بررسی عملکرد دولت‌های یازدهم و دوازدهم

اگر بخواهیم دولت یازدهم و دوازهم را به درستی تحلیل کنیم، نقطه ی عطفی به نام برجام را میبایست تعریف کنیم.

 شروع به کار دولت یازدهم یک شوک انتظاری مثبت را وارد جامعه کرد که ناشی از شعار دولت مبنی بر تغییرات در رویکردهای سیاست خارجی بود. این فضای مثبت با اقدامات سازنده ای چون کنترل تورم همراه شد و در کل باعث شد تا جامعه برای مدتی کوتاه طعم ثبات را در اقتصاد بچشد. در سال های میانی دولت بود که خبر امضای برجام و رفت و آمد سران کشورهای غربی به همراه سرمایه گذاران شان به ایران موجی از انتظارات مثبت را در اقتصاد شکل داده بود. اگرچه همه ی اینها در همان حد انتظاری باقی ماند و هیچگاه به رشد اقتصادی ناشی از افزایش سرمایه گذاری خارجی تبدیل نشد، ولی مشاهده کردیم که وقتی انتظار مردم از آینده اقتصادی مثبت باشد رفتارهای عاقلانه تری را از جامعه شاهد خواهیم بود.

اما مدتی نگذشته بود به تعهدات برجامی طرف مقابل اجرا نشد و دوران پسا برجام در دولت روحانی شروع شد. جامعه ایران کم کم امید بدست آمده را از دست داد و سیاست خارجی به موضوع اول کشور تبدیل شد و اقتصاد در ذیل آن منتظر تعیین تکلیف ماند.

نبود زیرساخت های اقتصادی در کشور باعث شد که به سرعت اخبار سیاسی منفی اثر خود را در اقتصاد پیاده کنند و بر همگان مسجل شد که تا وقتی به همین شکل اقتصاد را اداره کنیم، و روزمره بیاندیشیم و روزمره عمل نماییم، باید منتظر شوک های اقتصادی باشیم. در نهایت دست اندازهایی که دولت در دوران پسا برجام داشت باعث شد تا فشار نقدینگی در بازار ارز تخلیه گردد و تمام تلاش های دولت در کنترل تورم از دست برود.

هرچه بیشتر به انتهای دوران ریاست جمهوری روحانی نزدیک می شدیم، بی انظباتی های اقتصادی بیشتر می شد. در دورانی که درآمد دولت به وضوح کاهش یافته بود، بودجه کشور به صورت انبساطی بسته می شد و کسری بودجه ناشی از این تن آسایی دولتی به شکل تورم در جامعه تخلیه می شد.

اقتصاد ایران در سراشیبی بی ثباتی ناشی از سیاست های غلط دولت در دوران پسابرجام قرارداشت که کرونا به شکل غیر منتظره ای کل دنیا را درگیر خودش کرد. طبیعی است که با شروع کرونا نیاز به تامین مالی دولت و در نتیجه استقراض دولت از بانک مرکزی افزایش یافت. این در شرایطی بود که به وضوح، سیاست های پولی و مالی کارایی خود را از دست داده بودند.

نتیجه این اتفاقات ترسوتر شدن بخش خصوصی، افت قابل توجه سرمایه گذاری و دخالت هرچه بیشتر دولت در بازار شد. تا جایی که گویی دولت به ناکارایی خود در هدایت کشور با گوشه گیری و انزوای بی سابقه اش اقرار کرد.

دولت روحانی بعد از نا امید شدن از برجام، دچار نا امیدی و پریشانی شدیدی شد و خودش را گم کرد. نه لیبرال بود و نه سوسیال بود، بی قاعده بود.