سلام نو – سرویس بینالملل: مذاکرات وین همچنان با قدرت و جدیت در حال پیگیری است و آنطور که از رویکرد دو طرف اصلی آن یعنی ایران و آمریکا بر میآید به نظر میرسد که این مذاکرات کمی زودتر یا دیرتر به نتیجه خواهد رسید؛ با این وجود پرسش مهم برای ما این است که نتیجه مذاکرات وین تا چه اندازه برای ایران مثبت خواهد بود و تا چه اندازه میتوانیم به خروجی مذاکرات وین خوشبین باشیم؟
به گزارش سلام نو، آنچنان که از خروجی مذاکرات مشخص است آمریکا بیش از آنچه انتظار میرفت در مذاکرات جدی است و در ماجرای رفع تحریمها نیز نرمش به نسبت خوبی داشته است. این جدیت و نرمش در حدی است که برخی تحلیلگران همچون رحمان قهرمانپور، کارشناس مسائل بینالملل، این نرمش را بیش از حد انتظار ارزیابی میکنند.
قهرمانپور در توییتی با اشاره به این مسئله مینویسد:
نرمش آمریکا در بازگشت به برجام بیش ازحد انتظار بود و لذا مذاکرات وین ادامه دارد.هنوز دلیل این نرمش معلوم نیست. بخاطر انتخابات ریاست جمهوری ایران؟ حرکت آمریکا به سمت مهار چین و کاهش حضور در خاورمیانه؟ یا پیش بینی ناپذیربودن شرایط پیش رو؟ موافقت ایران با برخی شروط خاص آمریکا؟
فارغ از دلایل نرمش نسبی آمریکا، که دلایل آن قابل بحث است، مسئله مهمتر این است که این نرمش تا چه اندازه واقعی است و تا چه حدی باید به مذاکرات وین خوشبین بود؟ آیا آنطور که حسن روحانی گفته است تحریم شکسته شده است و اگر همه با هم باشیم تحریم به زودی برداشته میشود؟ یا آن چنان که مخالفین و منتقدین مذاکره میگویند، آمریکا وعده صرف داده و تحریمها با رویکرد انتخاباتی تعلیق میشود؟
به نظر میرسد آن چنان که رییس جمهور میگوید تحریمها در حال شکسته شدن است یا حداقل آمریکا آماده شکسته شدن تحریمها است، اما تمام ماجرا این نیست و مذاکرات در وین ابعاد دیگری دارد که پیشرفت در آنها کند پیش میرود. این ابعاد را میتوان شروط یا پیشنیاز شکست تحریم دانست.
اکسیوس با اشاره به این مسئله نوشته است که در حالی که کارگروه «رفع تحریم» پیشرفت خوبی داشته اما مسیر در کارگروه «هستهای» به کندی پیش میرود و میتوان گفت پیشرفت آنچنانی نداشته است. بر اساس ادعای اکسیوس یکی از بحثهای اصلی اروپا و آمریکا نسل جدید و پیشرفته سانتریفیوژهایی است که ایران نصب کرده و سرعت غنیسازی را افزایش داده است. اروپا و امریکا تاکید دارند که زمان گریز هستهای ایران باید حداقل یکسال باشد اما موضع ایران متفاوت است.
بحث آمریکا و اروپا در بخش هستهای درست شبیه بحث ایران در ماجرای تحریمها است. ایران میخواهد که آمریکا تمام تحریمهای ترامپ را لغو کند، اما آمریکا نمیخواهد چنین کند و ابزار اهرم فشاری که برای آن هزینه هنگفتی شده است را به سادگی از دست دهد. در طرف مقابل آمریکا هم میخواهد ایران تمام پیشرفتهای اخیر هستهای خود را کنار بگذارد و دقیقا به روز اول برجام باز گردد، اما ایران هم مایل نیست پیشرفت و اهرمی که با هزینه و زیر فشار بسیار به دست آورده را به سادگی از دست دهد.
در نتیجه این رویکرد که در دو سوی ماجرا وجود دارد خوشبینی بیش از حد به مذاکرات وین، به خصوص از نظر اقتصادی خطای محض است. این مسئله وقتی اهمیت بیشتر پیدا میکند که بدانیم هر گونه بهبود اقتصادی در ایران حداقل به دو عامل خارجی گره خورده است؛ برجام و افایتیاف.
وزارت خارجه از دوره آغاز شکلگیری برجام تا امروز در مذاکره با آمریکا، حفظ اروپا در برجام، به انزوا کشیدن ترامپ در سازمان ملل و مذاکره احیای برجام موفقیتهایی خوبی داشته است، اما واقعیت این است که کلیت دولت حتی یک دهم این موفقیتها را در زمینه مشکلات داخلی افایتیاف به دست نیاورده و لوایح مربوط به این پیمان همچنان در مجمع تشخیص مصلحت نظام معطل است.
با توجه به این دو مسئله نمیتوان آن چنان که برخی رسانههای داخلی امیدوارند به صورت بیقید و شرط به مذاکرات وین امیدوار بود چون نه آمریکا حاضر است به سادگی از خیر تحریمهایش بگذارد، نه اگر آمریکا چنین کند ماجرای افایتیاف اجازه اثر گذاری کامل لغو تحریمها بر اقتصاد ایران را میدهد.
مذاکرات وین، در صورت موفقیت، حتما پنجره تنفس خوبی برای اقتصاد ایران باز میکند، اما این مذاکرات باید پله نخست مجموعهای از اقدامات در داخل و خارج ایران باشد. در سطح بینالملل ایران بعد از مذاکرات وین باید با عربستان و امارات وارد مذاکره شود و تنش با این دو مختلکننده جدی برجام را به هر شکل بکاهد تا اسرائیل در کارشکنی علیه برجام تنها بماند.
در سطح داخلی نیز به جز رفع موانع پیوستن به افایتیاف باید فکری به حال روابط جدی اقتصادی با اروپا و آمریکا و فرصتهایی که از دست رفت کرد. تا وقتی منافع اقتصادی آمریکا و اروپا در ایران تعریف نشود امکان عدم تعهد و خروج هر دو طرف از برجام باز هم وجود دارد. در این زمینه دولت نه تنها باید فکری به حال کاسبان تحریم و رانتخواران داخلی کند بلکه باید شرکتهایی که به خاطر کارشکنی داخلی یا خروج آمریکا از برجام مجبور به خروج از ایران شدند و ضرر هنگفتی کردند را دوباره راضی به بازگشت به بازار ایران کند.
شکل دادن چنین پروژه چند وجهی و پیچیدهای حداقل به عمر دولت روحانی نمیرسد و به تصمیم قطعی نظام و البته رییس جمهوری توانمند نیاز دارد که بتواند آن را عملیاتی کند. اما و اگرهایی که صحبت درباره مهیا شدن آنها بسیار دشوار است و بسیاری از آنها به انتخابات پیش روی ریاست جمهوری گره خورده است.
نظر شما