سلام نو - سرویس گردشگری: سراسر ایران پر است از جاذبه‌های طبیعی چشم‌نوازی که گردشگران را ترغیب می‌کند تا به هدف طبیعت‌گردی و یا برای سپری کردن اوقاتی خوش به این مناطق بروند؛ زیرا سکوت و آرامش مناطق کوهستانی فرصت مناسبی برای فراغت از محیط‌های شلوغ شهری فراهم می‌کند. یکی از این مناظر طبیعی را می‌توان در روستای شمخال و در میانه رشته کوه‌های مرتفع سنگی یافت که به آن دره شمخال می‌گویند. این دره که از دیدنی‌های جذاب شهرستان قوچان بشمار می‌رود مکان آرامش‌بخشی را فراهم می‌کند تا گردشگران ضمن لذت از تماشای زیبایی‌های طبیعی و بکر این منطقه به استراحت و صخره‌نوردی مختصر بپردازید.
اینجا شمخال است، بهشت ایران، بهشت خراسان. واردش که شوید یا باید تا انتها بروید یا باید برگردید، گزینه دیگری ندارید. دره شمخال با شیبی ملایم از روستایی با همین نام شروع می شود. چشمه سارهای متعدد، آبشارهای زیبا، درختان سر به فلک کشیده، جریان آب زلال، دیواره های عظیم و پر صلابت صخره ای تنها بخشی از جذابیت های دره است. دالانها، حمامها و غارگونه ها بسیارند و وصف ناپذیر. خنکای دره، نوای گوشنواز آب و نسیم دل انگیز، روح را می نوازد؛ درون را آرام و چشم ها را خیره می کند. این شکوه، زیبائی و صلابت، فسون گری طبیعت با روح است. باید خود را رها کرد، توهمی در کار نیست، خود حقیقت است.
دره شمخال در روستای کوچک و خوش آب و هوایی با همین نام قرار گرفته است. آنطور که اهالی روستا می‌گویند شمخال در زبان محلی به معنای تفنگچه قدیمی است که به احتمال قوی در گذشته مردم بومی منطقه از آن استفاده می‌کردند. این روستا از یک سو در فاصله ۸۰ کیلومتری شهر قوچان واقع در خراسان رضوی قرار گرفته‌است و از سوی دیگر در نزدیکی شهر مرزی باجگیران که در همسایگی کشور ترکمنستان است، قرار دارد. این دره دربرگیرنده فضایی در میان کوه‌های سنگی با دیواره‌های بلند به طول ۲۰۰ متر است. روی هم رفته طول مسیر دره ۱۸ کیلومتر تخمین زده می‌شود که نقطه شروع آن روستای شمخال است و تا روستای بعدی به نام محمد تقی بیگ امتداد می‌یابد.
علت نام‌گذاری
شمخال نام یک نوع تفنگ قدیمی و دست ساز و قوی به زبان کردی کرمانجی بوده است. کردی کرمانجی ضرب المثلی دارد به این مضمون که “مگر تیر شمخال به تو خورده است”. این ضرب المثل برای افرادی به کار می رود که در واکنش به یک اتفاق نه چندان مهم، گریه و ناله بسیار سر می دهند:
Mege Gulla şemxalê li te ketîyê
مه گه گللا شمخال له ته که تی یه
روستای شمخال
روستای شمخال از شمال شرقی به کوه آسلمه و از جنوب شرقی به رودخانه دائمی کال شمخال محدود است. این روستا بنای تاریخی کهنی ندارد اما اقلیم مساعد، خاک مرغوب و منابع غنی آب، تاثیر فراوانی در شکل گیری روستا داشته و اسم روستا ظاهرا از یک نوع تفنگ به نام شمخال گرفته شده است. مردم روستا که اینک حدود ۵۰۰ نفر هستند کرد کرمانج و پیرو مذهب شیعه اند و عموما از طریق کشاورزی به ویژه باغداری و دامداری و عده ای هم از راه صنایع دستی معیشت می گذرانند.
زیارت امامزاده باء در نزدیکی روستای دربادام از رسوم ویژه مردم دره شمخال است که هر هفته به زیارت این امامزاده می روند.
در عروسی ها رقص محلی کرمانجی همراه با انواع سازهای محلی کردی و نوای سازهای محلی دوتار، دهل و سرنا زیبایی خاص به مراسم می بخشد که برای هر غریبه ای بسیار جذاب و دوست داشتنی است. مردان شمخال به ندرت پوشاک محلی برتن می کنند اما زنان همچنان لباس محلی کرمانجی شامل پیراهنی بلند، نیم تنه و شلوار کردی با رنگ های سفید و سرخ و گل بوته های زیبا می پوشند و بر سر روسری بلندی با طرح ها و نقش های رنگی مزین به زیورآلات می بندند. گلیم، جاجیم، قالی کردی و پالاس با طرح ها و رنگ های متنوع و زیبا از جمله صنایع دستی این روستای شمخال است.
آنان همچون بسیاری از مناطق دیگر کشور غذاهایی که عمومیت دارد چون آبگوشت و کباب و مانند آن را می پزند اما فطیر مسکه (نوعی نان محلی با کره تازه گوسفندی) انوان اشکنه و آش از غذاهای محلی خاص منطقه هستند. روستا جاده ای آسفالته دارد که از طریق شهر قوچان قابل دسترس است و مردم و گردشگران از این طریق به منطقه دسترسی می یابند.
خصوصیات طبیعی و برجسته دره شمخال
دره شمخال جزو معدود مناطق کوهستانی بکر و سحرانگیزی است که در سالهای اخیر در میان گردشگران علاقمند به طبیعت‌گردی از محبوبیت خاصی برخوردار شده است. بطوری که هر ساله بر تعداد تورهای گردشگری این منطقه افزوده می‌شود. از آنجا که مسیر دره شمخال نسبتا پیچ در پیچ و صعب العبور است پیش‌تر برای بالا رفتن از صخره‌های آن نردبان‌های مختلفی قرار داشت اما در حال حاضر دسترسی به این نردبان‌ها ممکن نیست و از این رو صخره‌نوردی و عبور از همه گذرگاه‌های میان کوه‌ها امکان پذیر نیست. بنابراین توصیه می‌شود در سفر به این دره دل‌نشین سالمندان یا کودکان خردسال را با خود همراه نکنید زیرا عبور از سنگلاخ‌های مسیر ممکن است برای آنها چالش برانگیز باشد. با این حال زیبایی‌های میان دره و حوالی آن مکان مناسبی برای اتراق گردشگران در طبیعت و بر پا کردن چادرهای شبانه است. پوشش گیاهی متنوع و چشم‌نواز از جذابیت‌های اصلی دره شمخال است که در حاشیه مسیر عبور از این دره قرار دارد. در طول مسیر تا چشم کار می‌کند درختان تنومند گردو که بعضا عمری بیش از ۱۰۰ سال دارند و بوته‌های خوش رنگ تشمک کوهی دیده می‌شوند. آب زلال و شفاف چشمه‌ای که از میانه این دره عبور می‌کند نیز به زیبایی آن افزوده است. در واقع دره شمخال از نوع دره‌های رودخانه‌ای است که عبور آب از میان حفره‌های سنگی آن زیبایی منحصر به فردی به آن هدیه کرده‌است. عمق آبی که در دره جریان دارد چندان زیاد نیست اما هر چی از ابتدای مسیر دره شمخال به سمت انتهای آن حرکت کنید عمیق‌تر می‌شود. اگر مسیر رودخانه را تا انتها طی کنید به شالیزارهایی می‌رسید که از این رودخانه به عنوان منبع آب تغذیه می‌کنند. به دلیل آنکه آب‌های رود پر طلاطم و خروشان نیستند می‌توان از میان آنها بصورت پیاده گذر کرد و در اطراف آنها جهت استراحت کوتاه و یا صرف وعده غذایی، چادر مسافرتی بنا کرد.
مکان‌های دیدنی نزدیک به دره شمخال
اقامتگاه روستایی باغ گل‌های شمخال: ۱.۸ کیلومتر
فاصله تا روستای باجگیران: ۷.۳ کیلومتر
فاصله تا دربادام: ۲۴.۷ کیلومتر
فاصله تا قله آق کمر: ۲۶.۴ کیلومتر
فاصله تا روستای شاهرگ: ۳۰.۳ کیلومتر
نحوه دسترسی به دره
در میدان فلسطین قوچان، سواری های شخصی علاقه مندان را به روستای شمخال می رسانند و در صورت هماهنگی دوباره از انتهای دره به قوچان بر می گردانند. جاده تا روستای شمخال آسفالته است و از تونل بلند باجگیران عبور می کند.
مسیر رسیدن به منطقه
برای رسیدن به شمخال باید از شهر قوچان به سمت درگز رفت و از اواسط جاده دو مسیر برای باجگیران هست یکی جاده قدیمی که از امامقلی عبور می کند، البته بعد از دربادام بدلیل جاده ترانزیتی (باجگیران – ترکمنستان) جهت سهولت آمد و شد ماشین های سنگین جاده ای بهره برداری شده، کوه را نیز با عرض ۸ متر شکافته اند که بعد از عبور از تونل و طی کردن چند کیلومتر به روستای شمخال (حدود ۳ کیلومتر مانده به شهر باجگیران) می رسیم، جاده ی دیگر جاده ای است که از آسفالت خوبی برخوردار است و از کنار امامزاده “امام باد” عبور می کنیم که دقیقا روبروی امامزاده، مسئولین فنی هیئت کوهنوردی دیواره ای را برای علاقمندان سنگ نوردی بهره برداری کرده اند. این راه نسبت به جاده امامقلی دورتر است.
نظر شما