توقع متوهمانه؛ روسیه و رقصیدن به ساز ایران؟ / چرا روسیه بر احیای برجام اصرار دارد؟

سلام نو – سرویس بین‌الملل: حالا چند سالی می‌شود که اصولگرایان اسیر توهم رسانه‌ای که خودشان ساخته‌اند شده‌اند و گمان می‌کنند روسیه از حضور آنان در قدرت استقبال گرم‌تری کرده و ضمن عمق دادن روابط خود با ایران از مواضع سیاست خارجی جمهوری اسلامی نیز حمایت جدی‌تری می‌کند. با این همه این بار در کم‌ترین زمان ممکن ثابت شد که چنین خبری نیست و مسکو به خاطر روی کار آمدن اصولگرایان حمایت ویژه‌ای از سیاست خارجی ایران نخواهد کرد.

تا همین حالا میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین و نماینده این کشور در مذاکرات احیای برجام چند باری نسبت به مواضع ایران درباره برجام واکنش منفی نشان داده و خواستار روشن شدن تکلیف احیای برجام شده است.

وقتی علی باقری، معاون سیاسی وزارت خارجه از مذاکرات بروکسل سخن گفت، اولیانوف در واکنشی گفت: : «البته که مذاکرات در بروکسل نمی‌تواند جایگزین مذاکرات وین در مورد برجام شود. لازم به گفتن نیست.» او همچنین در واکنش به وعده چندباره امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران، مبنی بر بازگشت به زودی ایران به میز مذاکرات احیای برجام در توئیتر خود به کنایه پرسیده بود که کسی می‌داند معنای «به زودی» در عمل چیست؟ البته دیروز سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اعلام کرده است: «مذاکرات وین از نیمه دوم نوامبر از سر گرفته می‌شود و تاریخ قطعی تا پایان هفته اعلام خواهد شد.» با این همه این مسئله چیزی را تغییر نمی‌دهد. روسیه قرار نیست به ساز دولت اصولگرا برقصد.

نکته قابل توجه این جا است که سطح واکنش روس‌ها به وزیر خارجه این کشور هم رسیده است. پس از این که امیرعبداللهیان گفت که ایران در حال بررسی این موضوع است که از کدام نقطه وارد مذاکرات شود، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در حاشیه اجلاس «گروه ۲۰» گفته است که کشورش با هر گونه تغییر در مفاد برجام، اعم از افزودنی یا کاستنی مخالف است.

آنطور که شعیب بهمن، کارشناس مسائل روسیه، پیش از این به سلام نو گفت«اگر نگاهی به تاریخ روابط ایران و روسیه بکنیم متوجه خواهیم شد که یکی از بهترین دوران روابط ایران و روسیه به دوران آقای خاتمی و یکی از بدترین آن به دوران آقای احمدی‌نژاد باز می‌گردد، دوره‌ای که روابط دو طرف به تنش لفظی بین روسای جمهور دو کشور هم رسید.»

اما چرا روس‌ها چنین رفتاری دارند؟ برای بررسی دلایل رویکرد روسیه چند دلیل عمیق و ریشه‌ای و چند دلیل سطحی تر وجود دارد. اول از همه برخلاف چیزی که مقامات ایران ابراز می‌کنند روابط ایران و روسیه استراتژیک نیست. روسیه و ایران به جز در مسئله سوریه در هیچ پرونده دیگری همکاری عمیقی نداشته‌اند. روابط دو طرف به همکاری‌های نظامی، سیاسی و گاه امنیتی محدود است و جنبه‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ندارد. عدم توسعه روابط هم به دو مسئله باز می‌گردد؛ ضعف ایران رفتن به سمت شکل دادن رابطه استراتژیک و بعد هم تضاد منافعی که دو طرف به خصوص در حوزه نفت و گاز دارند.

اما دلیل دیگر رفتار این روزهای روس‌ها و علاقه مفرط آن‌ها به احیای برجام را می‌توان در میل مسکو به کاهش تنش در خاورمیانه و ورود به بازار ایران جست‌وجو کرد. حالا با روی کارآمدن دولتی که به سمت روسیه و چین گرایش دارد مسکو امیدوار است بتواند منافع اقتصادی خوبی از برجام به دست بیاورد. از طرف دیگر احتمالا مسکو به دنبال این است که با تقویت ایران امکان کنترل بیشتری رو طالبان داشته باشد.

مسئله مهم این است که روسیه به درستی به فکر منافع خود است و حاضر نیست از بی‌تصمیمی، تعلل و ابهام تیم سیاست خارجی رئیسی به هیچ شکل ممکن حمایت کند؛ در نتیجه به نظر می‌رسد ادامه تعلل دستگاه سیاست خارجی بار دیگر جاده صاف کن اجماع جهانی علیه ایران شود.