سلام نو _ سرویس گردشگری: وقتی صحبت از تاریخ یک کشور می‌شود، همه درباره آنچه در کتاب‌های تاریخی خوانده‌اند یا شنیده‌اند صحبت می‌کنند؛ اما اگر از مجله گردشگری علی‌بابا درباره تاریخ بپرسید، کاخ های تهران را نشانتان خواهد داد. اگر در تهران زندگی می‌کنید، چندین و چند کتاب تاریخ مجسم در گوشه‌وکنار تهران هست که باید در اولین فرصت به سراغشان بروید. اکثر کاخ های تهران مربوط به دوره قاجار یا پهلوی است و در تمام این سال‌ها با اتفاقاتی که در ایران افتاده دچار تغییر شده است، اما همچنان باشکوه در جای خود مانده است تا قصه ما را هم به آیندگان بگوید.
باتوجه‌به علاقه و توجه شاهان زمانه به کشورهای اروپایی، اکثر این بناها ترکیبی از معماری ایرانی و اروپایی است که جلوه و شکوه خاصی به آن‌ها داده است. البته برخی از کاخ‌ها به‌خاطر کاربری فعلی خود، بازدید عمومی ندارد و دسترسی به آن‌ها نداریم اما تعداد کاخ و موزه‌هایی که برای بازدید عمومی آزاد است هم کم نیست.
فرقی نمی‌کند که برای گردش به تهران سفر کرده باشید یا محل زندگیتان باشد، درهرصورت باید برای دیدن این جاهای دیدنی تهران وقت بگذارید و کاخ‌های تهران گزینه جذابی هستند.
کاخ گلستان؛ زیباترین کاخ تهران
شاید زیباترین کاخ از مجموعه کاخ‌های تهران و نگین انگشتری این کاخ‌ها را بتوان کاخ گلستان دانست. این کاخ دارای سابقه بسیار است. کاخ گلستان یک مجموعه کاخ است که بنای آن در زمان یک سلسله ساخته شده و سپس در طول زمان در دوره‌های بعد محوطه‌هایی به آن اضافه شده است. تاریخ ساخت بنا را در زمان شاه عباس صفوی دانسته‌اند. کاخ گلستان در عهد قجر مورد استفاده بود. در دوره ناصرالدین شاه قاجار و با مسافرت‌هایی که شاه به کشورهای خارجی داشت، تحت‌تاثیر معماری اروپایی قرار گرفت و تغییراتی به سبک اروپایی در معماری کاخ گلستان انجام داد.
شمس العماره زیباترین و خاص‌ترین بنای کاخ گلستان است. ساختمان شمس‌العماره دارای ۵ طبقه است. این ساختمان در حدود ۳۵ متر ارتفاع دارد که در زمان ساخت خود بلندترین بنای شهر تهران بود. این بنا در روزگار خود، زیباترین بنای شهر تهران بود و اولین بار در شهر تهران بر بالای شمس العماره ساعتی که ملکه ویکتوریا به شاه قاجار داده بود بر فراز شمس‌العماره نصب شد. امروزه این مجموعه کاخ‌ها از غنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری ایران هستند که هرکدام تبدیل به موزه‌ای شده‌اند که علاقه‌مندان می‌توانند در طول روز از آن دیدن کنند. بزرگترین کاخ در مجموعه کاخ گلستان، کاخ تالار سلام است. این کاخ به تقلید از ساختمان موزه‌های سلطنتی اروپا ساخته شد. وجه تسمیه نام کاخ بر اساس کار ویژه این کاخ که مراسم استقبال در آن صورت می‌گرفت، در نظر گرفته شد. امروزه این اتاق نیز به موزه‌ای تبدیل شده است که ماکتی از جواهرات ملی ایران را در آن جای داده‌اند.
یکی دیگر از بخش‌های کاخ گلستان دارالاماره است. این قسمت از کاخ، قدیمی‌ترین بخش کاخ گلستان است. ساخت این بخش را به دوران کریم‌خان زند نسبت می‌دهند. در دوره‌های بعد این بنا به دست آقامحمدخان قاجار افتاد و او بسیاری از بخش‌ها و وسایل ارگ کریم‌خانی را به این بنا انتقال داد که مشهورترین آن‌ها ایوان تخت مرمر است. در این کاخ برای تراشیدن تخت از اساتید مشهور اصفهان استفاده شد و تلاش شد تا تخت را بر اساس توصیفات شاهنامه از تخت جمشید، شاه پیشدادی ایران بسازند. بر این اساس فرشته و دیوهایی که در زیر تخت قرار دارند و تخت بر دوش آن‌ها حمل می‌شود، برگرفته از همین داستان‌ها است.
عمارت بادگیر معروف به محل تاج‌گذاری مظفرالدین‌شاه است. این بخش که دارای تزیین‌های زیبای معرق‌کاری است یکی دیگر از بخش‌های کاخ گلستان است. موزه مردم‌شناسی کاخ گلستان که در محل کاخ ابیض (کاخ سفید) قرار دارد، از دیگر بخش‌های کاخ است.
کاخ سعد آباد؛ روایت‌گر دوران پهلوی
مجموعه کاخ سعدآباد از دیگر کاخ های تهران است که تعداد بسیار زیادی از کاخ های شاه (اعصار مختلف) و عمارت‌های سلطنتی مهم در آن جای گرفته‌اند. فراوانی کاخ‌ها، قرار گرفتن در منطقه‌ای خوش آب و هوا از تهران و سرسبز بودن مجموعه، سعد آباد را به یکی از جذاب‌ترین جاهای دیدنی تهران تبدیل کرده که می‌توانید ساعت‌ها در آن وقت بگذرانید، عکاسی کنید و اطلاعاتی در رابطه با گذشته به‌دست آورید. تعدد کاخ‌ها در این مجموعه به‌قدری است که امکان دارد هر فردی، هر بنایی را که می‌بیند آن را کاخ شاه در تهران تلقی کند، اما در اصل اینطور نیست و شما باید به تاریخچه هر یک از این عمارت‌ها توجه کنید.
بزرگترین و اصلی‌ترین بخش بازدید از موزه سعد آباد، کاخ موزه ملت است. پس از آن کاخ سبز، موزه پوشاک سلطنتی، موزه سلاح‌های دربار، موزه میرعماد، موزه استاد حسین بهزاد و... از موزه‌های مهم مجموعه سعد آباد هستند. البته بازدید از موزه برادران امیدوار هم برای عاشقان ماجراجویی و اهل سفر بسیار لذت‌بخش است، پس پیش از رفتن به آنجا، برای بازدیدهای خود برنامه‌ریزی کنید. از آنجایی که بسیاری از کاخ‌ها به دستور رضاخان ساخته شده‌اند، تعدادی از آن‌ها را با نام کاخ رضا شاه هم می‌شناسند.
کاخ احمدشاه قدیمی‌ترین کاخ موجود در مجموعه سعدآباد است و از آن به‌عنوان دفتر موزه استفاده می‌شود. بخشی از همین کاخ امروزه در اختیار نهاد ریاست جمهوری قرار دارد. یکی دیگر از بخش‌های کاخ که امروزه با نام جمهور شهرت دارد، محلی است که دولت‌های امروزی از آن برای اقامتگاه مهمانان ویژه استفاده می‌کنند. این قسمت از کاخ در واقع اقامتگاه و کاخ تاج‌الملوک، همسر رضاشاه و مادر پهلوی دوم بوده است.
کاخ نیاوران؛ میهمان خانه پهلوی
کاخ نیاوران در دهکده نیاوران مربوط به شاهان قاجار بود. نام این منطقه برگرفته از نی‌هایی که در این منطقه می‌رویید. در واقع این منطقه نیزار بوده است. کاخ نیاوران یک کاخ قجری است.ساخت کاخ نیاوران به دستور فتحعلی‌شاه بود. در دوره ناصرالدین‌شاه وی دستور ساخت کاخ صاحبقرانیه را داد و این کاخ به باغ نیاوران اضافه شد. آخرین کاخی که در دوره قاجار در آن منطقه بنا شد، مربوط به احمدشاه بوده است.
کاخ نیاوران یک کاخ قجری بود که در زمان پهلوی دوم کاخ اختصاصی جدیدی به‌منظور پذیرایی از مهمانان خارجی به‌جای آن ساخته شد.
در دوره پهلوی، محمدرضا پهلوی کاخ فتحعلی‌شاه را از بین برد و به‌جای آن در سال ۱۳۳۷ دستور ساخت کاخ اختصاصی نیاوران را داد که تا سال ۱۳۴۶ اتمام یافت. کاخ نیاوران مساحتی در حدود ۹۰۰۰ مترمربع را به خود اختصاص داد. طراحی کاخ نیاوران به‌وسیله مهندس محسن فروغی انجام شد. طبقه همکف این بنا یک سراسری بزرگ بود که اتاق‌ها در اطراف آن بودند. این کاخ علاوه بر قرار گرفتن برای پذیرایی مهمانان خارجی، اتاق‌هایی مخصوص شاه و خانواده وی نیز در آن در نظر گرفته شده بود.
کاخ شهربانی
یکی دیگر از کاخ‌های زیبای تهران کاخ شهربانی است. این کاخ به دستور رضا شاه ساخته شد. طراحی بیرونی این ساخت الهام گرفته از ساختمان‌های باستانی ایران بویژه تخت جمشید است، اما داخل کاخ و تزیینات داخلی آن بر اساس معماری اروپایی ساخته شده است.
با روی کار آمدن رضاشاه نیاز به راه‌اندازی نهادهای مدرن مانند بانک‌ها، دادگستری، ثبت احوال، اداره‌های دولتی و مانند آن‌ها به گونه روزافزونی احساس می‌شد؛ اما طراحی و اجرای ساختمان این‌گونه نهادها با روش‌های سنتی عملاً ممکن نبود زیرا این‌گونه نهادها نیازمند معماری و فضاهای خاص خود بودند. معمارانی که در این دوره از پیشروان آوردن معماری اروپایی به تهران بودند، یا خود شهروندان اروپایی بودند یا دانش‌آموختگان دانشگاه‌های اروپا. این معماران گونه‌ای نوین از معماری را پدیدآوردند که می‌توان با اغماض آن را «معماری نئوکلاسیک ایرانی» نامید. بر پایه این گونه از معماری درون و سازه ساختمان بر پایه معماری مدرن طراحی شده اما در تزئینات و نماسازی‌هایش از معماری ایران باستان بهره گرفته می‌شد. کاخ شهربانی نمونه برجسته‌ای برای این گونه معماری است. نما، سرستون‌های با نماد جانوران اساطیری، سنگتراشی‌ها و نقش سربازان هخامنشی و سنگ نبشته‌ها این ساختمان کاملاً از روی معماری دوران هخامنشی از تخت جمشید الگوبرداری شده است و و پلکان دو سویه سنگی آن یادآور معماری کاخ آپادانا است. معماران در آن دوره می‌کوشیدند «شکوه از دست رفته» ایران را با الگو گرفتن از معماری باستان بازسازی کنند. این ساختمان کامل‌ترین نمونهبرداری از کاخ‌های پارسه و تخت جمشید است.
عمارت مسعودیه؛ نماد ظرافت و شکوه
عمارت مسعودیه تهران واقع در بهارستان، یکی دیگر از ساختمان‌های بی‌نظیر تهران است. سابقه این عمارت به عهد قاجار می‌رسد. این عمارت به دستور ظل‌السلطان ساخته شد. امروزه زیبایی دلفریب این عمارت گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به‌سمت خود سوق می‌دهد.
تهران دارای کاخ‌های بسیار دیگری از جمله کاخ مرمر، عمارت بهارستان و... است. اما زیباترین کاخ‌های تهران را در میان همین پنج کاخی که در نوشتار آمد، می‌توان یافت. از این پنج کاخ، کاخ گلستان در صدر قرار دارد و به‌عنوان نگین تمامی کاخ‌های تهران می‌درخشد. بازدید از این کاخ‌های زیبای تهران چشم‌ها را خیره می‌کند و فرهنگ، هنر و تمدن ایران معاصر را به کسانی که علاقه‌مند به هنر و معماری این دوره هستند، نشان می‌دهد. کاخ‌های تهران را علاوه بر گردشگران داخلی، گردشگران خارجی بسیاری بازدید می‌کنند. برای این گردشگران دیدن کاخ‌های دوره قجر و پهلوی‌ها و شاهان ایران و آشنایی با نحوه زندگی آن‌ها بسیار جذاب و شگفت‌انگیز است.
نظرات