فرهنگ و هنر: یکی از مهمترین روشهای احترام به قرآن کریم، آداب سکوت و شنیدن کلام خدا است. سکوت هنگام تلاوت قرآن به اندازه ای اهمیت دارد که خداوند در آیه ای بدان اشاره کرده است.
یکی از آداب تلاوت قرآن، گوش دادن و سکوت هنگام شنیدن آیات کلام الله است. شنیدن قرآن عبادتی است که نه تنها بدون زحمت است بلکه انسان را سرشار از نشاط و آرامش روحی می نماید. استماع و سکوت هنگام خواندن قرآن ثواب بسیاری دارد که نباید از آن محروم ماند.
اهمیت سکوت و احترام، هنگام شنیدن قرآن در روایات
بر هر مسلمانی مستحب است که در هر کجا و در هر حال کسی قرآن را تلاوت کند، به احترام قرآن سکوت کرده و با جان و دل، پیام خدا را بشنود و در زندگی خود از آن الهام گیرد، زیرا قرآن تنها کتاب قرائت نیست، بلکه کتاب فهم و درک و سپس عمل است. این حکمِ مستحب به قدری مهم است که در بعضی از روایات از آن تعبیر به واجب شده است.
امام علی (ع) فرمود:
آنچه بر گوش ها واجب است عبارتند از گوش فرا دادن به ذکر خدا و خاموش ماندن به هنگام تلاوت آیاتش و ترک استماع چیزهایی که او را به خشم می آورد. (مستدرک الوسایل، ج۱۱، ص۱۴۳؛ بحار الأنوار، ج۶۶، ص۷۳)
امام باقر(ع) فرمود:
سخن خدا درست ترین سخن ها است و از هر داستانی شیواتر است.خداوند خود در قرآن فرموده است که هنگامی که قرآن خوانده می شود، گوش فرا دهید و خاموش باشید؛ شاید که مشمول رحمت خدا شوید. (تفسیر اهل بیت(ع)، ج۵، ص۴۵۶؛ الکافی، ج۳، ص۴۲۳)
در نمازهای واجب هنگام اقتدا به امام جماعت؛ وقتی قرآن خوانده شود، گوش فرا دهید و خاموش باشید؛ شاید مشمول رحمت [خدا] شوید. (تفسیر اهل(ع)، ج۵، ص۴۵۸؛ وسایل الشیعهًْ، ج۶، ص۲۱۴)
امام صادق(ع) فرمود:
واجب است در نماز و غیر نماز به هنگام شنیدن قرآن سکوت و استماع کرد و هنگامی که نزد تو قرآن خوانده شود، سکوت کردن و گوش فرا دادن لازم است. (بحار الانوار، ج۸۵، ص۱۰۸ و ج ۸۹، ص ۲۲۱)
دستور خداوند هنگام قرائت قرآن
خداوند در قرآن کریم می فرماید:« وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ»(سوره اعراف، آیه ۲۰۴)
و هنگامی که قرآن خوانده شود، به آن گوش فرا دهید و سکوت کنید تا مشمول رحمت شوید.
امر خداوند در آیه ۲۰۴ سوره اعراف هنگام قرائت قرآن
خداوند در این آیه از قرآن، مردم را هنگام قرائت قرآن به دو چیز امر کرده است:
- استماع
- انصات
انصات و استماع یکی از راه های بهره مندی از برکات قرائت قرآن است. «استماع» به معنای گوش فرادادن با توجه قلبی و «انصات» به معنای سکوت برای استماع با توجه به گفتار الهی است.
بنابراین همه مسلمانان وظیفه دارند هنگام تلاوت قرآن به آیات الهی کاملا گوش فرا دهند و ساکت باشند و در این حال به معانی آیاتی که تلاوت می شود توجه کنند. در این صورت مشمول رحمت خداوند می گردند و بر ایمانشان افزوده می شود.
البته برای این که مشمول رحمت خدا شوید، تنها سکوت و گوش فرا دادن کافی نیست، بلکه شرائط دیگری از جمله عمل به آن نیاز است. (تفسیر نمونه،ج ۷، ص ۹۲)
فضیلت گوش دادن به قرآن و ساکت بودن
همه انسانها توفیق انجام برخی از عبادات را پیدا نمی کنند زیرا از پاداش بسیار آنها اطلاعی ندارند. یکی از این عبادات، استماع قرآن کریم است.
امام سجاد(ع) در زمینه فضیلت استماع کلام خدا فرمود:
« مَنِ اسْتَمَعَ حَرْفاً مِنْ کِتابِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ مِنْ غَیْرِ قِرائَةٍ کَتَبَ اللهُ لَهُ حَسَنَةً وَ مَحاعَنْهُ سَیِّئَةً وَ رَفَعَ لَهُ دَرَجَةً »
کسی که حرفی از کتاب خدا را بشنود بدون اینکه خود قرائت کند خداوند برایش حسنه ای می نویسد و یکی از گناهان او را محو می کند و مقام او را یک درجه بالا. (اصول کافی، ج۲، ص۶۱۲، باب «ثواب قراءة القرآن»)
بنابراین وقتی فقط شنیدن آیات الهی چنین اجر و پاداشی دارد چرا باید از آن خود را از آن محروم سازیم.
نظر شما