به گزارش سلام نو، کاروانسرای مزینان معروف به کاروانسرای شاه عباسی مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان داورزن، بخش مرکزی روستای مزینان واقع شده و یکی از شاخص ترین آثار تاریخی غرب خراسان رضوی است. این اثر در تاریخ ۲۵ شهریور ۱۳۶۳ با شمارهٔ ثبت ۱۶۶۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. حوض انباری نیز در جلوی کاروانسرا وجود دارد که معماری خاص خود را دارد. همچنین بین حوض انبار و کاروانسرا، راه ابریشم به طول هشت هزار کیلومتر که از رم تا چین کشیده شده، دیده می شود.
شهرستان داورزن واقع در دروازه ورودی غرب خراسان با آثاری قابل توجه در حوزه های تاریخی و طبیعی، قرار گرفتن در مسیر جاده تاریخی ابریشم و نیز جاده تهران-مشهد که سالانه افزون بر ۲۰ میلیون زائر بارگاه امام رضا (ع) از آن به سوی مشهد رفت و آمد می کنند شرایط مناسبی برای گردشگران دارد. در این شهرستان ۶۸ و در روستای مزینان ۴ اثر به ثبت ملی رسیده اند که شامل بافت روستا و چند مراسم است. بافت تاریخی روستای مزینان یکی از آثار ملی ثبت شده ایران است که قدمت آن مربوط به صفویه تا قاجاریه می باشد و در تاریخ ۱۳۸۲/۰۶/۲۳ به شماره ثبت ۱۰۱۷۵ در مجموعه آثار تاریخی ایران ثبت شده است. بافت کاروانسرای شاه عباسی مزینان تنها و اولین بافت روستایی بوده که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مزینان کنونی مربوط به زمان قاجار بوده ولی کاروانسرا در دوران صفوی بنا شده است که از مهم ترین کاروانسراهای این دوران به شمار می رفت و در اکثر سفرنامه ها از این کاروانسرا نام برده شده است. کاروانسرای دیرین مزینان در مسیر جاده تاریخی ابریشم واقع شده و مردم محلی آن را رباط شاه عباس می نامند.
معماری
بافت های بناها به دو دسته برون گرا و درون گرا تقسیم می شوند؛ بافت های درون گرا بافت هایی هستند که بر اساس نظام شطرنجی و پشت به پشت هم قرار گرفته اند. بافت های برون گرا مثل خانه های شمال، واهه واهه است. دراین کاروانسرا از بافت درون گرا استفاده شده است. کاروانسراها نیز به دو دسته برون شهری و درون شهری تقسیم می شوند. کاروانسرای شاه عباسی از نوع برون شهری است که در دشت واقع شده است. این بنا از خارج دارای یک پلان مستطیل شکل است که اضلاع شمالی و جنوبی آن طولانی تر از اضلاع شرقی و غربی آن است. ورودی بنا در میان یک ایوان رفیع واقع شده است که این ایوان در ضلع شمالی بنا قرار دارد و در طرفین ایوان در هر طرف سه طبقه طاقنما واقع شده که طاقنمای وسطی و آخری به صورت مربع می باشد. حال اینکه طاقنماهای طبقه اول و سوم به صورت مستطیل بوده که از طریق وروردی باریکی که این قوس هلالی روی آن زده شده به اتاقک انتهای آن راه پیدا می کنیم. در طرفین این طاقناها در هر طرف یک غرفه دو طبقه وجود دارد که هر دو دارای طاقنماها و قوسهای جناغی هستند. از انتهای دیوار غرفه ها در طبقه دوم دو در گاهی به اتاق پشت غرفه ها نور می دهند. قوس این درگاهی ها نیز هلالی هستند. در طرفین این غرفه ها در هر طرف دو غرفه یک طبقه وجود دارد که در دیوار انتهای هر کدام از غرفه ها یک یا دو سراخ مستطیل شکل ۲۰*۱۰ تعبیه شده که به طاقنمای غرفه نور می دهند. در داخل ایوان بالای سردر، کتیبه مربع شکل به ابعاد ۱*۱ متر در وسط و داخل قاب ورودی در روی هر لچکی یک لوح مستطیل به ابعاد ۲۵*۶۰ سانتیمتر نصب شده است. لوح بزرگ وسطی و لوح سمت راست از سنگ مرمر سفید و لوح سمت چپ از سنگ خاکستری رنگ است. در طرفین ایوان دو سکو وجود دارد که هرکدام حدود یک متر از زمین ارتفاع دارند. داشتن ایوان های قرینه در مقابل یکدیگر و غرفه ها و طاقنماهای جناقی این بنارا به دوران صفویه منتسب کرده است. بر اساس اولین گزارش منتشر شده باستانشناسی، این بنا به سال ۱۰۶۴هجری قمری توسط حاج محمد طالب فرزند حاج معین الدین محمد اصفهانی برسم سنت حسنه وقف، بر بازماندگان راه احداث گردیده است. در سال ۱۲۸۳هجری قمری توسط حاج علی تقی تاجر کاشانی مرمت گردیده و سپس به سال ۱۳۱۸توسط حاج محمد علی آقا فرزند حاج علی تقی کاشانی بازسازی گردیده است.
موقعیت مکانی
برای دیدن این کاروانسرای زیبا باید حدود هشت کیلومتر از داورزن به سمت جنوب حرکت کنیم تا به روستای مزینان برسیم. در سمت جنوب غربی می توانیم این کاروانسرای بزرگ و نسبتا سالم را ببینیم که دور از روستا و به تنهایی وسط کویر مزینان استقامت کرده است. داورزن واقع در فاصله ۳۱۰ کیلومتری غرب مشهد ۱۵۰ اثر تاریخی، طبیعی و معنوی دارد که ۶۸ مورد آنها تا کنون در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند.
منبع: تریپ یار
نظر شما