آیا به تالاب بامدژ سفر کرده‌اید؟

به گزارش سلام نو، تالاب بامدژ از زمره زیستگاه های آب شیرین۱ می باشد که دو نوع زیستگاه آبهای شیرین فصلی جاری (نهرها و رود خانه‌ها) و ساکن (تالاب ها و دریاچه ها) را در خو جای داده است. زیرا رودخانه شاوور در میان منطقه جاری است و به صورت کانالی به عرض ۵ متر ، طول ۹ کیلو متر و عمق حدود ۴ متر به صورت زهکشی طبیعی در آمده است.

این تالاب که منبع بیش از ۲۰۰ گونه گیاهی، ، بیش از ۱۴۰ گونه پرنده و ۴۰ گونه جانوری دیگر و انواع ماهی بوده است، می‌تواند در تغذیه آب های زیرزمینی، تنظیم جریان آب، کنترل سیلاب ها، تعدیل در آب و هوا، منبع تولید فراورده های طبیعی، ایجاد مناطق گردشگری، بانک ژن، برگزاری بازدیدهای آموزشی و پژوهشی و... مورد توجه قرار گیرد.

تالاب بامدژ یکی از تالاب‌های استان خوزستان است که در طول جغرافیایی ۴۸ درجه شرقی و عرض جغرافیایی ۳۱ درجه شمال خط استوا در جنوب غربی ایران، ۴۰ کیلومتری شمال غربی اهواز در مجاورت روستاهای مزرعه، بامدژ، سادات طواهر، سید جاسم و همچنین سد شاوور، کانال توانا و خط آهن اهواز- اندیمشک قرار دارد.

این تالاب (هور) ۴۰۰۰ هکتار وسعت دارد و آب آن توسط رودخانه شاوور تأمین‌ می‌شود. همچنین بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی، سنگینی بافت خاک، فروافتادگی منطقه، بارندگی و جریان‌های سیلابی زمستانه و آب‌های برگشتی از زمین‌های کشاورزی، از عوامل مهم پایداری این تالاب محسوب می‌شوند که در نهایت آب خروجی تالاب از شاخه‌ای به نام خارور عبور کرده و پس از گذر از کانال توانا، به رودخانه دز می‌ریزد. این تالاب از اوایل فروردین تا نیمه آبان ‌ماه کم آب می‌شود چرا که به دلیل بستن دریچه‌ها و آبگیری سد شاوور، آب ورودی تالاب کاهش پیدا کرده و پساب‌های کشاورزی ورودی به تالاب نیز توسط زهکش خارور از آن خارج شده و بخش‌های حاشیه آن خشک می‌گردد.

جوامع گیاهی موجود تالاب عمدتاً از گونه های آبدوست مثل لوئی، جگن، نی و سیپروسها می­باشد، پوشش گیاهی منطقه دارای دو سیمای مشخص بهاره و پاییزه است. گیاهان یکساله و بیشتر گیاهان چندساله، در بهار رشد می‌کنند از این رو از ماه‌ اسفند تا اردیبهشت، این تالاب دارای سیمای مرتعی و سرسبز می‌باشند. گیاهان شورپسند تالاب نیز بیشتر در پاییز می‌رویند. ۲۳۴ گونه گیاهی در هور بامدژ دیده می شود و ۱۴ گونه گیاهی را گیاهان دارویی تشکیل می دهد که از جمله آن‌ها می‌توان به خارشتر خزری، خارشتر ایرانی، ترنجبین، شیرین بیان، خارپنبه، شاه تره، گل گاوزبان، پونه، کُنار، تاج خروس، نی و گاگله اشاره نمود.
آب و هوای تالاب بامدژ با توجه به نوع پوشش گیاهی منطقه که خاص آب و هوای گرم بیابانی ، میزان بارندگی و تبخیر شدید ، خشک و بیابانی گرم است .

زیستگاه‌های جانوری تالاب بامدژ به دو زیستگاه اصلی آب و خشکی تقسیم می‌شود. پوشش گیاهی زیستگاه آبی که بخش اصلی تالاب را تشکیل می‌دهد، گیاهان نِی و لویی است که محیطی امن و مناسب برای استتار جانوران منطقه به خصوص پرندگان بومی، پرندگان جوجه‌ آور و همچنین گراز محسوب می‌ شود. بخش‌ های میانی تالاب فاقد پوشش گیاهی است و بیشتر گیاهان شناور را در خود جای داده و محل مناسبی برای تغذیه و استراحت جانوران آبزی به ویژه پرندگان مهاجر به شمار می‌ رود. از انواع پرندگان آبزی و کنار آبزی این منطقه می‌ توان به انواع مرغابی‌ سانان، آبچلیک، حواصیل، اردک سرسبز، اردک مرمری (از گونه‌ های در معرض خطر تالاب)، عروس غاز، قو، باکلان و آنقوت اشاره کرد. در این تالاب جانوران دیگری همچون روباه، شغال، گرگ، کفتار، سمور، خفاش، خارپشت، شَنگ (یا سگ آبی؛ تنها پستاندار آبزی تالاب)، قورباغه، وزغ، لاک‌ پشت خزری، لاک‌ پشت لاک نرم، جَکوی، مار و انواع ماهی‌ های آب شیرین مانند کپور، شیربت،، بنی، حمری و بیاح زندگی می‌ کنند.

تالاب بامدژ به صورت یک مخزن طبیعی است که سیلاب‌ های زمستانی دز و شاوور را ذخیره و به تدریج به رودخانه دز تخلیه می‌ کند به همین دلیل نقش مهمی در کنترل وضعیت سیلابی و طغیانی رودخانه‌ های دز و شاوور دارد.

دسترسی به تالاب بامدژ از طریق جاده اهواز- اندیمشک امکان‌پذیر است و راههای شنی و همچنین آسفالته درجه ۲ و ۳ نیز به صورت راههای فرعی در محدوده وجود دارند. در هنگام بازدید از این منطقه حفظ محیط زیست و احترام به حریم زندگی حیوانات اهمیت بسیاری دارد زیرا متأسفانه این تالاب در سال‌های اخیر به دلیل کاهش آب ورودی به تالاب، برداشت بی‌ رویه و اضافه بر ظرفیت از منابع موجود در تالاب، ورود آلاینده‌ های پساب‌ های شهری و کشاورزی، تخریب، تصرف اراضی و زیر کشت بردن، در معرض تهدید و نابودی قرار گرفته است.

منبع: تریپ یار