به گزارش سلام نو، کاروانسرای خواجه نظر (عباسی) یکی از ۹۹۹ کاروانسرای ساخته شده در زمان شاه عباس صفوی می باشد. کاروانسرای خواجه نظر در شهرستان جلفا، کنار رودخانه ارس و پل ضیاء الملک واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۷۷۴۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قابل ذکر است که موزه زنده سفال و سرامیک ارس در این کاروانسرا جهت آموزش و فروش دایر است و تحت نظارت معاونت فرهنگی و گردشگری منطقه آزاد ارس فعالیت دارد.
حدود پنج کیلومتری جلفا کاروانسرایی وجود دارد که بنای آن در زمان شاه عباس کبیر با هزینه خواجه نظر ارمنی از مقربان درگاه شاهی به عمل آمده، وی از ارامنه ای بود که در زمان شاه عباس به اصفهان به اجبار کوچانده شدند و در آنجا کارش بالا گرفت و مورد عنایت شاه واقع شد ثروت و مکنت کلانی به هم رسانید و با اجازه شاه بر روی ویرانه های زادگاه خود کاروانسرای بزرگی از سنگ و آجر بنا کرد تا مسافرانی که از آب ارس می گذرند شبی را در آنجا استراحت کنند و سحر گاه راهی سوجیا یا شجاع امروزی شوند.
مشخصات بنا:
کاروانسراهای عباسی دارای پلانهای مدور - چند ضلعی – دو ایوانی – کاروانسرا با تالار ستون دار و چهار ایوانی بوده اند. اما در این بین یک سری کاروانسراها دارای پلان های متفاوت با این الگو می باشند. مانند کاروانسرای سبزه وار و نیز کاروانسرای خواجه نظر جلفا.
این کاروانسرا دارای حیاط مرکزی و سه ایوان در سه طرف حیاط می باشد بنا در سه ضلع حیاط چرخیده و مصالح آن سنگ تراش و آجر میباشد. دارای پوششهای گنبدی شکل با طاق جناقی می باشد. پلان مستطیل شکل دارد از داخل راهروهایی جهت دسترسی به اتاقها وجود دارد. طول بنا دو برابر عرض آن می باشد.
تاورنیه فرانسوی این کاروانسرا را دیده و می نویسد :
خواجه نظر یکی از ارامنه معتبری بود که از جلفا خارج شد و چون در تجارت ترقی کرد و نزد شاه عباس کبیر و جانشین او شاه صفی اعتبارات حاصل نمود ، او را کلانتر ملت ارامنه کردند و به افتخار وطن اصلی خود جلفا ۲ کاروانسرای بزرگ در آنجا بنا کرد که هنوز در طرفین رودخانه باقی هستند ۱۰۰۱۰۰۰ اکو در آنجا خرج کرد ، اما این دو بنای عالی به واسطه فوت بانی ناتمام ماندند .
جیمز کاروی نیز این بنای تاریخی را دیده و یاد می کند :
در این نکته کاروانسرای بزرگی به واسطه یکی از ارامنه به نام کوجیا نظر (خواجه‌نظر) با هزینه گزافی بنا شده که متاسفانه رو به خرابی می رود و کس نیست که به تعمیر آن اقدام کند و فقط چند تن ارمنی در آن سکونت دارند.
عبدالعلی کارنگ می نویسد :
ویرانه کاروانسرای خواجه نظر ارمنی معروف به شاه عباسی واقع در ساحل رود ارس قرار دارد که این کاروانسرا به نام کاروانسرای جلفا معروف است .
موقعیت مکانی بنا:
آذربایجان شرقی، جلفا، کرانه جنوبی رودخانه ارس در نوار مرزی ایران و جمهوری خودمختار آذربایجان، در کنار پل ضیاء الملک
آب و هوای منطقه:
از نظر اقلیمی این منطقه نیمه خشک و سرد میباشد.
بهترین زمان سفر به این منطقه:
بهار تا اوایل پاییز
نزدیکترین مکان‌های تاریخی به این کاروانسرا:
کلیسای چوپان در یک کیلومتری غرب کارونسرای خواجه نظر٬ پل ضیا الملک که حدود ۶ کیلومتری غرب جلفا در کنار پاسگاه مرزی عباسی و کلیسای سنت استپانوس و کلیسای مریم مقدس جلفا در ۱۷ و ۱۹ کیلومتری کاروانسرای خواجه نظر قرار دارند.
کلیسای سنت استپانوس جلفا
نکات امنیتی منطقه مرزی:
اگر در مسیر رود ارس مسافرت می‌کنید، توجه داشته باشید که برای گرفتن عکس یادگاری با این رود پر پیچ و خم نباید خودرو خود را متوقف کرده و پیاده شوید، اینجا منطقه‌ای مرزی است و شما اجازه توقف یا عکسبرداری ندارید. برای حفظ آرامش سفرتان هم که شده به این نکته دقت کنید.
منبع: تریپ یار
نظر شما