به گزارش سلام نو، همدلی نوشت: توافق اخیر سازمان انرژی اتمی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حالی انجام شد که پیش از این نمایندگان مجلس یازدهم در واکنش به توافق مشابه علی‌اکبر صالحی با آژانس در دولت روحانی، به شدت عکسالعمل نشان دادند و آن را برخلاف قانون اقدام راهبردی لغو تحریمها دانستند؛ همان قانونی که مانع بزرگی بر سر راه دولت روحانی و ظریف برای زنده کردن برجام شد، حالا و به منظور همراهی با دولت رئیسی حتی نشانه‌هایی از نادیده گرفتن یا کنار گذاشتنش دیده میشود.
قانون اقدام راهبردی لغو تحریمها در اواخر دولت دوازدهم درست در زمانی که خبرهای خوشی مبنی بر به نتیجه رسیدن مذاکرات وین و بازگشت همه طرفها به برجام شنیده میشد، توسط مجلس یازدهم تصویب شد و شوک بزرگی به تیم مذاکره کننده ظریف و روحانی وارد کرد.
طبق این قانون که در آذر ماه ۹۹ توسط مجلس یازدهم تصویب شد، در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشورهای ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلستان، چین و روسیه) در قبال ایران و عادی نشدن روابط کامل بانکی و عدم رفع کامل موانع صادرات و فروش کامل نفت و فرآوردههای نفتی ایران و برگشت کامل و سریع ارز، دولت ایران موظف است از سرگیری غنی‌سازی ۲۰درصدی اورانیوم، افزایش ذخایره اورانیوم غنی شده، کاهش سطح بازرسیهای آژانس و توقف اجرای پروتکل الحاقی را بعد از دوماه اجرا کند.
از آنجایی که این قانون باعث متوقف شدن بخشی از اقدامات پروتکل الحاقی و بیخبری آژانس از فعالیتهای هستهای ایران میشد قاعدتاً مانع بزرگی در به نتیجه رسیدن مذاکرات وین شد تا جایی که صدای دولتیها را هم درآورد. اولین کسی که نسبت به پیامدهای این طرح هشدار داد محمود واعظی بود. او دو روز بعد از تصویب این قانون گفت که مجلس برای پیروزی در انتخابات ۱۴۰۰ در مسیر دولت سنگ‌اندازی می‌کنند و قانونی تصویب کرده‌اند که مانع رفع تحریم میشود. روحانی هم در هفته‌های آخر دولت دوازدهم درباره علت شکست مذاکرات وین گفت: «اگر قانون مجلس جلوی ما را نگرفته بود، تحریمها را پیش از فروردین برداشته بودیم.»
در اسفند ۹۹، رافائل گروسی به تهران آمد و با دکتر صالحی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی دیدار کرد و توافقی بین این سازمان و آژانس شکل گرفت. توافقی که در مورد نظارت‌های فراپادمانی و سرنوشت دوربینهای نصب شده آژانس در تاسیسات هستهای با توجه به قانون راهبردی مجلس بود. طبق این توافق مقرر شد آژانس تا سه ماه حق دسترسی به دوربینهای نصب شده در تاسیسات هستهای ایران را ندارد، ولی تصاویر همچنان ضبط می‌شوند. بعد از سه ماه اگر تغییر در رفتار کشورهای طرف برجام مشاهده نشد، تمام اطلاعات این سه ماه هم پاک خواهد شد.
اما در مخالفت با همین توافق هم، از طرفی عده‌ای در مقابل سازمان انرژی اتمی و در اعتراض به سفر گروسی به تهران تجمع کردند از طرف دیگر هم اکثریت نمایندگان مجلس به شدت با آن مخالفت کردند. آنها معتقد بودند دولت قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریمها را که از پنجم اسفند اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی پیمان منع گسترش سلاح‌های هستهای را ممنوع کرده، نادیده گرفته است. و به همین علت روز چهارم اسفند ۹۹، حدود ۲۰۰ نفر از نمایندگان مجلس در نامه‌ای به رئیس قوه قضائیه از حسن روحانی، علی‌اکبر صالحی و محمدجواد ظریف شکایت کردند و خواستار لغو توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شدند؛ اختلافی که نهایتا با تذکر رهبری خاتمی یافت.
حالا که یک و ماه و نیم از روی کار آمدن دولت سیزدهم می‌گذرد و پرونده مذاکرات از دستان روحانی و ظریف و عراقچی خارج و به ابراهیم رئیسی و امیرعبداللهیان سپرده شده، یک بار دیگر مدیر آژانس به تهران آمد و این بار با محمد اسلامی رئیس جدید سازمان انرژی اتمی دیدار کرد و یک بار دیگر مشابه همان توافق قبلی شکل گرفت، اما این بار نه خبری از آن همه مخالفت نمایندگان مجلس شد، نه شکایت از رئیس جمهور و معاون و وزیرش به قوه قضائیه. این درحالی‌ست که طبق تبصره ذیل ماده ۶ قانون اقدام راهبردی آمده است:«منظور از دولت در این قانون حسب مورد قوه مجریه، هیأت وزیران و کلیه دستگاه‌های اجرائی ذیربط است. ولی مجلس یازدهم جوری عمل کرد که ظاهراً منظور از دولت در آن قانون صرفاً دولت حسن روحانی بوده است.»
نمایندگان مجلس یازدهم نه تنها دیگر از این اقدامات شکایت نمی‌کنند بلکه در شرایطی کاملا آرام و بدون هیاهو و سخنرانی‌های تند، شرایط را برای دور زدن قانون یا سهل‌انگاری آن فراهم می‌کنند. وحید جلال‌زاده رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در مورد دیداری که نمایندگان با محمد اسلامی بعد از سفر گروسی داشتند، گفت: «در این نشست کمیسیون، محمد اسلامی علاوه بر بیان جزئیات مذاکرات با گروسی، بحث توسعه صنعتی را مطرح کرد که مورد استقبال نمایندگان قرار گرفت و مجلس قطعا این امر را حمایت خواهد کرد، نمایندگان سوالاتی را در خصوص امضای بیانیه با گروسی و سفر به وین داشتند که اسلامی به سوالات در کمیسیون پاسخ‌های مناسبی ارائه شد.»
البته برخی از نمایندگان مجلس برای رئیس جدید سازمان انرژی اتمی هم خط و نشان میکشند که بیشتر یک اقدام نمایشی به نظر میآید. شهریار حیدری از اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس یازدهم درباره توافق رئیس جدید سازمان انرژی اتمی با آژانس گفت: «هیچ کس نمی‌تواند از قانون اقدام راهبردی مجلس تخطی کند و اگر بخواهد خدشهای به طرح اقدام راهبردی وارد شود قطعا زیر سوال خواهد رفت و مجلس واکنش شدید نشان خواهد داد. این طرح در راستای احقاق حقوق ملت ایران و تغییر برای لغو تحریمها است طبق فرموده رهبری اول و آخر فلسفه برجام این است که تحریمها لغو شود این کل فلسفه برجام و مذاکرات برجامی است. طرح اقدام راهبردی در چارچوب نظرات حضرت آقا، حاکمیت و مردم تهیه شده و چارچوب دارد. اساسا شرایطی را برای سازمان اتمی مشخص کردیم که در یکی از بندها گفته شده اگر تخطی صورت بگیرد حتما این تخلف و تخطی به مراجع قضایی اعلام میشود و آقای اسلامی اگر خلاف آن چارچوب، طرح و برنامه قانون اقدام راهبردی عملی انجام دهد حتما از سوی مجلس شورای اسلامی واکنش شدید به دنبال دارد و طبق بند ۹ اقدام راهبردی به مراجع قضایی معرفی خواهد شد. بنابراین باید فقط و فقط در چهارچوب قانون اقدام راهبردی صحبت و توافق و مذاکره انجام شود، اگر خارج از آن اقدامی انجام شود منتظر پیامد و عواقب آن باشند و پیامدش هم اول برای خود رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان لحاظ خواهد شد.»
با این حال همراهی مجلس بین دولت سیزدهم و دوازدهم غیر قابل مقایسه است تا جایی که به نظر می‌رسد در صورت اجرا نشدن کامل قانون راهبردی توسط دولت سیزدهم هم اتفاق خاصی نخواهد افتاد. در همین مورد مسعود پزشکیان پیش‌بینی کرده اگر نظام به تفاهم برسد، نمایندگان مجلس از قانون اقدام راهبردی کوتاه خواهند آمد. نماینده تبریز در مقایسه رفتار مجلسیان با این دولت و دولت روحانی گفت: «متاسفانه مخالفت‌هایی که با دولت روحانی در مسئله مذاکرات و همکاری ایران و آژانس صورت گرفت یک رقابت سیاسی بود و مصلحت مملکت در آن نادیده گرفته شد. باید خیلی زودتر از این مشکلات کشور را حل می‌کردیم. در دولت روحانی عده‌ای نمی‌خواستند رقیب‌شان به مصالحه برسد، اکنون موافقند و در صدد مصالحه برآمدند، خیلی خوب است این کار را انجام دهند، ولی حتما انجام دهند. باید کاری کرد تا مشکلات ارتباطی، اقتصادی و گفت و گو با دنیا را حل کنیم و گرنه اوضاع مملکت روز به روز بدتر خواهد شد. باید با دنیا و منطقه و خودمان مسائل را حل کنیم.»
نظر شما