یک پژوهشگر حوزه فساد مدرک‌گرایی را بیماری جامعه امروز ایران دانست و گفت: با مدارک فاقد محتوا افراد جایگاه اجتماعی و مسئولیت و پُست به دست می‌آورند.
سید داوود حسینی هاشم زاده نویسنده کتاب فساد دانشگاهی در گفت‌وگو با خبرنگار سلام نو آثار و تبعات فساد علمی را عامل ویرانی آتیه جامعه دانست و افزود: مدرک گرایی یکی از ریشه‌ای‌ترین فسادهای دانشگاهی است که در ایران وجود دارد. علم کاربرد اصلی خود را از دست می‌دهد و بسیاری از افراد برای دریافت مدرک وارد دانشگاه می‌شوند. ما شاهد استفاده از القاب دکتر و مهندس در جای جای جامعه و ادارات توسط افراد هستیم و داشتن مدرک دکتری برای بسیاری کاربرد ایجاد یک لقب را پیدا کرده است.
وی با بیان یک خاطره از سالهای گذشته گفت: به حج تمتع مشرف شدم و در بازگشت شاهد بودم به یکی از افراد، که با هم هم‌کاروان بودیم، با نصب اعلامیه‌های بزرگی درب منزلش، خیر مقدم گفتند با این عنوان: مقدم حاج دکتر ... را گرامی می‌داریم. با گفتن این نکته می‌خواهم بگویم مدرک‌گرایی ریشه‌های خیلی زیادی در حوزه‌های مختلف دارد و شما هم با القاب اینچنینی بسیار مواجه هستید. مانند حجت الاسلام و المسلمین دکتر فُلانی و یا سردار و تیمسار به صورت سردار دکتر، تیمسار دکتر و نظایر آن. همه ما زیاد با این موارد مواجه شدیم و به گوش همه ما خورده است.
این پژوهشگر حوزه فساد مدرک‌گرایی را نوعی بیماری اجتماعی دانست و ادامه داد: بیماری مدرک‌گرایی در هیچ کجای دنیا به اندازه کشور ما شیوع ندارد. اگر دقت کنید می‌بینید که همه می‌خواهند در مکاتبات اداری خود از القاب مختلف، مانند دکتر و مهندس و ... استفاده کنند.
وی که دوره‌ای مدیر ارتقاء سلامت اداری و مبارزه با فساد دانشگاه تهران بوده، گریزی به فساد مدارک علمی سیاسیون زد و ادامه داد: کمتر سیاستمداری را می‌توان پیدا کرد که مدرکی که اخذ کرده مدرک سالمی باشد. خیلی از آنها در دانشکده خود ما درس می‌خواندند و حتی به عنوان مدرس هم حضور داشتند و من شاهد هستم که کمتر می‌توان به مدارک تحصیلی آنها اعتماد کرد.
حسینی هاشم زاده یادآور شد: مدرک گرایی در سطوح مختلف، ملاک ارزشیابی افراد شده و می‌بینید فرهنگ مدرک‌گرایی در هر جایی بر دانش، تجربه و تخصص غلبه کرده است. در واقع اینکه مدرک تحصیلی افراد چه هست معیار تشخیص و ارزیابی شخصیت افراد شده است. اساساً در سازمان‌های ما اینکه یک فرد با مدرک دکتری تحت مدیریت یک فرد با مدرک لیسانس کار کند، قابل پذیرش نیست.
وی با بیان این نکته که اینکه تمامی مدیران باید دکتری داشته باشند، عرف غلطی است، ادامه داد: در تعیین مدیران کاری به توانایی علمی ، تخصص و تجربه مطلوب افراد در انجام امور مورد نظر ندارند و صرف داشتن ارتباط و مدرک دکتری باعث می‌شود که این اشخاص در سازمان‌ها پست‌هایی را کسب کنند و در سلسله مراتب اداری ارتقا یابند. این هم از موارد عارضه فرهنگی مدرک گرایی است و صرف داشتن دکتری ایجاد یک منزلت کاذب می‌کند.
نویسنده کتاب فساد دانشگاهی ادامه داد: وضعیت بیمارگونه جامعه که همه چیز را در مدرک خلاصه کرده موجب بهره‌برداری عده‌ای شده و ارزش‌های جامعه در این شرایط دیگر کیفی نبوده و کمی شده است. اینکه مدرک شما چیست؟ چند سال در دانشگاه بودید و چه مدرکی گرفتید. کاری ندارند که خروجی کار شما چه بوده؟ متاسفانه کیفیت در این شرایط به هیچ عنوان مطرح نیست.
حسینی هاشم زاده افزود: در سیستم معیوب به این توجه نمی‌شود آیا فردی که آن مدرک را گرفته توانایی یک بحث تخصصی در آن حوزه را دارد یا نه؟ توانایی نوشتن چهار پاراگراف مطلب علمی مرتبط و یا انجام پژوهش کوچک در آن حوزه را دارد یا نه؟ مدارک دکتری که جعل شده هیچ پشتوانه علمی ندارد.
وی این دانشجویان کاذب را نمونه بارز فساد دانشگاهی خواند و گفت: طبیعتاً اینها ما به ازای علمی ندارند و صرفاً مدرکی دارند و برای خود منزلت اجتماعی کسب می‌کنند و در جاهای مختلف به ویژه در عرصه‌های سیاسی از این مدارک برای فریب مردم استفاده می‌کنند.
این پژوهشگر حوزه فساد شایسته سالاری را موجب بهبود وضعیت موجود دانست و ادامه داد: پایبندی به قانون مانع این فسادها می‌شود چرا که قانونی برای عدم حضور کارمندان دولت در ساعت‌های اداری در کلاس‌های درس و ادامه تحصیل آنها وضع شده است. این می‌بایست شامل همه باشد و عملاً قوانینی وضع شده و شما کمتر سیاسیونی را پیدا می‌کنید که در ۳۰ تا ۴۰ سال اخیر به ویژه از سال ۷۲ که زمان تصویب این قانون بود، این قانون را رعایت کرده باشد.
وی گفت: اغلب آنها ضمن اینکه چند مسئولیت داشتند دانشجوی مقاطع لیسانس و فوق لیسانس و دکتری بودند و باید رساله می‌نوشتند و کلاس می‌رفتند. معلوم است که قانون را رعایت نکردند و مهمترین متخلفان قانون کسانی بودند که می‌بایست به قانون احترام می‌گذاشتند.
نظر شما