آیا به دریاچه بزنگان سفرکرده‌اید؟

به گزارش سلام نو، بزنگان دریاچه ای است طبیعی که در یک کیلومتری جاده روستایی بزنگان و ۷۰ کیلومتری شهر سرخس واقع گردیده است. دریاچه بزنگان یا «کل‌بی‌بی» در فصول مختلف سال، محل تجمع پرندگان مهاجر و محل پرورش ماهی قزل‌آلا (رنگین کمان) است.
از نظرلیمنولوژیکی و شرایط اکولوژیکی، لب شور بودن آب دریاچه، طبقات گرمایی، رسوبگذاری ادوار گذشته و … ارزشهای مطالعاتی بسیاری برای محققین فراهم نموده است.

این دریاچه به عنوان تنها «اثر طبیعی ملی» استان خراسان شناخته می شود.

دریاچه بزنگان با نام انگلیسی bazangan lake در موقعیت جغرافیایی E۶۰۲۹ N۳۶۱۸ در استان خراسان رضوی واقع است. دریاچه بزنگان (bazangan)، در حاشیه روستای بزنگان، مرکز دهستان گل بی بی و روستایی از توابع بخش مرزداران شهرستان سرخس، استان خراسان رضوی است. و در فاصله ۷۰ کیلومتری شهر سرخس قرار دارد.

وسعت این دریاچه حدود ۸۰ هکتاراست و عمیق ‌ترین نقطه آن ۱۲ متر بوده و عمق متوسط آن حدود ۸ متر است.

به لحاظ اهمیت اکولوژیکی، این دریاچه از اوایل دهه ۱۳۵۰ مورد توجه قرار گرفت و امر حفاظت از این عرصه طبیعی در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست خراسان ضوی قرار داده شد و در سال ۱۳۸۶ بر اساس مصوبه شماره ۲۷۵ در تاریخ ۱۹ فروردین ماه سال ۱۳۸۵ شورای عالی حفاظت محیط زیست کشور به عنوان اثر طبیعی ملی مشخص شد.

آب این دریاچه از بارندگی های سالانه و چشمه های کوچک حاشیه و کف دریاچه تامین می شود. این دریاچه مرکز پرورش ماهی قزل آلا است.

منطقه دارای آب وهوای گرمسیری بوده و درجه حرارت هوا در تابستان به بیش از ۳۰ درجه و سطح آب دریاچه تا ۲۴ درجه سانتیگراد اندازه گیری شده است.

برطبق یکی از تحیقیقات انجام شده، در مجموع ۶۵ گونه، متعلق به سه گروه فیتوپلانکتونی شامل ۱۰ گونه سیانوفیسه، ۱۸ گونه کلروفیسه و ۳۷ گونه باسیلاریوفیسه شناسایی شد.

دریاچه بزنگان دارای ویژگیهای خاص و از اهمیت علمی و تحقیقاتی بالایی برخوردار است که همه ساله در فصلهای پاییز و زمستان و اوایل بهار زیستگاه بسیار مناسبی جهت زمستان گذرانی پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی می باشد. از بیش از پانصد گونه پرنده بومی ایران، ۱۴۰ گونه آن در منطقه تالاب بزنگان مشاهده شده است.

دریاچه بزنگان زیستگاه کپورماهیان بویژه کپور معمولی (Cyprinus carpio) تواست و قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) نیز از اواسط دهه پنجاه شمسی، در آن رهاسازی شد، همچنین تعدادی گونه های بومی نیز در آن زیست می کنند. در خرداد ماه سال ۱۳۸۹، نیز حدود ده هزار قطعه بچه ماهی سفید برای اولین بار در این دریاچه توسط شیلات رهاسازی شده است. مسابقات ماهیگیری نیز هر از گاهی با نظارت سازمان حفاظت از محیط زیست در این دریاچه برگزار می گردد.

به اعتقاد پژوهشگران زمین شناس ساختار این دریاچه به دوران های دوم و سوم زمین شناسی می رسد و در اثر فعالیت‌های تکنونیکی و عوامل کوهزایی شکل گرفته است.

ویژگی‌های دریاچه

از ویژگی‌های دریاچه تشکیل آن بر روی سازه ای آهکی مربوط به دوران دوم زمین شناسی است که حاکی از قدمت ایجاد آن می باشد و ارزش مطالعاتی قابل ملاحظه ای  از نظر زمین شناسی و دیرینه شناسی و مطالعات تغییر و تحولات محیطی منطقه درگذشته بوجود آورده است. این بزرگترین آبگیر طبیعی استان خراسان رضوی  ویژگی آبهای دریایی را دارا می باشد و سطح دریاچه بخاطر بالابودن املاح آن هیچگاه یخ نمی بندد.

وجود طبقات گرمایی دریاچه را به سه زیستگاه با شرایط و گونه های زیستی متفاوت تقسیم نموده است. این پدیده منظم گرمایی که عمدتاً در فصل تابستان در این دریاچه دیده می شود باعث می گردد در زمان گرم شدن هوا و بالارفتن درجه حرارت آب در تابستان سه طبقه مشخص گرمایی ایجاد گردد که طبقه زیرین با حدود یک سوم گرمای سطح آب محیط مناسبی را جهت زندگی ماهیان سرد آبی فراهم می نماید.

دریاچه در حال حاضر علیرغم نداشتن زیستگاه مناسب پرندگان آبزی سالیانه میزبان دهها نوع پرنده مهاجر آبزی از انواع اردکها، پلیکان، فلامینگو ، قو می باشد. آنقوت و چنگر از پرندگانی هستند که در این دریاچه تخم گذاری و زاد و ولد می نمایند.

دریاچه از نظر مواد غذایی خودکفا بوده و دوران الیگو تروفیک را پشت سر نهاده و در ابتدای دوران ایو تروفیکی می باشد.

از نظر پوشش گیاهی در دریاچه جلبکهای قهوه ای و در سواحل آن گز، پده، کلپوره، باریجه زیره سیاه و گیاهان یک ساله نظیر گرامینه ها قابل مشاهده است. از پرندگان دریاچه می توان مرغابی، حواصیل ، چنگر، آنقوت را نام برد.

از نظرلیمنولوژیکی و شرایط اکولوژیکی، لب شور بودن آب دریاچه، طبقات گرمایی، رسوبگذاری ادوار گذشته و … ارزشهای مطالعاتی بسیاری برای محققین فراهم نموده است.

سطح دریاچه در گذشته نه چندان دور بیش از دو برابر اندازه فعلی بوده و رسوبگذاری شدید قسمت‌های شمالی را پر و از دریاچه جدا نموده است که در جهت احیاء و بهره وری معقول ضروری است مجدداً احیاء گردد.
 

غار بزنگان

از جاذبه های طبیعی نزدیک به این دریاچه غار بزنگان است که در شش کیلومتری جنوب غربی روستای بزنگان واقع شده و قدمت آن به لحاظ آثار بدست آمده به پیش از میلاد بر می گردد. 

 منبع: تریپ یار