سلام نو - سرویس گردشگری: تخت سلیمان که بهعنوان زادگاه زرتشت از آن نام برده شده، پنج دوره تاریخ و تمدن بشری را به خود دیده است. این مجموعه منحصربهفرد و خارقالعاده که ۳۰۰۰ سال قدمت دارد و نامش در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است، از جاهای دیدنی آذربایجان غربی به شمار میآید و در شهر تکاب قرار دارد. تخت سلیمان، بزرگترین مرکز آموزشی، مذهبی و نیایشگاه قبل از اسلام بوده است و از آن بهعنوان مهمترین پایگاه دین زرتشت یاد میکنند. میراث جهانی تخت سلیمان شامل بخشهای مختلفی مثل آتشکده آذرگشنسب، ایوان خسرو، معبد آناهیتا، آتشگاههای کوچک و... میشود.
تخت سلیمان کجاست؟
در استان آذربایجان غربی و در تکاب، روستایی به اسم نصرت آباد هست. در نصرت آباد بخشی تاریخی وجود دارد که امروزه به آن تخت سلیمان میگویند. این مجموعه در ۴۵کیلومتری شهر تکاب است. البته نکته جالب این است که تخت سلیمان دیگری هم در کلاردشت داریم. قبلاً از تخت سلیمان کلاردشت برایتان گفتهایم.
سرگذشت تخت سلیمان
بناهایی که در مجموعه تخت سلیمان هستند، در دورههای مختلف تاریخی یعنی اشکانی، ساسانی و ایلخانی ساخته شدهاند که از مهمترین آنها میتوان به آتشکده و تالارهای دوره ساسانی اشاره کرد؛ هرچند که در کاوشهای باستانشناسی، آثاری از دورههای هخامنشی و مادی نیز در این محل پیدا شده است.
آثار بهدستآمده از تخت سلیمان، از سکونت ۳۰۰۰ ساله انسانها در این مکان حکایت دارند. این آثار علاوه بر اینکه به دوره پارینه سنگی، عصر آهن یک، دو و سه تعلق دارند، شامل نشانههایی از استقرار مردم در دوره سکاها، ماناها، مادها، هخامنشیان و اشکانیان در تخت سلیمان میشوند. بقایای دهکدهای مسکونی در شمال غربی دریاچه، یکی از این موارد است که طبق پژوهشها به دوره هخامنشی مربوط میشود.
گفته میشود فرمان ساخت تخت سلیمان و آتشکده آن توسط بهرام گور، از پادشاهان ساسانی داده شد؛ گرچه سایر شاهان ساسانی در رونق و توسعه آن دست داشتند. تا اینکه این محل در سال ۶۲۴ میلادی در اثر حمله امپراتوری روم ویران شد. بعد از نابودی حکومت ساسانی و پذیرش دین اسلام در ایران، مجموعه عظیم تخت سلیمان دیگر رمق تجدیدحیات نیافت.
تخت سلیمان در سال ۶۲۴ میلادی به دستور امپراتور روم ویران شد
پس از اسلام، موبد موبدان این محوطه باستانی با سردار فاتح آذربایجان به توافق رسید که در ازای پرداخت مالیات، آتشکده را ویران نکند و از همین رو این آتشکده تا ۴۰۰ سال بعد به حیات خود ادامه داد. در دوره سلجوقیان، زرتشتیان زیادی مجبور به مهاجرت شدند و آتش مقدس بهرام را به پارسیان هند بردند. در ادامه این ماجرا، مردم عادی برای اولین بار به این منطقه مقدس قدم گذاشتند و در آن به زندگی فصلی و شهرکنشینی پرداختند.
با روی کار آمدن ایلخانان مغول، از این محل برای پایتخت ییلاقی و تابستانه شاهان استفاده میشد که وجود بناهایی با قدمت ۷۰۰ سال، گواه این موضوع هستند. در دوره حکمرانی مغول به نام آقاخان در قرن هفتم هجری، بناهای مختلفی نظیر ایوان شرقی، سالن شورا، ساختمانهای هشت و ۱۲ ضلعی به مجموعه تخت سلیمان اضافه شدند.
پس از سقوط حکومت ایلخانی، از تخت سلیمان بهعنوان دهکده و بازارچه فصلی استفاده میشد و در دوره صفوی به سکونتگاه ییلاقی عشایر تبدیل شد. در نهایت ۲۵۰ سال پیش بود که تخت سلیمان برای همیشه خالی از سکنه شد و بهتدریج داستانها و افسانههای زیادی درباره آن شکل گرفت که طبق یکی از این باورها، این محل منتسب به سلیمان نبی (ع) بود و از همین رو کمتر مورد دستبرد قرار گرفت و بعدها از آن محافظت شد.
محوطه باستانی تخت سلیمان در سال ۱۸۱۹ میلادی توسط «سرروبرت کرپورتر» کشف شد و «سر هنری راولینسون» در بازدیدی که سال ۱۸۳۸ میلادی از آن داشت، توصیف دقیقی از این محل ارائه کرد.
عکاسی آمریکایی به نام اشمیت در ۱۹۳۷ میلادی عکسهایی از تخت سلیمان گرفت و تصور میکرد که اینجا پادگانی نظامی باشد؛ منتها در ادامه متوجه ارزش تاریخی حصار آن میشود. سرانجام باستانشناسان نامداری همچون فون دراستون، کلایس و... در فاصله سالهای ۱۳۳۷ تا ۱۳۵۷ با کاوش در تخت سلیمان به رازهای این میراث جهانی پی بردند.
پس از انقلاب اسلامی تا سال ۱۳۷۲ کاوشی در این مکان صورت نگرفت؛ تا اینکه در این سال عملیات مرمت آن از سر گرفته شد و در نهایت در سال ۱۳۸۲ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. در سال ۱۳۹۵ دانشگاه درسدن آلمان همکاری خود با ایران را برای یک دوره پنج ساله کاوش از سر گرفت.
معماری بنا
تخت سلیمان در دشتی وسیع است و دورتادور آن را حصاری به شکل بیضی کشیدهاند. در داخل حصار دو مربع است که آتشکده در مرکز مربع شمالی و دریاچه در مرکز مربع جنوبی است. دور این مربعها را حصاری به شکل مستطیل کشیدهاند که ۶۰ برج استوانهای دارد. در شمال غرب دریاچه ایوان بلندی هست که آن را به اسم «ایوان خسرو» میشناسند.
ایوان خسرو به حوض خانه هفتگوش یا دو اتاق راه دارد که آن را در دوره ایلخانی ساختهاند. بیرون از تخت سلیمان هم جوی آبی از سنگ است که محلیها به آن «اژدهای سنگی» میگویند. این جوی درازای ۳۰۰متری و بلندای ۴متری دارد.
مناسبترین زمان سفر به تخت سلیمان
محوطه تخت سلیمان در هر فصلی از سال، زیباییها و جلوههای خاص خود را دارد؛ با این حال، بهترین زمان سفر به این منطقه را میتوان فصل بهار و اوایل تابستان دانست یعنی از ماه اردیبهشت تا تیر که هوا هنوز خنک و کوهها و طبیعت اطراف همگی سرسبز و پوشیده از گلهای رنگارنگ است.
بخشهایی از مجموعه تخت سلیمان در طول شب نورپردازی شده است که پیادهروی شبانه در آن و عکاسی از زیباییهای آن خالی از لطف نیست.
نظر شما