به گزارش سلام نو، موزه کاریکاتور تبریز واقع در خانه هنر تبریز، نخستین موزه بزرگ و مجهز در سطح قاره آسیا و پنجمین موزه بزرگ کاریکاتور در جهان است که در آن چندین هزار اثر از استادان و کارتونیست های مشهور جهان در دو گالری نگهداری می شود. این آثار همگی اصل هستند و حاصل برپایی بیش از ۱۰ جشنواره بین المللی در استان می باشند.
موزه کاریکاتور تبریز در اسفند ماه ۱۳۸۵ در بخش غربی خانه هنر این شهر تأسیس شد. قدمت ساختمان خانه هنر تبریز به سال ۱۳۱۸ هجری شمسی بازمی گردد.
خانه هنر تبریز که بنای آن از ابتدای تأسیس تاکنون، چندین بار مرمت و نوسازی شده است، از بخش های مختلفی نظیر سالن های آمفی تئاتر، نگارخانه، ویدئو آرت و کارگاه های نقاشی و کاریکاتور تشکیل شده است.
بیش از یک هزار آلبوم به همراه آرشیو نشریات تاریخی و خارجی در کتابخانه این موزه موجود است و مورد استفاده عموم قرار دارد.
موزهٔ کارتون تبریز نخستین موزهٔ کاتون در سطح قارهٔ آسیا و پنجمین موزه در سطح جهان، همچنین اولین و تنها موزه کارتون و کاریکاتور ایران است. بعد از موزه طنز و کارتون گابرو بلغارستان، می توان گفت، این موزه از نظر وسعت دومین موزه بزرگ کاریکاتور دنیا می باشد. این موزه در محوطهٔ باغ گلستان، در ساختمان پیشین کتابخانهٔ ملی تبریز (خانه هنر فعلی) قرار گرفته است.
موزهٔ کارتون تبریز در اسفند ۱۳۸۵ خورشیدی و در بخش غربی خانهٔ هنر این شهر تأسیس شد. این بنا در سال ۱۳۱۸ خورشیدی و همزمان با کاخ شهرداری تبریز ساخته شد. بعد ها به عنوان باشگاه افسران، رستوران، کمیته انقلاب اسلامی، کتابخانه ملی تبریز و نهایتاً موزه کارتون تبریز استفاده شد. این مکان وابسته به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی است اما بودجه سالانه ندارد و از محل در آمد های انجمن کارتونیستهای تبریز و حمایت های دولتی اداره می گردد.
موزه کارتون تبریز دارای دو گالری با نمایش ۶۰ اثر از آثار اصل بزرگترین کارتونیستهای جهان، یک کتابخانه تخصصی، کلاس و امور اداری می باشد. در مخزن این موزه چند هزار اصل از حدود صد کشور جهان نگهداری می شود.
این موزه محل استقرار انجمن کارتونیستهای تبریز است که تاکنون جشنواره های متعدد بین المللی از جمله دوازده دوره جشنواره تبریز، شش دوره جشنواره شهروندی تبریز، یک جشنواره پایداری و چندین دوره جشنواره کشوری را برگزار کرده است. در سال ۱۳۹۰ نیز میزبان دومین نشست رؤسای موزه های کارتون جهان بود و نمایندگانی از ایتالیا، فرانسه، ترکیه، آذربایجان، سوریه، بلژیک و… در این نشست حضور یافتند.
در این موزه غیر از دو مجسمه کارتون ساخت آقای مغفوریون، کلکسیونی از پوسترها، کارت پستالها، تمبرها و کارت ویزیتهای کارتونی و کتاب های چاپ شده کارتون در تبریز را نیز می توانید تماشا کنید. کلکت آلبوم جشنواره های خارجی نشریات کارتونی و محصولات دیگر از سایر امکانات موزه می باشد.
همچنین در مخزن این موزه حدود ۱۴ هزار اثر از استادان و کارتونیست های مشهور جهان از جمله زلاتوفسکی، کوزوبورکین، کوراوغلی، درژنین، کولمشکینو، پرومبیتا، بایرام حاجی زاده و… نگهداری می شود. این آثار حاصل برپایی بیش از ۱۰ جشنواره بین المللی در استان است.
نخستین کاریکاتورهای منطقه
اولین نمونه های کارتون در آذربایجان را باید در سنگ نگاره، مجسمه ها و سر ستونها یافت. تمامی خصایص کارتون در این آثار که قدمت آنها به بیش از چهار هزار سال می رسد، دیده میشود. مجسمه های اغراق شده «شهر ئیری» در مشکین شهر نمونه های آگاهانه اغراق کارتونی هستند، که چهار هزار سال قبل خلاقانه آفریده شده اند و از قدیمی ترین نمونه های کارتون جهان به شمار می روند.
تاریخچه کاریکاتور آذربایجان
تاریخ رسمی کارتون در آذربایجان به دوران چاپ و نشر و ورود دستگاهای چاپ برمی گردد. تبریز دروازه غرب به شرق محسوب می شد، مثل اغلب عرصه ها، در زمینه کاریکاتور نیز اولین در ایران محسوب می شود. شب نامه ها که اغلب با چاپ ژلاتین چاپ می شدند از کارتون در جهت اهداف سیاسی و اجتماعی استفاده می کردند. از آنجا که شب نامه ها شبانه توزیع می شدند، محل نشر و آفرینندگان آنها به روشنی مشخص نیست. اما ملانصرالدین را شاید از اولین نشریاتی دانست که کارتون را به صورت جدی مطرح و نشر کرد. ملانصرالدین ابتدا در تفلیس بعد در باکو چاپ شد و بعد وارد ایران شده، در تبریز منتشر شد. جلیل محمد قلی زاده روشنفکر آزاده ای که این نشریه را چاپ می کرد از کارتونیستهایی چون بهزاد، عظیم زاده، روتر، شمرلینگ، موسی زاده و محمد زاده استفاده کرده، کارتون را عمومی کرد. بعد ها آذربایجان و حشرات الارض و چندین نشریه دیگر در تبریز از کارتون سود جستند. آنها بر علیه حاکمان قاجار، وضع بهداشتی، خرافات، استعمار و روابط خانوادگی تبعض آمیز کارتون می کشیدند و اغلب مورد حمله قرار می گرفتند. بعد از سرکوب مشروطیت کارتون تبریز بی رمق شد و جز چند نشریه که کارتون را به صورت تصویرگری استفاده کردند تا زمان انقلاب اتفاق مهمی در عرصه کارتون تبریز رخ نداد. بعد از انقلاب دانشجویان، از احزاب و گروههای سیاسی مختلف، کارتون را به عنوان حربه ای برای تحقیر و تمسخر و سرکوب حریف استفاده کردند. از این روی کارتون آسیب دید و نشریات برچیده شدند. از اواخر دهه شصت، بار دیگر کارتون تبریز قد علم کرد و با تشکیل گروههای متعددی چون ترخون، کاکتوس، گونش، سیزده، کیرپی و ... دوباره خود را سازماندهی کرد که این تلاشها در اوایل سال ۱۳۸۰ با تأسیس انجمن کارتونیستهای تبریز به ثمر نشست.
انجمن کارتونیست های تبریز
همانگونه که اشاره شد انجمن کارتونیستهای تبریز در سال ۱۳۸۰ تاسیس شد. این انجمن از گروههای متعددی تشکیل شد که پیشتر در حوزه هنری و قبل تر از آن در مجله کمیک جوالدوز فعالیت داشتند. این انجمن تنها انجمن رسمی کارتون در ایران است که نمایندگی فکو را نیز تمثیل می کند. محل فعالیت کنونی انجمن موزه کارتون تبریز است.این انجمن با نشر مجله کاریکاره، اداره موزه کارتون، برگزاری مسابقات بین المللی کارتون و انتشار کتابها و برگزاری کارگاههای آموزشی فعالیت خود را ادامه می دهد.
موقعیت مکانی:
این موزه در پشت باغ تاریخی گلستان و در محل ساختمان قدیمی کتابخانه ملی تبریز قرار گرفته است.
منبع: تریپ یار
نظر شما