ۳۳ کیلومتر (۴۰ دقیقه) است. این روستای کویری در ۴۰ کیلومتری فرودگاه بین‌المللی شهید صدوقی یزد و پایانه مسافربری یزد قرار دارد و تا ایستگاه راه آهن یزد، ۳۴ کیلومتر فاصله دارد. فاصله روستای فهرج تا بافق نیز، حدود ۸۸ کیلومتر (یک ساعت) است.
- آدرس: استان یزد، بخش مرکزی شهرستان یزد، جنوب شرقی شهر یزد، ۲۲ کیلومتری جاده بافق - یزد
راه های دسترسی به روستای فهرج یزد
مسیر دسترسی به روستای فهرج یزد بسیار آسان است. کافی است خود را از شهرهای دیگر با ماشین شخصی، هواپیما، قطار یا اتوبوس به شهر یزد برسانید. سپس به‌سمت جاده یزد - بافق بروید. ۲۲ کیلومتر در این جاده رانندگی کنید و با توجه به تابلوهای راهنما وارد روستای فهرج شوید. این روستا در سمت راست جاده یزد به‌سمت بافق قرار دارد.
نگاهی به قدمت روستای قهرج و تاریخ آن
قدمت روستای فهرج یزد به دوره پیش از اسلام بازمی‌گردد و برخی بر این باور هستند که این روستا بیش از پنج هزار سال قدمت دارد
قدمت روستای فهرج یزد به دوره پیش از اسلام می‌رسد و برخی بر این باور هستند که این روستا بیش از پنج هزار سال قدمت دارد. فهرج در گذشته‌های دور، دروازه ایساتیس و یکی از چهار بخش مهم و اصلی شهر تاریخی یزد قدیم بوده است. این روستا تا قرن هشتم هجری قمری به‌عنوان یکی از شهرهای مهم یزد مطرح بوده است و ابن بلخی در توصیفات خود از این شهر به جایگاه مهم کشاورزی آن می‌پردازد.
یکی از مهم‌ترین اتفاقات در تاریخچه روستای فهرج، ورود سپاه اسلام به آن است. این سپاهیان که در تعقیب یزدگرد سوم بودند، به دو گروه تقسیم شدند تا پادشاه ایران را به دام بیندازند. یکی از این گروه‌ها در بیابان گم شد و در نهایت به روستای فهرج رسید. به گفته برخی از منابع تاریخی، آن‌ها که قصد مسلمان کردن مردم مناطق مختلف را داشتند، به مردم پیرو دین زرتشت این روستا فرصت دادند تا مسلمان شوند یا به حکومت اسلامی خراج بپردازند؛ در غیر این صورت با سپاه آن‌ها وارد جنگ شوند.
مردم روستای فهرج از سپاهیان مهلت خواستند تا با دو روستای نزدیک خود مشورت و نظر خود را در روز بعد به آن‌ها اعلام کنند. آن‌ها پس از مشورت با روستای «هرفته» و روستای یهودی‌نشین «خویدک» در نهایت تصمیم گرفتند تا به سپاهیان اسلام شبیخون بزنند. آن‌ها همان شب به سپاه حمله کردند و عده‌ای از آن‌ها را از پای درآوردند؛ کشته‌شدگانی که هم‌اکنون مقبره برخی از آن‌ها در زیارتگاه شهدای فهرج به چشم می‌خورد.
در کتاب «یادگارهای یزد» نوشته ایرج افشار درباره این اتفاق چنین آمده است:
متوطنین فهرج و خویدک و فرافتر مجوس (یهودی و زرتشتی) بودند. در زمان عمر بن خطاب که لشکر اسلام به فرموده او طلب یزجرد شهریار... به خراسان می‌رفتند، در میان ریگ شتران که در بیابان طبس است، بعضی از آن لشکری که اکثر صحابه و تابعین بودند راه گم کردند و بعد از تردد و تعب بسیار در حدود فهرج از ریگ بیرون آمدند و مردم فهرج را به اسلام دعوت کردند. آن جماعت مهلت خواستند و نزل و علوفه سرانجام کرده بیرون فرستادند و مردم خویدک و فرافتر را طلبیده به ایشان مشورت کردند و ایشان در قبول اسلام ابا کردند و گفتند ما از دین قدیم برنگردیم و با هم اتفاق کرده شبیخون برلشکر اسلام آوردند و بسیاری از صحابه و تابعین را شهید کردند؛ مثل حویطب بن هانی خواهر زاده حضرت امیرالمؤمنین علی (ع). به جهت این حرکت شنیع خرابی در قریه فرافتر راه یافته به مرور خراب شد. الحال از آن اثری باقی‌نمانده الا بعضی دیوارهای قلعه که جهت عبرت برجاست...
ساختار دلفریب فهرج
وقتی وارد فهرج می‌شوید خانه‌هایی از خشت و گل می‌بینید که گویی زمان را در ذهن شما به عقب بر می‌گردانند. خانه‌های این روستا با خشت، گل، آجر و آهن ساخته شده‌اند. مسجد جامع در مرکز روستاست و بافت مسکونی قدیمی به صورت نیمه متمرکز و خطی، حول آن شکل گرفته است. وقتی در گذرگاه‌های این روستا قدم می‌زنید، با ساباط‌ها مواجه می‌شوید؛ کوچه‌هایی مسقف که سایه‌ساری برای خستگی عابران فراهم کرده‌اند. در این روستا هم مانند سراسر یزد، رد پای بادگیرها را می‌بینید و برای لحظاتی این نشانه هوش ایرانیان را تحسین می‌کنید.
مسجد جامع فهرج یزد؛ از کهن‌ترین مساجد ایران
شاخص‌ترین جاذبه این روستا، مسجد جامع آن است که یکی از کهن‌ترین مساجد ایران به شمار می‌رود. قدمت این مسجد که با نام امام حسن (ع) هم شناخته می‌شود به نیمه اول قرن اول هجری باز می‌گردد. مسجد جامع فهرج را تنها مسجد جهان اسلام می‌دانند که قدمت زیادی دارد؛ اما ساختمان آن از ابتدا تا به امروز به همین شکل حفظ شده است. مسجد از نوع شبستانی به شمار می‌رود و ایوان ندارد. بسیاری از کارشناسان، مسجد جامع فهرج را قدیمی‌ترین مسجد ایران می‌دانند و برخی به مسجد تاریخانه دامغان به عنوان قدیمی‌ترین مسجد ایران اشاره می‌کنند. با وجود این اختلاف‌نظر، باز هم تفاوت عمده‌ای میان این دو مسجد وجود دارد؛ تاریخانه مسجدی است که فقط از گردشگران میزبانی می‌کند؛ اما فهرج هنوز میزبان نمازگزاران می‌شود.
این مسجد درهای ورودی متعدد دارد و مناره گلی آن بسیار زیبا و جالب‌توجه به نظر می‌رسد. یکی از نکات جالب در این مسجد نبودن عناصری چون محراب، گنبد، کتیبه، کاشی‌کاری و سایر تجملات و تزیینات است و همین بر جذابیتش می‌افزاید؛ سادگی نابی که ۱۴۰۰ سال در این مکان جریان دارد.
مسجد فهرج از تاریخ ۳۰ آذر ۱۳۴۹ با شماره ثبت ۹۰۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
حرف در مورد این مسجد زیاد است که در این مقاله نمی‌گنجد. کارناوال در پستی جداگانه به معرفی این اثر خواهد پرداخت.
قلعه تاریخ فهرج؛ یادگار صدر اسلام
فهرج قلعه‌ای تاریخی در خود دارد که نمای فعلی و تزییناتش به قرون ۱۰ و ۱۱ هجری قمری بر می‌گردد؛ اما آثار و ابنیه موجود در آن نشانه‌هایی از صدر اسلام دارند.
این قلعه بر خلاف نمونه‌هایش، ورودی کوچکی دارد. در گذشته از این قلعه به عنوان مکانی برای سکونت و دفاع در برابر مهاجمان استفاده می‌شد؛ اما امروزه به متروکه‌ای بدل شده است.
این قلعه پلانی ۴ ضلعی دارد و بقایای ۴ برج مدور در ۴ گوشه آن دیده می‌شود. این برج‌ها دو طبقه هستند و سوراخ‌هایی برای دیده‌بانی و نگهبانی از قلعه دارند. بناهای موجود در قلعه فهرج، طاق‌های ضربی با قوس جناغی دارند. سوراخ‌هایی نیز بر بالای دیواره‌ها دیده می‌شود که گویی برای دیده بانی بوده‌اند.
نظرات