معماری چشم‌نواز زیباترین معبد بندرعباس

سلام نو _ سرویس گردشگری: معبد هندوها یا پرستشگاه بت گوران یکی از آثار تاریخی و مورد توجه شهر بندرعباس در جنوب کشور است. ساختمان این معبد شامل یک اتاق چهار گوش میانی با یک گنبد است. جنس این معبد به دلیل موقعیت جغرافیایی بندرعباس از لاشه سنگ، ملات گل و ساروج، سنگ‌های مرجانی است. طرح این بنا کاملاً تحت تاثیر معماری معابد هندی است که گنبد مقرنس شکل آن از گنبد های دیگر متمایز می کند.

سیر تاریخی معبد زیبای هندوهای بندرعباس

معبد هندوها در سال ۱۳۱۰ هجری قمری، در زمان حکومت محمد حسن‌خان سعدالملک حاکم وقت بندرعباس احداث شده‌است. این بنا از دوران قاجار محل عبادت هندوها در ایران بوده است. آئین هندو، دین هندی با بیش از شش هزار سال قدمت است و میلیون ها پیرو دارد که بعد از مسیحیت و اسلام ، به عنوان سومین دین بزرگ جهان محسوب می شود. زمانی از تاریخ، ایران و هند روابط تنگاتنگ سیاسی و فرهنگی داشتند که همین امر موجب شده بود تا چندین هندی در کشورمان ساکن شوند.

در همین حین نیز با ازبک ها و عثمانی ها درگیر جنگ بودند که پرتغالی های به ایران وارد شدند و هرمز را تسخیر کردند، همین کار باعث گردید تا هندی های زیادی به ایران بیایند، حتی تا بعد از آزاد سازی هرمز نیز ادامه داشت.

هندی ها که برای برگزاری مراسم مذهبی شان به کاروانسراها می رفتند، در نهایت ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ‌ﻫﺎی ﺷﻮﻝ ﺭﺍﻡ ﻭ ﺩﺩﻩ ﺭﺍﻡ شروع به ساخت ﻣﻌﺒﺪی در بندرعباس کردند که نامشان نیز بر روی کتیبه آورده شده است. هزینه ساخت معبد نیز از طریق جمع‌آوری هدایای هندوها تامین شد و محلی ها این بنا را بت گوران نامیدند؛ زیرا آن موقع اهالی، هندی ها را گور یا گبر می خواندند.

ﻣﺠﺴﻤﻪ‌های زیادی مانند اﺑﺮﻫﻤﺎ، ﺷﻴﻮﺍ ﻭ ﻭﺷﻴﻨﻮ در این معبد قرار داده شد و هندی ها مشغول عبادت بودند تا اینکه در سال ۱۳۴۴ هندی ها ایران را ترک کردند و این مجسمه ها را نیز با خودشان بردند و امروزه این معبد دیگر مانند قبل نیست و فقط به عنوان جاذبه گردشگری بندعباس شهرت دارد.

در این معبد دسترسی آسانی به وسایل نقلیه وجود دارد، همچنین وجود اقامتگاه در نزدیکی معبد، وجود رستوران و کافی شاپ در اطراف معبد حتئز اهمیت است. پوشش شبکه و آنتن دهی نیز در این مسیر فوق العاده است. برای رفتن به این معبد، اتوبوس بهترین وسلیه است. باید سوار اتوبوسی شوید که از بلوار شهید بهشتی و ایستگاه دوهزار عبور می کند.

معماری تماشایی و چشم‌نواز معبد هندوها در بندرعباس

سه فرقه مهم میان هندوها وجود دارد که ویشنوان، شیوان، و شاکتیان خوانده می شوند و ویژگی هایی از همه اینها در معماری معبد به ویژه در تزیینات و محراب دیده می شود. هندوها از مکتب برهمنی پیروی می کنند که پیروان آن جمع بزرگی از ملت هندوستان هستند و به خدایان برهما، ویشنو و تسیوا اعتقاد دارند. آنچه از سبک معماری معبد هندوهای بندرعباس برداشت می شود، نشان می دهد که این بنا بر اساس باور به خدایان ویشنو و شیوا پرستان شمال هندوستان ساخته شده و بر اساس تحقیقات، این معبد به خدایان ویشنو تعلق داشته است.

ویژگی متمایز معماری معبد

در اینجا آنچه معبد هندوهای بندرعباس را از دیگر معابد هندوها متمایز می سازد، وجود نشانه هایی از معماری ایرانی و حتی اسلامی در آن است. شاید همین باعث شده تا این بنا به یک ﺍﺛﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻢ در جنوب ایران و ﺑﻨﺎیی منحصر به فرد در کشور بدل شود.

مصالح متفاوت معبد

اغلب معابد برهمنی در هند از سنگ شاخته می شوند؛ اما معبد هندوها بر اساس مصالح در دسترس و از لاشه سنگ، ملات گل و ساروج، سنگ‌های مرجانی خاک و گچ های ضخیم ماده و گچ لویی ساخته شده است.

بخش های مهم معبد هندوها

گنبد خانه معبد

قسمت اصلی بنای معبد، گنبدخانه آن است که شکلی شبیه به چهار گوش دارد و گنبدی بر فراز آن خودنمایی می کند. در زیر گنبد بت اعظم را قرار می دادند. چهار نورگیر در چهار طرف اتاق اصلی تعبیه شده و روی دیوارها نقاشی‌های آئینی و طاقچه و قاب‌ها دیده می شوند. دور تا دور این اتاق، راهروهایی وجود دارد که برای گشتن به دور معبد و زیارت استفاده می شده اند.

اتاقک هایی ﺑﺎ ﻃﺎﻗﭽﻪ ای برای ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻥ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻫﺎ در این راهروها وجود دارد که برای مراقبه راهبان و طلبه های برهمنی بوده اند؛ از جمله این اتاقک ها می توان به محراب شیوا (مظهر فنا و نابودکننده)، محراب شکتی (الهه قهر و نابودی)، محراب سَرَسْوَتی (الهه علم و دانش) و ... اشاره کرد. نقاشی های مذهبی به دیوار برخی اتاق ها زینت داده و یکی از مهم‌ترین آنها جلوه ای از خدای فلوت‌زن به نام کریشنا را به نمایش گذاشته است.

از داخل راهروی غربی گنبدخانه می توان با پیمودن راه پله‌های مارپیچی به سمت بالا و بام معبد رفت که به ساق معبد شهرت دارد. دیوارهای پس‌رونده در این قسمت با الهام از معماری ایرانی ساخته شده اند. ۴ نورگیر در ۴ طرف این فضای چند ضلعی وجود دارد و گنبد عظیمی بر فراز آن است.

گنبد معبد هندوها

72 علمک (برجک مخصوص هندویی) بر روی گنبد معبد خودنمایی می کند و در میان گنبد، میله بزرگی وجود دارد که نشان دهنده حقیقت محور زمین و آسمان است.

این گنبد نشانه های بارزی از معماری هندی دارد. مقرنس های اطراف این گنبد، آن را از دیگر گنبدهای موجود در سواحل خلیج فارس و سراسر ایران متمایز کرده و تاﺛﻴﺮ ﻫﻨﺮ ﺍﺳﻼمی در معماری هندی را به نمایش می گذارد.