پایان رئیس‌جمهوریِ توییتری

سلام نو – سرویس بین الملل: بدون تردید می‌توان دونالد ترامپ را رئیس جمهور شبکه‌های اجتماعی دانست. ظهور و سقوط ترامپ و کل دوران ریاست‌جمهوری او با شبکه‌های اجتماعی، به خصوص فیسبوک و توییتر، گره خورده است. وقتی انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۶ آمریکا پایان یافت بسیاری از نقش پررنگ توییتر و فیسبوک در موفقیت ترامپ سخن گفتند. در نهایت مشخص شد واقعا چنین بوده، به ویژه نقش اطلاعات کذب عمدی یا دیس اینفورمیشن (Disinformation) در یپروزی ترامپ بسیار پررنگ‌تر از چیزی بوده که تصور می‌شد.

آنچه در انتخابات ۲۰۱۶ رخ داد در نهایت منجر به جدال بسیاری با فیسبوک و توییتر شد. این دو شبکه اجتماعی در چندین نوبت اقدام به پاک‌سازی خود از اکانت‌های فیک یا تقلبی کردند. در ادامه نیز سیاست‌های این دو شبکه در مبارزه با اخبار دروغ یا فیک نیوز (Fake News)  به شدت تقویت شد.

نبرد انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰

در چهار سال ریاست‌جمهوری ترامپ توییتر چونان شمشیر او بود. از طریق توییتر ایران را تهدید می‌کرد، برکناری مقامات ارشد دولتش را به اطلاع آن‌ها می‌رساند، رقبایش را به سخره می‌گرفت و در نهایت هوادارانش را به جنب و جوش می‌انداخت. با فرارسیدن انتخابات ۲۰۲۰ اما ماه عسل توییتر و ترامپ به پایان رسید و این شبکه اجتماعی برخلاف انتخابات ۲۰۱۶ عملاً در برابر دروغ‌پراکنی‌های ترامپ مقاومت کرد.

توییتر به خصوص در برابر ادعای تقلب ترامپ واکنش محکمی نشان داد و توییت‌های رئیس جمهور آمریکا را با برچسب‌هایی مثل گمراه کننده یا غیر قابل اثبات نشان‌دار کرد.

اما تقابل توییتر و ترامپ به همین‌جا خلاصه نشد. این شبکه اجتماعی در مرحله بعد اعلام کرد که از ۲۰ ژانویه اکانت ترامپ را از ذیل «اکانت رهبران جهان» خارج می‌کند و از این پس با ترامپ مانند یک فرد عادی رفتار می‌شود و احتمال دارد حسابش بعد از این تاریخ برای همیشه مسدود شود. ویژگی «اکانت رهبران جهان» باعث می‌شود اکانت رؤسای کشورهای مختلف حساب سیاسی محسوب شود که مشمول نظارت‌های عمومی قرار نگیرند. این یعنی رهبران سیاسی جهان آزادی عمل بیشتری در انتشار توییت‌های خود دارند و کمتر با سخت‌گیری توییتر روبه‌رو می‌شوند.

خداحافظی با رئیس جمهوری توییتری

با این حال آن چه در چند روز گذشته بر آمریکا گذشت باعث شد توییتر نظرش را تغییر دهد. شبکه اجتماعی توییتر روز جمعه در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که حساب کاربری شخصی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا به مدت نامحدودی مسدود خواهد شد. توییتر در این بیانیه گفت:

پس از بررسی دقیق توییت‌های اخیر از حساب realDonaldTrum و زمینه پیرامون آنها، به دلیل خطر تحریک بیشتر به خشونت، این حساب را برای همیشه تعلیق کردیم. با توجه به وقایع وحشتناک این هفته، ما روز چهارشنبه روشن کردیم که تخلفات تازه از قوانین توییتر می‌تواند به طور بالقوه به چنین اقدامی منجر خواهد شد.

پیش از این اتفاق توییتر روز چهارشنبه و به دنبال حمله طرف‌داران ترامپ به ساختمان کنگره، حساب کاربری رئیس جمهوری آمریکا را برای ۱۲ ساعت تعلیق کرده بود.

پس از آنکه شبکه اجتماعی توییتر صفحه شخصی ترامپ در این شبکه را برای همیشه مسدود کرد، ترامپ با استفاده از صفحه رسمی ریاست‌جمهوری آمریکا پیامی را منتشر کرد که توییتر بلافاصله این پیام را حذف کرد. ترامپ در این پیام، توییتر را رسانه‌ای آزاد ندانسته و اعلام کرد که با چند سایت در حال مذاکره بوده و به زودی خبر بزرگی در این زمینه خواهد داد. ترامپ همچنین درباره احتمال راه‌اندازی پلتفرم خود در آینده نزدیک خبر داد و تأکید کرد که نمی‌توانند وی را ساکت کنند. پیش از این نیز طرف‌داران ترامپ دنبال این بودند که به شبکه‌های اجتماعی دیگر کوچ کنند و توییتر را متهم به نقض بی‌طرفی می‌کردند.

فیسبوک هم روز گذشته اعلام کرد که دست‌کم تا پایان مراسم تحلیف و انتقال قدرت به جو بایدن، حساب کاربری ترامپ در فیسبوک و اینستاگرام را تعلیق کرده است. یوتیوب و چند شبکه اجتماعی بزرگ دیگر هم از تصمیمات مشابه خبر داده‌اند. در رخدادی دیگر، رسانه‌های آمریکایی از تصمیم گوگل برای مسدود کردن شبکه اجتماعی پارلر خبر داده است. پارلر یکی از مقصدهای کوچک هواداران نژاد پرست ترامپ بود.

هر چند اقدام توییتر با حمایت برخی از جمله هیلاری کلینتون، رقیب ترامپ در سال ۲۰۱۶، مواجه شد ولی برخی جمهوری خواهان مثل لیندسی گراهام و برخی مدافعان آزادی بیان با این اقدام مخالفت کردند. مخالفان تصمیم توییتر معتقدند این روش سرکوب آزادی بیان است.

هر چه که هست به نظر می‌رسد شبکه‌های اجتماعی تصمیم گرفته‌اند از شر و البته خیر ترامپ هم‌زمان راحت شوند. اما خیر ترامپ چه بود؟ بر اساس گزارش سال ۲۰۱۷ مجله فورچون Fortune، ترامپ دو میلیارد سود مالی برای توییتر داشته است، عددی که در این سال‌ها بیشتر هم شده است. با این همه به نظر می‌رسد توییتر از خیر این سود گذشته است.

شاید ترامپ شبکه اجتماعی خود را تأسیس کند یا شاید به شبکه دیگری برود، اما در هر صورت امکان احیای جامعه کاربری توییتر و فیسبوک را ندارد و بعید است بتواند بخش زیادی از هوادارانش را نیز راضی به کوچ کند. شاید وقت آن است که بپذیریم دوران رئیس جمهور توییتری پایان یافته است و ترامپ برای احیای نفوذ رسانه‌ای خود به سرمایه‌گذاری بسیار بزرگی نیاز دارد.