ایران در ۱ شهریور سالروز تولد ابوعلی سینا که به ابن سینا معروف است، به عنوان روز ملی پزشکان را گرامی می‌دارد.
ابن سینا، متولد سال۳۷۰ ه.ق(۹۸۰ میلادی) در روستایی در نزدیکی بخارا، پایتخت وقت امپراتوری سامانیان ایران، فیلسوف، پزشک و دانشمند بزرگ ایرانی بود که حدود ۴۵۰ کتاب در زمینههای مختلف از جمله پزشکی و فلسفه داشت. در نتیجه تلاشهای پیشگامانی مانند ابن سینا، ایران در حال حاضر در بین ۱۲ کشوری با فناوری و دانش پیشرفته در پزشکی قرار دارد و می‌تواند به عنوان یک مرکز گردشگری سلامت عمل کند.
ابوعلی سینا هم در غرب و هم در شرق به عنوان یکی از برجسته‌ترین متفکران و نویسندگان عصر طلایی اسلامی شناخته می‌شد.
ایران در روز ملی پزشکان از همه پزشکان برجسته‌ای که سهم بزرگی در سلامت ملی کشور داشته‌اند تجلیل میکند.
ایران به عنوان یک مرکز گردشگری سلامت در منطقه شناخته شده است و پزشکان آن همیشه در علم و پزشکی پیشگام تاریخ بوده‌اند.
این نامگذاری به منظور قدردانی از خدمات ارزشمندی است که ابوعلی سینا به پزشکی و به طور کلی علوم پزشکی ارائه کرده است. در این متن قصد داریم نگاهی گذرا به زندگی و دوران ابن سینا داشته باشیم.
ابوعلی سینا، نابغه ایرانی که در سطح جهانی تحسین شده است، یکی از برجسته‌ترین پزشکان همه دورانها به شمار می‌رود و کتابهای او به مدت طولانی در دانشگاههای معروف جهان تدریس می‌شد. این چندوجهی برجسته، به دلیل تسلط کامل بر علوم مختلف و تأثیرش بر دانشمندان بعدی، نه تنها در ایران بلکه در غرب به عنوان مشهورترین دانشمند اسلامی یاد میشود.
ابوعلیحسین بن عبدالله بن سینا پزشک بزرگی که بعدا مؤثرترین شخصیت در علم و فلسفه جهان اسلام شد و عناوینی چون شیخ الرئیس، حجت الحق و شرف الملک به وی رسید، دارای نبوغ و شوق حیرت‌انگیزی برای کسب شاخه‌های متنوع علم بود. از کودکی هنگامی که او فقط یک پسر بچه ۵ ساله بود، حساب، ریاضیات، قرآن و نحو و دستور زبان عربی را از پدر دانشمند و با فضیلت خود آموخت. او از همان ابتدا بسیار باهوش بود و مشتاق کسب علم بود. پس از مدتی به مدرسه رفت و استاد همه همکلاسی‌های خود شد. ابن سینا قبل از ۱۰ سالگی قرآن کریم را حفظ کرد و ادبیات خوبی را به دست آورد: هندسه، ریاضیات و زبان عربی. او علاقه خاصی به طبیعت، گیاهان و حیوانات داشت و اوقات فراغت خود را صرف تحقیق و جمع آوری تجربیات در بیابان و دشت میکرد و بدین ترتیب از کودکی به خواص گیاهان دارویی علاقمند شد.
ابوعلی سینا ۱۲ ساله بود که پدرش او را برای تکمیل دانش خود نزد استادی به نام عبدالله ناتلی فرستاد. ابوعلی سینا آنقدر باهوش و با استعداد بود که گاهی اوقات چیزهای بدیع و ظرافتهای علمی پیدا میکرد به طوری که معلم خود را شگفت‌زده میکرد.
او از هر کتابی که در دسترس بود بهره‌مند شد و از طریق کتابهایی که مطالعه کرده بود و تجربیاتی که جمعآوری کرده بود، تسلط کامل بر پزشکی را کسب کرد.
وقتی ابن سینا ۱۸ ساله بود، حاکم سامانی، بر بخارا فرمانروایی کرد. یک روز خدمتکاران آمدند تا او را برای معالجه امیر ببرند. ابوعلی سینا برای پرداخت هزینه، فقط از امیر خواست اجازه دهد از کتابخانه سلطنتی بخارا آزادانه استفاده کند. زیرا فقط شاهزادگان و درباریان مجاز به استفاده از آن بودند. بدین ترتیب فصل جدیدی در زندگی ابوعلی سینا گشوده شد. کتابخانه بخارا یکی از بزرگترین کتابخانهها بود که در آن میتوانید نسخهای از نادرترین کتابهای حوزههای مختلف علمی را بیابید. ابوعلی سینا پدرش را در سن ۲۲ سالگی از دست داد. در آن زمان بخارا دچار آشفتگی بود زیرا دولت سامانیان در روزهای افول خود بود. خوارزم مرکز دانشمندان و محققان بود و امیر آن حامی دانشمندان بود. ابوعلی سینا نیز از حمایت و توجه او برخوردار بود و مدتی با خیال راحت شروع به کار و تحصیل کرد.
به زودی خوارزم توسط محمود غزنوی تصرف شد و دانشمندان در آنجا پراکنده شدند. برخی از آنها به دعوت محمود به غزنه پایتخت رفتند. اما ابوعلی سینا دعوت او را رد کرد و از ترس جان خوارزم را ترک کرد. پس از اقامت کوتاهی در چندین شهر، به جرجان رفت و نوشتن کتاب قانون را در آن شهر آغاز کرد. این کتاب به عنوان یکی از مشهورترین منابع در زمینه پزشکی، بیش از هفتصد سال در مراکز دانشگاهی اروپا تدریس شد. سال بعد ابوعلی سینا به ری و قزوین و سپس به شمس الدوله دیلمی حاکم همدان رفت. وی بیماری شمس الدوله را درمان کرد و پذیرفت که وزیر او شود. در همان زمان، ابوعلی سینا که در امور سیاسی و اداری مشغول بود، کتاب "شفا" را نوشت. این کتاب به عنوان مهمترین و جامعترین اثر وی در زمینه فلسفه محسوب میشود که در آن به تحلیل دیدگاههای فیلسوفان بزرگ یونان باستان و دانشمندان اسکندریه پرداخته است.
پس از مرگ شمس الدوله، پسرش جانشین او شد اما از آنجا که ابوعلی سینا نپذیرفت وزیر او شود، به مدت ۴ ماه در زندان بود. او چندین کتاب در زندان نوشت. وی پس از آزادی از زندان، مخفیانه همراه شاگردش، ابوعبید جوزجانی و برادرش راهی اصفهان شد.
در اصفهان، ابوعلی سینا مورد استقبال فرماندار شهر علاءالدوله کاکویی قرار گرفت و ۱۴ سال در این شهر در آرامش زندگی کرد. در آن سالها، او کتابهای خود را تکمیل کرد و کتابهای جدیدی در زمینههای فلسفه، ریاضیات و موسیقی نوشت. در جریان تجاوز مسعود غزنوی به اصفهان که با هدف سرنگونی علاءالدوله انجام شد، خانه ابوعلی سینا مورد غارت قرار گرفت و برخی از نوشتههای وی ناپدید شد. اما او در خدمت علاءالدوله ماند تا اینکه در سال ۴۲۸ هجری قمری در سفر با علاءالدوله به همدان درگذشت.
ابوعلی سینا علاوه بر پزشکی، در بسیاری از علوم دیگر نیز محقق بود. او اولین فیلسوف در ایران و جهان اسلام بود که کتابهای خوب و منطقی در زمینه فلسفه نوشت. دو فیلسوف یونانی ارسطو و افلاطون و فیلسوف بزرگ ایرانی فارابی بر ابوعلی سینا تأثیر زیادی گذاشتند. گفته میشود که ابوعلی سینا بیشتر تحت تأثیر رویکرد ارسطو قرار داشت. با این حال، دیدگاه جدیدی در فلسفه داشت که تا حدودی متفاوت از دیدگاه ارسطو بود. ابوعلی سینا تنها انتقالدهنده و روایتکننده اندیشهها و رویکردهای فلسفی یونان نبود، او به الهیات اسلامی توجه داشت و سعی کرد با کمک تفکر اسلامی فلسفه خود را شکل دهد. ابوعلی سینا در پایان زندگی خود کتابهایی نوشت که نشان میداد وی به مکتب جدیدی در فلسفه دسترسی دارد. یکی از این کتابها «حکمت المشرقیه» است. فقط پیشگفتار و فصل منطق این کتاب در دسترس است و قسمت اصلی که در تکمیل این فلسفه بود از بین رفت.
از ۱۳۱ اثر اصلی و ۱۱۱ اثر منتسب به عنوان آثار ابوعلی سینا نام برده شده است. "شیفا" در فلسفه و "قانون" در پزشکی شهرت جهانی پیدا کرده است. منطق ذکر شده در شفا هنوز یکی از معتبرترین منابع منطق اسلامی محسوب میشود در حالی که طبیعتگرایی و الهیات آن هنوز مورد علاقه علاقهمندان به این حوزه است. کتاب "قانون" که مهمترین کتاب پزشکی بود شامل مقالاتی در مورد قوانین عمومی پزشکی، درمان ترکیبی و تک دارویی و بیماریهای مختلف است. این کتاب در قرن دوازدهم با شروع جنبش ترجمه، به لاتین ترجمه شد و همچنین به انگلیسی، فرانسوی و آلمانی ترجمه شده است. کتاب قانون که مجموعهای از تمام علوم پزشکی قدیم و اسلامی بود، به عنوان کتاب درسی پزشکی در دانشگاههای بزرگ اروپا مورد استفاده قرار گرفت.
ابوعلی سینا هم در زندگی خود و هم در قرون بعدی تا به امروز در بین مردم یک شخصیت محبوب و شناخته شده بوده است. به همین دلیل داستانها و افسانههای زیادی در مورد نبوغ او نوشته شده است. او به عنوان یک پزشک که به فرد زندگی اعطا میکند، یک حکیم که همه چیز را میداند و یک دانشمند که از همه اسرار پنهان آگاه است، به تصویر کشیده شده است.
ابوعلی سینا علاوه بر آثار خود، چندین شاگرد تربیت کرد که هر یک از دانشمندان بزرگ عصر خود بودند. برخی از شاگردان برجسته وی عبارتند از: ابوالحسن بهمنیار بن مرزبان، ابوعبدالله عبد وحید بن محمد جوزجانی، ابوعبدالله محمد بن احمد المعصومی و شیخ علی نسائی خراسانی.
ابوعلی سینا در سال ۴۲۸ هجری در حالی که تنها ۵۸ سال داشت درگذشت. آرامگاه مثلث چند وجهی و افتخار جهان اسلام در همدان در غرب ایران واقع شده است.
نظر شما