انواع هنرهای تجسمی و زیرشاخه‎‌های آن

با پیشرفت جوامع، هنر نیز شکل‌های مختلفی را به خود گرفت که شاید اکنون بتوان  هنر را به طور کلی به هنرهای تجسمی ، هنرهای نمایشی و هنرهای کاربردی طبقه‌بندی‌ کرد.

یکی از بزرگترین رشته‌های هنر مربوط به هنرهای تجسمی است که شاید بتوان گفت هر هنری را که شما با چشم‌هایتان می‌توانید ببینید جزو این هنر به حساب می‌آید درواقع هنرهای تجسمی اشکال هنری هستند که آثاری را ایجاد می‌کنند که در درجه اول بصری هستند، مانند سرامیک، طراحی، نقاشی، مجسمه سازی، چاپ، طراحی، صنایع دستی، عکاسی، فیلم، فیلمسازی و معماری؛ درواقع می‌توان هنرهای تجسمی را به نوعی در مقابل هنرهای شنیداری پنداشت.

با توجه به رواج هنر در متن زندگی، امروزه آموزش هنرهای مختلف به ضرورت زندگی همگان تبدیل شده است؛ از کارهای گرافیکی تا تولید فیلم و صنعت سینما. سایت فرادرس مجموعه‌ای کامل از آموزش‌های متنوع در رشته هنر را ارئه می‌دهد که با مراجعه به آن می‌توانید به صورت رایگان و ساده این آموزش‌ها را به صورت آنلاین دریافت نمایید. برای این مو ضوع به صفحه آموزش هنر فرادرس مراجعه نمایید.

انواع هنرهای تجسمی:

۱.هنر تصویری یا نمایشی

هنر نمایشی درواقع به هر اثر هنری اشاره دارد که موضوعاتی را که به راحتی قابل تشخیص یا شناسایی هستند به تصویر بکشد. هنر نمایشی یا فیگوراتیو پذیرفته شده‌ترین هنر است که توسط عمده مردم شناخته شده است. این گروه همچنین دارای بزرگترین مجموعه هنری موجود است زیرا دو نوع دیگر ،یعنی انتزاعی و غیر عینی ، سبک‌های نسبتاً جدیدتری هستند.

بیشتر هنرهای قدیمی و کلاسیک در دسته هنرهای نمایشی قرار می‌گیرند. با وجود به تصویر کشیدن اشیاء واقع ، هنر نمایشی همیشه بیش از حد واقعی نیست و لازم نیست سوژه را دقیقاً مانند عکس نشان دهد. هنرمندان برجسته این هنر عبارتند از لئوناردو داوینچی ، وینسنت ون گو ، میکل آنژ ، ادوارد هاپر و فریدا کالو.

۲.هنر انتزاعی

هنر انتزاعی از واقعیت الهام می‌گیرد ، اما آن‌ها را به گونه‌ای ارائه می‌دهد که با نگاه ما به موضوعات مشابه در واقعیت روزمره متفاوت است. علی‌رغم افزایش سریع محبوبیت، انتزاع تنها حدود ۲۰۰ سال قدمت دارد و هنوز یک سبک هنری اشتباه است. نمونه‌هایی از هنرمندان انتزاعی عبارتند از ژرژ براک ، مارک روتکو ، هنری متیس و جاسپر جان.

۳.هنر ذهنی یا غیر عینی

هنر غیر عینی چیزی از واقعیت نمی‌گیرد. ممکن است با انتزاع اشتباه گرفته شود اما متفاوت است زیرا در آن هیچ پایه‌ای در واقعیت وجود ندارد. در عوض، هنر غیر عینی از عناصر، مواد و اصول هنر به گونه ای استفاده میکند که اثر تحریک کننده بصری ایجاد می‍‌کند. از جمله هنرمندان غیر عینی می توان به جکسون پولاک، واسیلی کاندینسکی ، پیت موندریان و سونیا دلونای اشاره کرد.

زیرشاخه‌های هنرهای تجسمی

همانطور که گفته شد اشکال هنری بی‌شماری وجود دارد اما در مورد هنرهای تجسمی به طور کلی ۳ نوع طبقه‌بندی وجود دارد: هنرهای تزئینی یا دکوراتیو ، هنرهای تجاری و هنرهای زیبا.

خواه اثر هنری دو بعدی یا سه بعدی باشد ، همیشه جزو یکی از این سه نوع اصلی قرار می گیرد. بیشتر هنرهای قدیمی و کلاسیک در دسته هنرهای تجسمی قرار می گیرند.

۱.هنرهای تزئینی یا دکوراتیو

هنرهای تزئینی اغلب به عنوان اشکال هنری نادیده گرفته می‌شوند درحالی‌که هم کاربردی هستند و هم زیبا به نظر می‌رسند. این هنر ممکن است به جای "صنایع دستی" استفاده شوند. طراحی و ساخت هر دو زیبا و کاربردی هستند.

هنرهای دکوراتیو شامل اشیاء ساخته شده برای فضای داخلی ساختمان‌ها و طراحی داخلی است، اما معمولاً هنر معماری را شامل نمی‌شود.

هنرهای تزئینی می توانند شامل اقلام روزمره نیز باشند اما نه نسخه‌های انبوه این اقلام. یک شیء معمولاً باید توسط یک هنرمند متخصص به صورت دست ساز ساخته شده باشد تا بتوان آن را به عنوان هنر تزئینی قلمداد کرد.

وسایل معمول هنر تزئینی شامل سرامیک‌ها، ظروف شیشه ای، کارهای چوب ، منسوجات ، مینا کاری و فلزکاری است. هر یک از این حوزه‌ها می تواند شامل چندین زیر شاخه نیز باشد. به عنوان مثال ، حوزه نساجی شامل همه چیز از طراحی مد گرفته تا سبد دوزی ، گلدوزی و غیره است.

غالبا هنرهای تزئینی را می‌توان در فرهنگ‌های سراسر جهان یافت. برخی از مشهورترین هنرمندان تزئینی عبارتند از طراح پارچه ویلیام موریس ، جواهرات و سرامیک ساز پیتر کارل فابرژ (خالق تخم مرغ فابرژه)؛ در ایران نیز هنرمندان متفاوتی در سراسر ایران شناخته می‌شوند از جمله استاد حسن خان فرامرزی،  استاد شکرالله صنیع زاده، غلامعلی فیض اللهی نام برد که از اساتید برجسته هنر میناکاری هستند. هنرمندان تزئینی اغلب در مقایسه با همتایان خود در نقاشی یا مجسمه سازی ناشناخته هستند در حالی که کار و زحمات آن‌ها به همان اندازه در بیان تاریخ و داستان فرهنگ‌های گذشته و حال اهمیت به سزایی دارد.

۲.هنرهای تجاری

هنرهای تجاری مانند هنرهای تزئینی می‌توانند هم کاربردی و هم زیبا باشند. هنر تجاری هنر خلاقانه است که برای اهداف تجاری مانند تبلیغات ایجاد می‌شود. این هنر برای ترویج فروش و ایجاد علاقه به خدمات، محصولات و ایده ها استفاده می‌شود. شرکت‌های تجاری، از هنرمندان می‌خواهند که هنری خاص را برای ارائه خلاقانه محصولات به مخاطبان ارائه دهند.

هنرهای تجاری شامل طراحی گرافیک، عکاسی، تصویرسازی، انیمیشن، چاپ، تلویزیون، طراحی مد، جلوه های بصری، طراحی صنعتی و موشن گرافیک می‌باشند. این نوع هنر معمولاً در رسانه‌هایی مانند مجلات، وب‌سایت‌ها، برنامه‌ها، تلویزیون، نمایشگرهای فروشگاه و بسته‌بندی محصولات دیده می‌شود.

هنر تجاری را می‌توانید هرروز در اطراف خود مشاهده نمایید. هنرمندان تجاری اغلب خالق تمام تصاویری هستند که هر روز می‌بینیم ،از لوگوها ، بیلبوردها ، تبلیغات تلویزیونی و موارد دیگر. این هنری است که به صورت انبوه گسترش می‌یابد و هدف اصلی آن جذب مخاطبان گسترده است.

شاید هنر تجاری به نظر جدید برسد چراکه اغلب در قالب‌های جدید رسانه‌ مانند تلویزیون، فضای مجازی و بیلبوردهای تبلیغاتی دیده شود، اما در حقیقت قرن هاست که این هنر برای تبلیغات محصولات استفاده می‌شود. این شکل هنری نه تنها توسط شرکت‌های تجاری و مشاغل بلکه به عنوان نوعی ارتباط برای دولت‌ها و ارتش نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. پوسترهای مشهور برای استخدام در جنگ ، تبلیغات دولتی و حتی پروژه‌های عمومی همگی توسط هنرمندان تجاری طراحی شده‌اند.

هنرمندان تجاری یا استخدام می شوند یا به صورت پروژه‌ای به تولید آثار هنری می‌پردازند. بر خلاف هنرمندان هنرهای زیبا، هنرمندان تجاری معمولاً اهداف شغلی را دنبال می‌کنند هرچند هنوز می‌توانند آزادی عمل در خلاقیت در ایجاد هنر را دنبال کنند.

برخی از هنرمندان فعالیت خود را در هنر تجاری آغاز کرده‌اند و سپس به هنرهای زیبا روی آورده‌اند، یا برعکس. این هنرمندان اغلب مسئول محو کردن مرز بین هنرهای مختلف و به چالش کشیدن مفاهیم انحصاری مربوط به هر هنری هستند که اغلب با هنرهای زیبا همراه است. اندی وارهول  (Andy Warhol) قبل از اینکه به هنرمندی مشهور تبدیل شود ، هنری را برای مارک هایی مانند سوپ کمپبل خلق کرد

هنرمندان معاصر مانند تاکاشی موراکامی مرزهای بین هنر را تغییر داد. موراکامی هم هنرهای زیبا و هم هنرهای تجاری تولید انبوه را به نمایش می گذارد و خلق می کند و  اغلب با مارک هایی مانند لویی ویتون و خوانندگانی مانند کانیه وست و بیلی ایلیش همکاری می‌کند.

۴- هنرهای زیبا

هنرهای زیبا یک سبک هنری است که در درجه اول برای ارضای حس زیبایی پسندی توسعه یافته است. این تعریف، هنرهای زیبا را بر هنرهای دکوراتیو و تجاری متمایز و برتری می بخشد، که در بعضی موارد نیز به صورت کاربردی به کار گرفته می‌شود. در این تعریف هنر امکان بیان و نمایش کامل تخیل یک هنرمند را فراهم می‌آورد ، بدون هیچ گونه ملاحظات تجاری یا کاربردی.

در حالی که هنرهای زیبا به صورت کلی می‌تواند شامل هفت نوع هنر باشد، هنرهای تجسمی زیبا به طور سنتی به سه هنر تجسمی محدود می شوند: نقاشی، مجسمه‌سازی و معماری. با این حال ، تفسیرهای وسیع‌تر از هنرهای تجسمی زیبا، شامل طراحی نیز می شود. نقاشی‌های استادان به عنوان هنرهای زیبا در نظر گرفته می‌شوند.

اصطلاح "هنرهای زیبا" برای هنرهای غربی از دوره رنسانس به بعد استفاده می‌شد تا اشکال خاص هنری را از اشکال نوظهور طراحی تجاری یا آثار صنعتگران متمایز کند.

اگرچه این هنر را به عنوان "زیبا" تلقی و متمایز می‌کند، اما این امر به دلیل اظهارنظر در مورد کیفیت اثر مورد بحث نیست. در عوض ، این تعریف به روش و خلوص رشته مربوط می شود. سایر اشکال بصری هنر نیز هرچند می‌توانند از کیفیت بالایی برخوردار باشند اما ممکن است به عنوان "هنرهای زیبا" طبقه بندی نشوند.

"هنرهای زیبا" عمدتا یک اصطلاح غربی است ، اما فرهنگ‌های دیگر تمایزهای مشابهی بین هنرهای "بالا" و "پایین" مشاهده کرده‌اند. سه هنر زیبا نقاشی، مجسمه‌سازی و معماری گاهی اوقات "هنرهای اصلی" نیز نامیده می شوند ، و "هنرهای جزئی" به سبک‌های هنری تجاری یا تزئینی اشاره دارند.

معماری تنها شکل هنرهای تجسمی زیبا با عناصر عملی است. با این حال، معماری همه ساختمان‌هایی که به طور روزمره با آن روبرو می‌شوید در طبقه بندی معماری زیبا قرار نمی گیرند و باید احساس زیبایی و خلاقیت در خط مقدم طراحی معمار باشد.

هنرمندان هنرهای زیبا برجسته، نسبت به همتایان تجاری و دکوراتیو خود معمولاً از موقعیت بالاتری برخوردارند، چه در طول زندگی خود و چه پس از مرگ.  هنرهای قدیمی‌تر، مانند هنرهای کلاسیک از آثار باستانی، معمولاً هنرهای زیبا محسوب می‌شوند.  از هنرمندان برجسته هنرهای زیبا و استادان قدیمی می‌توان به لئوناردو داوینچی و میکل آنژ که بین رنسانس و قرن هجدهم فعالیت می‌کردند، اشاره کرد.

در حالی که بسیاری از آثار هنری قدیمی یا کلاسیک به عنوان هنرهای زیبا در نظر گرفته می شوند ، هنرهای مدرن و معاصر نیز می توانند در این دسته قرار گیرند. از قرن نوزدهم، طبقه جدیدی از هنرمندان هنرهای زیبا در قالب امپرسیونیسم، اکسپرسیونیسم و ​​دیگر ژانرهای هنر مدرن ظهور کردند. این ژانرها شامل هنرمندان شناخته شده ای مانند پابلو پیکاسو ، وینسنت ون گوگ ، جکسون پولاک ، کلود مونه و امبرتو بوچینی می‌شود.

بسیاری از هنرمندان هنرهای زیبا در دوران معاصر با الهام از عناصر دیگر هنرهای تجسمی ، تعریف هنر زیبا را گسترش داده‌اند. با این حال ، ماهیت منحصر به فرد و محدود هنر آنها و خلاقیت بی حد و حصر ، جایگاه نخبه هنرمندان هنرهای زیبا معاصر را حفظ می‌کند. هنرمندان مشهور معاصر امروزه عبارتند از دیوید کراکوف ، جف کونز ، یایو کاسوما ، باربارا کروگر ، دیمین هرست و آی وی وی.

نقاشی یکی از پررونق‌ترین هنرهای تجسمی در فرهنگ ایرانی است که ریشه های آن به قرن ها قبل برمی‌گردد ، که آن‌ را می‌توان از مجسمه‌سازی در دوران هخامنشی تا تصویرهای عامیانه بر روی کاشی‌ها در چایخانه‌های امروزی یافت.

در واقع ، هنر زیبای تذهیب ایرانی، آنقدر غنی از ظرافت است که باعث شده هنرمندانش از برس های که تنها یک مو دارند استفاده کنند و این هنر دست هنرمندان ایرانی در سراسر جهان مشهور است. اعتقاد بر این است که منشأ این نوع هنر را باید درگرایش نقاشی رهبر مذهبی ایرانی به نام مانی که در سال ۲۱۶-۲۷۷ بعد از میلاد می‌زیسته است، جستجو کرد.گفته‌ می‌شود وی کتاب خود را به نام ارژنگ را با نقوش و تصاویر زیبا می‌آراسته است. اما بعدها چون آموزه‌های اسلامی، به پرتره و تصویر افراد علاقه‌ای نداشت، برای تزئینات از خوشنویسی ، نقوش گلدار ، ترکیبات هندسی استفاده شد.

امروزه ، اصطلاح "هنرهای تجسمی" شامل هنرهای زیبا ، هنرهای تجاری و هنرهای تزئینی کاربردی است. با این‌حال شاید بتوان گفت هنرهای تجسمی بسیار فراتر از این تعاریف است. تا قرن بیستم ، اصطلاح "هنرمند" اغلب مختص هنرمندانی بود که در هنرهای زیبا کار می کردند.

هنرمندان متخصص در صنایع دستی ، تجاری یا هنرهای کاربردی اغلب نادیده گرفته می شدند اما امروزه ، مهارت و استعداد این هنرمندان در همه حوزه‌های هنرهای تجسمی استفاده می‌شود.

هنرهای تجسمی شاید بیشتر از هر رشته دیگری نیازمند آموزش و تجربه زیاد است و نخستین چالش پیش روی علاقه‌مندان به این حوزه آموزش است و به طور کامل رشته هنرهای تجسمی در سایت فرادرس معرفی و آموزش داده شده است، همچنین حقوق و درآمد و بازار کار این حوزه را نیز به خوبی شفاف سازی کرده است که علاقه مندان بتوانند با دید تخصصی به این حوزه وارد شوند اما این نکته بسیار حائز اهمیت است که تنها با داشتن تحصیلات آکادمیک نمی‌توان در این رشته موفق شد و در کنار آن کار عملی و تمرین برای پیشرفت در این حوزه نقش به سزایی دارد.