به گزارش سلام نو، مجموعه تاریخی فرح‌آباد مجموعه‌ای از بناهای تاریخی مربوط به بقایای شهر قدیمی فرح‌آباد است که در بین راه ساری-فرح‌آباد قرار دارد. این ابنیه در زمان شاه عباس صفوی بنا شده و در آن زمان بندری پر رونق محسوب می‌شده است. در دوران صفوی به دلیل رونق فراوان به آنجا دارالسرور و دارالسلطنه گفته می‌شد.
بسیار از بناهای شهر قدیم فرح‌آباد در طول تاریخ و به دلیل حمله روسها نابود شده‌اند. مسجد جامع، مدرسه، بخشی از پل شاه عباسی، دیواری متعلق به یک قصر و حمام دوره صفوی از بناهای باقیمانده می‌باشند.
این اثر در تاریخ ۱۶ اسفند ۱۳۵۵ با شمارهٔ ثبت ۱۳۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مجموعه تاریخی فرح آباد که بعدها اسم آن به خزر آباد تغییر پیدا کرد، در نزدیکی شهر ساری مرکز استان مازندران قرار دارد. این اثر یکی از جاذبه های تاریخی استان مازندران و شهر ساری به شمار می رود که به دلیل نزدیکی به دریا گردشگران می توانند ضمن بازدید از آن از ساحل منطقه نیز استفاده کنند.
این منطقه تاریخی در ۲۸ کیلومتری شمال شهر ساری و ۳ کیلومتری دریای خزر واقع شده است. طول بیشتر این مسیر به صورت بزرگراه می باشد و دسترسی به فرح آباد و دریا بسیار آسان است. این مجموعه در زمان شاه عباس اول، در سال ۱۰۲۰ هجری قمری، با استفاده از شیوه های شهرسازی اصفهان در دوره صفوی ساخته شده است. در منابع تاریخی به کاخ زیبایی به نام جهان نما هم در شمال این مجموعه اشاره شده که فعلاً تنها خرابه های مسجد، پل و دیواره های باغ سلطنتی آن باقی مانده است.
این محل در زمان شاه عباس اول بندری آباد و پر رونق بود تا جایی که لقب دارالسرور و حتی دارالسلطنه را به آن اختصاص دادند. شاهان صفوی، به ویژه شاه عباس، علاقه خاصی به این محل داشته و همه ساله، تابستان، مدتی در این شهر اقامت می کردند. این شهر در اواخر سلطنت شاه عباس دوم توسط روس ها به آتش کشیده شد و روس ها پس از کشتار همگانی و به آتش کشیدن کاخ جهان نما (قصر معروف شاه عباس بزرگ) از راه دریا گریختند.
بناهای مجموعه فرح آباد شامل کاخ، پل، مسجد، آب انبار، حمام، کاروانسرا، مدرسه، بازار و خیابان های متعددی بوده است که در اطراف رود تجن ساخته بودند. متأسفانه این مجموعه زیبا در قرون اخیر در اثر عوامل طبیعی، جنگل کاری و توسعه کشاورزی تخریب شده است، ولی آنچه از بقایای آن مشاهده می شود دلالت بر شکوه و زیبایی آن در عهد صفوی دارد.
پی بردن به نقشه اصلی شهر نیازمند بررسی و حفاری علمی است. با توجه به وضعیت موجود می توان گفت که شهرسازی این منطقه مانند دیگر طرح های شهرسازی دوره صفویه در شهرهای اصفهان و قزوین بود و هسته اصلی مجموعه را میدان مستطیل شکلی تشکیل می داد که از شمال به کاخ جهان نما منتهی می شد.
مسجد و مدرسه فرح آباد
در میان همه آثاری که در مجموعه فرح آباد ذکر شد، تنها مسجد به دلیل پایگاه مردمی خود، بر جا مانده است. این مسجد در زمینی مستطیل شکل به ابعاد ۷۵٭۶۵ متر قرار دارد و فرم آن چهار ایوانی است. ایوان اصلی مسجد با گنبد بزرگ آجری در قسمت جنوبی که محراب نیز در آنجا واقع است، قرار دارد. در دو طرف ایوان دو شبستان عظیم قرار دارد و پیرامون حیاط را حجره هایی برای درس طلاب، در بر گرفته است. بناهای ضلع شمال به رباط و کاروانسرا بیشتر شباهت دارد و احتمال می رود که برای استراحت مسافران بوده است.
ورودی مسجد در ضلع شمالی آن قرار دارد و سردر ورودی آن روزگاری مزین به کاشی های هفت رنگ بود. از مناره های این مسجد تنها پایه های آن پابرجاست. آب مورد استفاده این مجموعه به وسیله جوی های روباز آجری با شیب بندی ملایم از رودخانه تجن وارد حوض حیاط مرکزی و آب مازاد از ضلع غربی آن خارج می‌شد. از تزیینات مسجد نشانه هایی باقی است که می توان به کاربندی، کاشی کاری و مقرنس کاری اشاره نمود.
کاخ جهان نما
کاخ جهان نما با توجه به عظمت معماری و تلفیق هنر شرق و غرب که به صورت نقاشی روی دیوارهای آن به کار رفته، به این نام مشهور شده بود. بقایای این کاخ در قسمت شمالی مجموعه تاریخی فرح آباد و در غرب رودخانه تجن قرار دارد. با توجه به برج و بارها، ساختمان دو اشکوبه، زمین بازی چوگان و همچنین با توجه به روایت مورخان و جهانگردان درباره ویژگی های آن، می توان گفت که مجموعه فرح آباد یکی از مهم ترین شهرهای آباد زمان صفویه بوده است.
پل شاه عباسی
پل آجری نیمه ویران فرح آباد، به صورت شرقی – غربی، با ملات ساروج و آجر بر روی رودخانه تجن احداث شده بود. این پل دارای هفت چشمه بود که امروزه به جز چند چشمه طاق، قسمت اعظم آن آسیب فراوان دیده است.
سواحل زیبای فرح آباد (خزر آباد) ساری با بیش از ۱۵ کیلومتر مسافت ساحلی ماسه ای، مرداب بسیار وسیع چندین هکتاری و چشم نواز در کنار سواحل دریا و حضور پرندگان بسیار زیبای مهاجر، رودخانه بسیار عریض و طویل تجن از ابتدا تا انتهای فرح آباد، دشت های فراخ و جلگه های وسیع و سرسبز و حاصلخیز، آب بندان بسیار بزرگ و شکارگاه های پرندگان، صیدگاه های ماهیگیری در سواحل دریا و رودخانه و آب بندان و مرداب و استخرهای پرورش ماهی، آب و هوای استثنایی و بسیار فرح بخش، اراضی کشاورزی و جلوه های هر کشت، اراضی باغی و تجلیات درختان و میوه های متنوع و رنگی و … از جاذبه های جغرافیایی فرح آباد ساری است.
این اثر در تاریخ ۱۶ اسفند ۱۳۵۵ با شماره ثبت ۱۳۷۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع: تریپ یار
نظر شما