سلام نو-سرویس گردشگری:سیرجان کرمان در کنار تمام جذابیت‌هایش، یک ویژگی منحصربه‌فرد دارد که در هیچ جای دیگر ایران مشابه آن را نمی‌بینید، چپق‌هایی رو به آسمان! آن‌ها بادگیرهایی هستند که با آجر و ملات ساخته شده‌اند. بادگیر چپقی سیرجان به بنایی قدیمی تعلق دارد که آقا سید علی اصغر رضوی مالک آن بوده است. این بادگیر در تاریخ هفت مهر ۱۳۸۱ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت و از آثار دوره پهلوی به حساب می‌آید. بادگیر چپقی با تلفیق معماری و صنعت و با الهام از دودکش کشتی‌های قدیمی بنا شده است که می‌تواند برای هر گردشگری جذاب باشد.
آشنایی با بادگیر
بادگیر، برجی است که برای تهویه بر بام خانه‌ها و همچنین بالای آب‌انبارها و دهانه معدن‌ها ساخته می‌شد. هوای خنک از طریق بادگیر که نوع ابتدایی تهویه مطبوع به شمار می‌رود، به اتاق‌های طبقه همکف یا زیرزمین فرستاده می‌شود. بادگیر از عناصر و نمادهای معماری ایرانی است؛ گرچه امروزه در بسیاری از کشورهای خاورمیانه به کار می‌رود. بادگیرها با اشکال مختلف در شهرهای مرکزی و جنوب ایران وجود دارند که هرکدام برحسب ارتفاع و جهت باد مطلوب طراحی و اجرا شده‌اند. تا قبل از اختراع کولر برقی و گسترش آن در شهرهای ایران، از بادگیر در بناهای مختلف مسکونی، مذهبی و خدماتی استفاده می‌شد و هنوز می‌توان بقایای این بادگیرها را در شهرهایی مانند بندر عباس، بندر لنگه، قشم، بوشهر، کرمان، نایین، یزد، طبس، کاشان و... مشاهده کرد.
هنر معماری
بادگیر معمولا چهارگوش است و در دیوارهای چهارگانه آن چند دریچه تعبیه شده است. درون بادگیر با تیغه‌ها و جدارهایی که از خشت یا چوب و خشت ساخته شده است، به چند بخش تقسیم می‌شود. معماران محلی برای ساخت بادگیر از پشت‌بام خانه استفاده می‌کردند و با خشت یا آجر، تنوره بادگیر را با مقطع مستطیل می‌چیدند تا به ارتفاع معینی برسد. سپس بالای این تنوره‌ها را دو چوب به‌شکل ضربدر می‌گذاشتند و دیوارهای سمت شرق و غرب و جنوب بادگیر را بالا می‌آوردند. در ادامه قسمت شمال را که رو به باد «اصفهانی» قرار داشت، با نیم‌خشت یا آجر نیمه تا ارتفاع معینی می‌چیدند. در شهر یزد تمامی بادگیرها مرتفع و چهار یا هشت طرفه هستند؛ ولی برعکس در شهر میبد که در ۵۰ کیلومتری غرب شهر یزد است، بادگیرها کوتاه و یک طرفه هستند. در واقع در میبد، بادهای کویری همراه با گرد و غبار از سمت کویر می‌وزد و اهالی مجبور بودند که بادگیرهای خود را پشت به این باد و در جهت باد مطلوب بسازند. از آنجا که یزد بین دو رشته کوه قرار گرفته است، بادهای کویری کمتر جریان دارد و در نتیجه مردم بومی در گذشته می‌توانستند بادگیرهای مرتفع چند طرفه احداث کنند. بادگیرهای چپقی به‌جای فضای مکعبی شکل خارجی، چند لوله چپق‌مانند دارند که با شبکه‌های هندسی منظمی به یکدیگر مرتبط می‌شوند و باد را از جهت‌های مختلف به داخل خانه هدایت می‌کنند. البته جذابیت این بادگیرهای چپقی فقط به‌خاطر فرم خاص آن‌ها نیست و قطعات کوچک آجرهای ۶ ضلعی که روی بدنه بادگیر کار شده، ظاهر زیبا و متفاوتی به آن بخشیده است.
نظر شما