سلام نو _ سرویس گردشگری: محمود روح‌الامینی، چهره ماندگار مردم‌شناسی ایران است، او که سال‌های طولانی استاد دانشگاه تهران بود و شاگردان بسیاری را تربیت کرده است تا بازنشتگی خود به تدریس مردم‌شناسی پرداخت به همین جهت در ادامه به زندگینامه پربار و پر از دستاورد او می‌پردازیم.
مسیر پر فراز و نشیب یادگیری برای محمود روح‌الامینی
محمود روح‌الامینی، پنجم مهرماه ۱۳۰۷ در کوهبنانِ کرمان چشم به جهان گشود. وی دربارهٔ تولدش می‌گوید: «زمانی که من متولد شدم هنوز شناسنامه در زادگاهم نبود. اما در سال ۱۳۱۰ شناسنامه (سجل احوال) وارد منطقه ما شد. قبل از آن که خیابانی در کوهبنان، که حالا شهر بزرگی است، کشیده شود، به آن ده می‌گفتیم و محل تولد من نیز همین ده کوهبنان است.
روزگاری زلزله‌ای شدید منطقه را تکان دادو تخریب کرد» محمود روح‌الامینی مطابق سنت آن زمان تحصیل را در مکتب‌خانه آغاز کرد، سپس تحصیلات خود را در مدرسه ایرانشهر کرمان که بانیانش زرتشتیان بوده‌اند ادامه داد. تحصیل در آن زمان هرگز امری سهل‌الوصول نبود، چنانکه ایشان خود به یاد می‌آورد: ”چهار روز تمام با الاغ از ده‌مان طول کشید تا خود را به این مدرسه برسانم و برای ورود به کلاس ششم ابتدایی امتحان بدهم “
دکتر روح‌الامینی درباره دبیرستانی که در آن تحصیل می‌کرد، می‌گوید: ” صبح نخستین روز که به دبیرستان ایرانشهر کرمان رفتم، آقا میرزا برزو آمیغی در صحن مدرسه روبروی در ورودی ایستاده بود، دوباره خود را معرفی کردم. دستور داد نامم را در کلاس اول متوسطه (کلاس هفت) نوشتند و راهی کلاس شدم.
آقا میرزا برزوآمیغی، در هندوستان، که در آن زمان در دست انگلیس‌ها بود تحصیل و کار کرده بود و نیز انجام خدمت سربازی ـ که در آن زمان «خدمت اجباری » نامیده می‌شد ـ باعث شده بود که وی با روحیه‌ای منضبط، صبح‌ها زودتر از همه بیاید و عصرها آخرین نفر باشد که مدرسه را ترک می‌کند.
از ویژگیهای مدرسه ایرانشهر این بود که هفته‌ای سه روز، بعدازظهرها و برخی سال‌ها، هر روز ـ «آمیرزا برزو» به چوب می‌آمد. به این معنی که به کلاسها می‌آمد و کسانی که در یکی از درسها نمره کمتر از هفت گرفته بودند، به همان مقدار چوب به کف دستشان می‌زد، این چوب خوردن و تنبیه، بیشتر جنبه نمادین داشت“
محمود روح‌الامینی تا کلاس سوم دوره متوسطه را در مدرسه ایرانشهر کرمان به تحصیل پرداخت و پس از آن به تنها دبیرستان کرمان رفت و تا کلاس پنجم متوسطه را در این دبیرستان به تحصیل پرداخت. آنگاه برای ادامه تحصیل در کلاس ششم در سال ۱۳۲۸ به دبیرستان دارالفنون تهران مهاجرت کرد. در آن دوره کلاس‌های ششم دبیرستان تنها در آن دبیرستان برگزار می‌شد.
محمود روح‌الامینی، مردم‌شناسی برجسته
محمود روح‌الامینی استاد دانشکده علوم اجتماعی و مردم‌شناس برجسته‌ی ایرانی است. او دوره‌ی کارشناسی را در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی سپری کرد. دوران کارشناسی ارشد را در رشته علوم اجتماعی دانشگاه تهران گذراند.
وی از استادان بزرگی چون ژرژ گوروویچ، کلود لوی استروس، آندره لورا گوران در دانشگاه سوربن فرانسه آموخت و مدرک دکتری مردم‌شناسی خود را با ارائه‌ی رساله‌ای تحت عنوان «تمدن سنتی گوسفند در میان عشایر فارس» از این دانشگاه دریافت کرد. در نهایت از زمان بازگشت به ایران تا بازنشستگی‌اش در دانشگاه تهران به تدریس مردم‌شناسی پرداخت.
ایشان از آموزگاران دبیرستان پهلوی، شریعت‌زاده و دارالفنون بوده است. آن زمان که جهت فراگیری علم در فرانسه حضور داشت، برای مدتی در موزه مردم شناسی فرانسه کار می‌کرد. آن استاد بزرگ در راه‌اندازی و تنظیم موزه مردم‌شناسی در کاخ گلستان، راه‌اندازی موزه حمام گنجعلیخان کرمان و تلاش برای نگهداری باغ نگارستان تأثیرگذار بوده است.
«گرد شهر با چراغ» کتابی است که آن مردم‌شناس بزرگ در ۱۰ فصل به عناوین انسان و زندگی انسان، فرهنگ، قلمرو و انسان‌شناسی، نظریه‌ها و دبستان‌ها در مردم‌شناسی، انسان‌شناسی جسمانی زیستی، مردم‌شناسی خانواده و خویشاوندی و ازدواج، مردم‌شناسی اعتقادات دینی، مردم‌شناسی اقتصادی، مردم‌شناسی حقوقی و فولکلور منتشر کرد.
آن استاد فرزانه در بخش اول کتاب «زمینه فرهنگ‌شناسی» به تعاریف، عناصر و حوزه‌های فرهنگی پرداخته است. در بخش دوم از تمدن، جامعه، نژاد، شخصیت و هنر سخن گفته است. بخش سوم به تعریف و تشریح مکاتب انسان‌شناسی مثل دبستان ساختار، تکامل، اشاعه و اختصاص یافته و بخش چهارم به مباحثی پیرامون فرهنگ‌پذیری و اشاعه فرهنگ‌ها تعلق دارد.
«نمودهای فرهنگی و اجتماعی در ادبیات فارسی» نیز شامل مقاله‌های پژوهشی متعددی چون پژوهشی مردم‌شناختی در منظومه درخت آسوریک، درآمد و هزینه سیستان در دوره خلفای عباسی «به روایت تاریخ سیستان»، رفتارهای و کردارهای اجتماعی در ارداویرافنامه، زبان فارسی و فرهنگ ایرانی در هندوستان «به روایت ابن بطوطه»، بازتاب قشربندی اجتماعی ازدواج‌های شاهنامه فردوسی، زن‌سالاری در ازدواج‌های شاهنامه، سیرتحولی یک مضمون از دو شاعر در دو زمان، در خانه رعیت از زبان شاهنامه، ارزش اجتماعی و فرهنگی نامه‌های خصوصی، پیشه‌وری بازار کرمان «به روایت وقف‌نامه گنجعلیخان»، تحلیل یک وقف‌نامه «وقفی بر خمسه مسترقه یاپنجه» و تحلیل یک قباله سنتی است. در «آئین‌ها و جشن‌های کهن در ایران امروز» به پژوهش پیرامون آیین‌هایی چون جشن نوروز، جشن مهرگان، شب یلدا، جشن سده و جشن تیرگان پرداخته است. به شاخ نباتت قسم، در گستره فرهنگ، فرهنگ و زبان گفتگو از دیگر آثار استاد روح‌الامینی هستند.
نظر شما