اضطراب و افسردگی شایع‌ترین آسیب روانی دوران کرونا است / پس‌لرزه‌های مسائل روانشناختی کرونا ادامه خواهد داشت / اطلاعات متناقض اضطراب مردم را افزایش می‌دهد

سلام نو – سرویس اجتماعی: زخم‌های فیزیکی کرونا دیر یا زود درمان می‌شود، اما تجربه حضور کرونا در جامعه نشان داده که زخم‌ها و آثار روانی آن چیزی نیست که به سادگی درمان شود. انزوا، اضطراب، کمبود معاشرت، خشم، افسردگی و هزار و یک مشکل دیگر با شیوع کرونا گسترش یافته و چهره‌ای جدید از خود به ما نشان دادند.

برخلاف تصور مرسوم، مقابله با بیماری‌هایی که با روان انسان مرتبط است اگر سخت‌تر از بیماری‌های جسمی نباشند، آسان‌تر نیز نخواهند بود، به ویژه با توجه به این مسئله که بسیاری از مردم مشکلات روان خود را اساسا بیماری حساب نمی‌کنند و در پی درمان آن نیستند.

اما مهم‌ترین مشکلی که این روزها روان تک تک ما و جامعه را تهدید می‌کند چیست؟ از سگ سیاه افسردگی بترسیم یا از وسواس‌های ریز و درشتی که گریبان ما را گرفته است؟

مهدی فدایی، روانشناس بالینی در گفت‌وگو با سلام نو روایتی از آخرین مطالعات روانشناسی ارائه، و تاکید می‌کند که اضطراب و افسردگی شایع‌ترین مشکلات روانی دوران کرونا هستند و برای مبارزه با آن‌ها چاره‌ای جز آموزش نداریم.

وی با اشاره به آخرین مطالعات این حوزه گفت: اخیرا کتابی بر مبنای یک مطالعه جدی روانشناسی منتشر شده است که ۱۷ کشور نیز در آن مشارکت داشتند. ایران هم یکی از کشورهای مشارکت کننده در این پژوهش عظیم بوده است.

این روانشناس بالینی با اشاره به نتایج جالب توجه این مطالعه گفت: این مطالعه نشان داده که شیوع جمعی اضطراب و افسردگی در جوامع مختلف بالا رفته است و بیماران قلبی و مبتلایان به کرونا بالاترین میزان اضطراب و افسردگی را تجربه کرده‌اند. نکته جالب این جا است که نتایج این مطالعه بین کارکنان بخش بهداشتی و جمعیت عمومی یکسان بوده است و این طور نبوده که کارکنان بخش بهداشت به دلیل درگیری مستقیم با کرونا در حوزه اضطراب و افسردگی تفاوت معناداری با عموم مردم داشته باشند.

عضو هیات علمی موسسه ویلیام گلسر ایران، برجسته بودن دو مفهوم ذهنیت روانشناختی و تاب‌آوری در این مطالعه را بسیار مهم دانست و گفت: این دو موضوع از جمله مواردی بودند که ما به عنوان روانشناس در طول این مدت نیز با آن مواجه بودیم.

فدایی با اشاره به تجربه همکارانش در برخورد با این موارد گفت: تقریبا یک ماه بعد از شیوع کرونا و در اسفند ماه ما به این قطعیت رسیدیم که مولفه‌ای تحت عنوان داشتن ذهنیت روانشناختی بسیار می‌تواند به مردم کمک کند. داشتن ذهنیت روانشناختی به این معنا است که من بتوانم ربطی بین مولفه‌های ذهنی خود و پیامدهایی که در روز برایم رخ می‌دهد ایجاد کنم.

وی یکی از موانع دست یابی به این مولفه را بازداری هیجانی دانست و گفت: تجربه بالینی ما نشان می‌دهد که بازداری هیجانی یکی از مهم‌ترین موانع دست یابی به ذهنیت روانشناختی است و این بازداری در ایرانی‌ها بسیار بالاست. بازداری هیجانی به زبان ساده به معنای بیگانگی با احساسات خود و رفیق نبودن با آن‌ها است.

این روانشناس بالینی ادامه داد: اگر این گروه را کنار بگذاریم ما می‌توانیم به عموم آدم‌ها یاد بدهیم که با احساسات خود رفیق باشند و به آن اعتماد کنند. این شناخت احساسات به ما کمک می‌کند که تشخیص بدهیم که می‌توانیم ذهنیت روانشناختی داشته باشیم یا نه.

فدایی با اشاره به مفهوم تاب‌آوری ادامه داد: مفهوم مهم بعدی که مورد توجه قرار گرفت تاب‌آوری بود. مطالعات مورد اشاره نشان داد که تاب‌آوری و حمایت اجتماعی که انسان می‌تواند برای خود مهیا کند یک پوشش قوی برای محافظت از انسان، حتی بعد از ابتلا به کرونا است.

وی مهم‌ترین راه دست‌یابی به این مولفه‌ها و ویژگی‌ها را آموزش دانست و گفت: نلسون ماندلا می‌گوید آموزش بزرگ‌ترین سلاح تغییر است و ما چاره‌ای جز آموزش به آدم‌ها نداریم.

این روانشناس بالینی با تایید نقش خود مردم در آموختن ادامه داد: هر چند در این دوران مردم باید برای خود کاری بکنند، اما مسئولیت آموزش هیچ گاه از دولت ساقط نمی‌شود.  متاسفانه از همان ابتدای شیوع کرونا به دلیل نابلدی رسانه‌ها، برخی اطلاعات نادرست و ناخوشایند از دریچه کانال‌های رسمی مثل اخبار صداوسیما به مردم منتقل می‌شد. به صورت مدام زشتی به مردم نشان داده می‌شد و توجه نمی‌شد که زشتی، زشتی می‌زاید.

فدایی با اشاره به آسیب‌های اطلاعات متضاد دادن به مردم گفت: دادن اطلاعات ضد و نقیض باعث تشویش و چندگانگی جامعه می‌شود و تحمل بلاتکلیفی مردم را می‌کاهد. این کاهش تحمل انسان را مستعد اختلالات خلق، به خصوص اضطراب و افسردگی می‌کند.

وی با اشاره به مهم‌ترین نکته مطالعات اخیر در حوزه آثار روانی کرونا گفت: واقعیت این است که ما شاید بتوانیم علائم جسمی را مدیریت کنیم ولی پس‌لرزه‌های مسائل روانشناختی کرونا فعلا با انسان‌ها خواهد بود.

این روانشناس بالینی در نهایت روانشناسان را یکی از مهم‌ترین بازیگران مهار آسیب‌های کرونا دانست و گفت: کلید برون رفت از بحران کرونا دست روانشناسان است، چون اصل کنترل بحران کرونا به رفتار انسان‌ها مربوط است. ما اگر می‌توانستیم مهندسی رفتار داشته باشیم بازده مدیریت بحران کرونا تا همین لحظه هم به طور قابل توجهی بالا می‌رفت.