گفتار درمانی که به آسیب شناسی گفتار و زبان نیز شناخته می شود؛ شاخه ای از علم توانبخشی به شمار می آید. در این رشته یک متخصص بالینی که گفتار درمانگر یا همان آسیب شناس نیز شناخته می شود؛ در معاینه های خود اختلالات ارتباطی، اختلالات درکی و اختلالات صوتی بیمار را بررسی می کند تا با ارزیابی دقیق، نوع اختلالات را تشخیص داده و روند درمانی را آغاز کند.
گفتار درمانی چیست
گفتار درمانی فرآیندی محسوب می شود که در جهت رفع مشکلات گفتاری و زبان بیمار فعالیت می کند. این مشکلات به طور عمده به بیان بیمار، روان بودن صحبت، پیچش صدا و محدود بودن کلمات مربوط می شوند.
مشکلات بیان اختلالاتی نظیر تلفظ نادرست واژگان، روان نبودن گفتار به دلیل لکنت و تکرار صداها را ایجاد می کند، اما در اختلالات گفتاری تشدید گام، حجم و کیفیت صدا با مشکل مواجهه می شوند.
عملکرد های گفتار درمانی از توانایی درمان تمامی این مشکلات برخوردار می باشد؛ به همین دلیل می تواند بزرگسالان مبتلا به سکته و کودکان کند در انتخاب الگو های گفتاری را درمان کند.
لازم به ذکر است تکنیک های مربوط به گفتار درمانی بر اساس پیشرفت هر بیمار تنظیم و کنترل شده و برنامه گفتار درمانی به مرور زمان و با پیشرفت بیمار، دشوار تر می شود تا گفتار بیمار با سرعت بالاتری فرآیند بهبود را سپری کند.
گفتار درمانی در کودکان
به طور کلی اگر کودکان در صحبت کردن و برقراری ارتباط به مشکل دچار شوند؛ این امکان وجود داد که به اختلال زبان یا اختلال گفتار مبتلا شده باشند.
اختلال گفتار
کودکی که به اختلال گفتار دچار شده باشد؛ تلفظ آواها، حروف و کلمات را به درستی انجام نمی دهد. به طوری که حروف را اشتباه یا جا به جا تلفظ کرده و برای بیان آن ها از عضلات صورت و فک خود استفاده نمی کند.
به طور عمده کودکانی که به اختلال گفتار دچار هستند، حروفی مثل س، ش، ز، ر، ل را به درستی تلفظ نکرده و بر روی تلفظ یک حرف گیر می کنند. همچنین این امکان وجود دارد که دو حرف یک کلمه را به طور جا به جا بیان کنند.
لازم به ذکر است رایج ترین نوع اختلال در گفتار، لکنت زبان می باشد.
اختلال زبان
کودکی مبتلا به اختلال زبان، نمی تواند منظور خود را به درستی بیان کند. چرا که در ساخت یک جمله یا عبارت کامل از قواعد درست استفاده نکرده و به مشکل دچار می شود.
در بعضی از مواقع کودکان مبتلا به این اختلال نمی توانند لحن مناسب برای جمله را اجرا کنند؛ همچنین به کارگیری زبان بدن نیز برای آن ها دشوار می باشد.
گفتار درمانی در بزرگسالان
مرکز گفتار درمانی بزرگسالان تلاش می کند تا اختلالات گفتاری ناشی از آسیب های مغزی، ضربه مغزی و بیماری هایی مانند پارکینسون، ام اس و اختلالات بلع را برطرف کرده یا بهبود ببخشد.
آپراکسی گفتار نوعی اختلال به شمار می آید که عموما بر اثر آسیب مغزی ایجاد شده و مناطق کنترل و برنامه ریزی مغزی را تحت تاثیر قرار می دهد. آپراکسی گفتار سبب می شود بیمار در تولید دقیق واژه و تکرار قسمتی از کلمه با مشکل مواجهه شود.
در برخی از مواقع افراد مبتلا به سکته مغزی با عوارض اختلالات بلع روبه رو می شوند. به همین دلیل بزرگسالان برای درمان این عارضه به گفتار درمانی مراجعه می کنند؛ چرا که دکتر گفتار درمانی با بررسی دقیق و ارزیابی های درست، به درمان اختلالات بلع اقدام می کند.
از موارد قابل توجه در گفتار درمانی بزرگسالان می توان به ماساژ های داخل دهانی، تقویت عضلات فک و حنجره و افزایش حجم تنفسی بیمار اشاره کرد.
اختلال آفازی که با نام زبان پریشی نیز شناخته می شود بر اثر سکته مغزی به وجود آمده و در درک، بیان و توانایی خواندن بیمار مشکل ایجاد می کند. در نظر داشته باشید شناسایی نوع آفازی بر عهده گفتار درمان می باشد.
چه زمانی کودکان و بزرگسالان به گفتار درمانی نیاز دارند
عموما این افراد زمانی به گفتار درمانی نیازمند می باشند که به اختلالات زیر مبتلا باشند:
- ام اس
- اختلالات بلع
- آپراکسی گفتار
- متابولیک
- سندورم ها
- ضربه و آسیب به مغز
- فلج مغزی
- اختلال در شنوایی یا شنوایی کم
- تاخیر یادگیری گفتار و شروع آن
- لکنت شخص
- اختلال در تلفظ صداهای گفتاری
- اختلالات خواندن و نوشتن در کودکان
- اختلال ناشی از اوتیسم
- پارکینسون و آلزایمر
- مشکل در بلع در غذا
متخصص گفتار درمانی
متخصص گفتار درمانی اختلالات گفتار و زبان را بررسی کرده و پس از تشخیص درصد پیشرفت بیماری، به درمان آن می پردازد. همچنین از بروز اختلال بلع در نوزادان نارس جلوگیری کرده و یا از شدت گرفتن اختلال در کودکان پیشگیری می کند.
بررسی و ارزیابی فعالیت حنجره، تجزیه و تحلیل صدای بیمار، انتخاب مناسب ترین روش برای درمان، بررسی پیشرفت بیماری و ارائه مشاوره به خانواده از ویژگی های دیگر متخصص به شمار می آیند.
دکتر گفتار درمانی
دکتر گفتار درمانی فردی می باشد که با به کارگیری ابزار های الکترونیکی مدرن، ویژگی های گفتاری بیمار را بررسی کرده و شدت و نوع اختلال را تشخیص می دهد.
چه کسانی به گفتار درمانی نیاز دارند؟
افرادی که از این اختلالات رنج میبرند به گفتار درمانی نیاز دارند:
- اختلالات ناشی از بلع
- اختلال تنفس در نوزادان نارس
- شکاف کام و لب
- بیش فعالی شخص
- اختلالات تنفسی
- مشکلات صوتی همچون گرفتگی صدا و زمخت بودن آن
- دمانس
در چه سنی میتوان به دکتر گفتار درمانی مراجعه کرد؟
به طور عمده آغاز صحبت در میان کودکان یک ساله به صورت تک کلمه ای بروز پیدا می کند. به مرور زمان و با رسیدن سن کودک به ۱۸ ماهگی، تعداد کلمات به کار رفته توسط کودک بیشتر می شود. به طوری که در سن دو سالگی میتوانند جمله های دو کلمه ای ساخته و آن ها را بیان کنند. به همین دلیل می توان گفت با بالا رفتن سن کودک، تعداد کلمات و جملات به کار رفته در گفتار او به مراتب افزایش پیدا می کند؛ به طوری که رشد زبانی کودک به راحتی تشخیص داده می شود. اما اگر به مرور زمان کودک در بیان کلمه و یادگیری جملات تاخیر داشته و به اختلالات ذکر شده مبتلا شده باشد، باید به گفتار درمانی مراجعه کند.
افراد بزرگسالی که از کودکی به مشکلات گفتاری دچار هستند یا در اثر بیماری قدرت گفتاری خود را از دست داده اند می توانند در هر سنی به گفتار درمانی مراجعه کرده و روند درمان خود را آغاز کنند.
سخن آخر
دکتر گفتار درمانی وظیفه شناخت و درمان اختلالات و آسیب‌های مربوط به حوزه گفتار و زبان و بلع را دارد. گفتار درمانی فقط صحبت کردن نیست؛ چرا که خیلی از مواقع ممکن است فرد دچار آسیب‌های مغزی شده باشد و توانایی صحبت کردن را از دست داده باشد. در این صورت هم می‌تواند به دکتر گفتار درمانی مراجعه کند.
منبع این مقاله : سایت نوبت دهی آنلاین و مشاوره آنلاین دکترتو با تمامی تخصص های پزشکی
نظر شما