به گزارش سلام نو، روزنامه اعتماد نوشت: در فاصله کمتر از یک هفته از رای اعتماد و انتصاب علیرضا رزم‌حسینی به عنوان وزیر جدید صنعت، معدن و تجارت بازار خودرو شرایط تازه‌ای را تجربه می‌کند که رسیدن قیمت پراید به عنوان ارزان‌ترین خودرو در بازار ایران به ۱۳۰ میلیون تومان از ابتدایی‌ترین آنهاست.
برترین‌ها: پراید ۱۴۳ میلیون تومان یا ۱۵۴ میلیون تومان؛ در هر دو حالت مشتری واقعی در بازار نیست. قیمت‌ها در بازار خودرو چنان بالا رفته است که دیگر کسی قصد خرید خودرو را ندارد، پراید که تا شش ماه قبل در کانال ۵۰ میلیون تومان دادوستد می‌شد حالا به قیمتی در محدوده ۱۵۰ تومان رسیده است.
این به معنای افزایش ۹۰ میلیون تومانی قیمت این خودرو در بازار است. چیزی برابر با دستمزد ۳۱ ماه حقوق یک کارگر ساده، اگر کارفرما به وی مطابق با قانون حقوق پرداخت کند. داستان تلخ پراید، که ارزان‌ترین خودروی کف بازار ایران بود، برای دیگر خودروها نیز تکرار شده است. این چنین کالاهای بادوام از سبد خرید خانوار ایرانی که در میانه تورم قدرت خریدش را از دست می‌دهد، خارج می‌شود.
قیمت‌ها در بازار خودرو حالا به‌راحتی صفت سرسام‌آور را می‌پذیرند. حتی اگر وزیر پیشین صنعت و وزیر کنونی صنعت نیز از اصلاح وضعیت بازار سخن بگوید باز کسی امیدوار به بهبود این روند و کاهش قیمت‌ها نیست.
قیمت خودرو در هفته‌های اخیر در شرایطی افزایش شدیدی را تجربه کرد که معامله‌گران رشد قیمت دلار را عامل اصلی افزایش بهای خودرو می‌دانستند؛ اما حالا از پس دو روز کاهش قیمت دلار در بازار، خودرو نه تنها روندی کاهشی را شاهد نبود بلکه باز با افزایش قیمت‌ها مواجه شده است.
سعید موتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو خریداران را از خرید بر حذر داشته و تاکید کرده است با توجه به کاهش قیمت دلار، ریزش قیمت‌ها در بازار خودرو قوت گرفته است و احتمالا قیمت‌ها پایین بیاید از این رو بهتر است تقاضای خرید با تعویق وارد بازار شود. البته وی و هم‌صنفانش می‌گویند خرید و فروشی در جریان نیست و بازار راکدتر از همیشه فعالیت خود را ادامه می‌دهد.
این اولین بار نیست کسی خریداران را از خرید بر حذر می‌دارد. وزیر راه و شهرسازی نیز پیش‌تر تاکید کرده بود خانه نخرید ارزان می‌شود و همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی نیز به کرات تاکید کرد که قیمت‌ها در بازار دلار ماندگار نیست و بهتر است دلار خریداری نکنید.
یکی از نمالیشگاه‌داران می‌گوید از ابتدای سال تحت‌تاثیر رکود شدید بازار بسیاری از فعالان این صنف یا مغازه‌های خود را بسته‌اند یا تغییر کاربری داده‌اند. این دسته از افراد اعلام کرده‌اند واحد صنفی‌شان را اجاره می‌دهند چراکه چرخ اقتصاد این واحدهای صنفی نمی‌چرخد.
نچرخیدن این چرخ البته هم برای صاحبان این صنف و فروشندگان و هم برای خریداران موضوعیت دارد. رشد تورم چنان بی‌محابا بود که خودرو را از دسترس طبقه توسط خارج کرد و این اتفاق مهم زمینه را برای تشدید رکود بازاری راکد فراهم آورد. در این میان خروج پراید از خط تولید نیز چون بنزینی بر آتش قیمت‌ها عمل کرد و زمینه را برای تشدید افزایش قیمت این خودروی طبقه متوسطی فراهم آورد.
ارزان‌ترین‌ها چقدر قیمت خوردند؟
خودروی ۲۰۶ تیپ دو حالا قیمتی برابر با ۲۴۳ میلیون تومان در آگهی‌ها یافته است. سمند از ۲۰۰ میلیون فراتر رفته و ۲۱۰ میلیون تومان قیمت خورد. پژو پارس ۲۵۵ میلیونی شده است و تیبا دو هاچ بک به ۱۶۸ میلیون تومان رسیده است. پژو ۲۰۰۸ نیز به قیمت یک میلیارد و ۱۵۵ میلیون تومان در بازار فایل شده است. این اعداد و ارقام حالا معنا و مفهوم واقعی خود را از دست داده‌اند و خودرو را به کالایی لوکس برای جامعه ایران تبدیل کرده‌اند.
ضریب نفوذ خودرو
صنعت خودرو را می‌توان بزرگترین صنعت پس از صنعت نفت در ایران دانست یا به عبارت دیگر بزرگترین صنعت غیرنفتی ایران صنعت خودرو است. این صنعت اما در بزنگاه‌های خاص هیچ‌گاه نتوانسته است از افکار عمومی نمره قبولی دریافت کند.
پس از کاهش قیمت دلار در سال ۱۳۹۳ بود که ریزش قیمت دلار در بازار، انتظار برای کاهش قیمت‌ها در بازار خودرو را نیز شکل داد اما در نهایت عدم کاهش قیمت‌ها به شکل‌گیری خودجوش کمپینی تحت‌عنوان «نه به خرید خودروی صفر کیلومتر» انجامید. کمپینی که با اعتراض وزیر وقت صنعت، محمدرضا نعمت‌زاده همراه شد و در نهایت داستان نه به خرید خودرو با اعطای کوتاه مدت تسهیلاتی خاص به خریداران به دست فراموشی سپرده شد.
حالا اما رشد بهای ارز از یک سو و وابستگی بالای صنعت خودروسازی به واردات قطعه و همچنین کاهش عرضه در قیاس با تقاضا زمینه را برای بروز بحرانی جدی در بازار خودرو فراهم کرد.
قیمت‌ها در بازار در حالی افزایش می‌یابد که خریدار چندانی در بازار نیست اما تقاضا برای خرید از کمپانی‌ها به حدی بالاست که قرعه‌کشی و ... سیاست‌هایی است که با هدف مهار تقاضا و ایجاد شرایط دسترسی متقاضیان واقعی پیش‌بینی شده است. در حال حاضر نیمی از خانوارهای ایرانی وسیله نقلیه در اختیار دارند و بخش مهمی از این وسایل نقلیه البته پراید و پژو ۴۰۵ است.
پراید که تا شش ماه قبل در کانال ۵۰ میلیون تومان دادوستد می‌شد حالا به قیمتی در محدوده ۱۵۰ تومان رسیده است. این به معنای افزایش ۹۰ میلیون تومانی قیمت این خودرو در بازار است
بازار به کدام سمت می‌رود؟
انتظار کاهش محسوس قیمت در بازار خودرو انتظاری بیهوده است. این را تجربه سالیان پیش مقابل مصرف‌کننده ایرانی قرار می‌دهد. خودرو نه در بزنگاه کاهش قیمت ارز تا مرز ۲۹۰۰ تومان در اولین ماه‌های فعالیت دولت روحانی، ارزان شد و نه در هنگامه امضای برجام. روند قیمت‌ها همواره رو به رشد بوده است و تنها در دوره‌هایی افزایش عرضه زمینه را برای مهار قیمت‌ها در بازار خودرو فراهم کرده است به این ترتیب این بار نیز نمی‌توان انتظار تغییر مسیر را داشت چراکه تحریم‌ها همچنان به قوت خود باقی مانده‌اند و از سوی دیگر وابستگی صنعت خودرو به قطعه وارداتی نیز مشکلی است که همچنان به چشم می‌خورد.
صنعت خودروی ایران حالا در شرایطی فعالیت خود را ادامه می‌دهد که بازار خودرو در یکی از بدترین دوره‌های فعالیت خود به سر می‌برد و برنامه‌های اعلامی برای ایجاد فضای باثبات در میان مدت نمی‌توانند ضمانت اجرایی داشته باشند.
در این شرایط که تورم همه بازارها را تحت‌تاثیر قرار داده است کمبود عرضه نسبت به تقاضا به کمک اهرم تورم آمده تا فشار بر بازارها چندین برابر شود. خودرو در این وضعیت کالایی است سرمایه‌ای که بسیاری از دارندگان خودرو با این هدف که از ریزش ارزش پول ملی پیشگیری کنند و کالایی را برای حفظ قدرت خرید در دست داشته باشند، آن را خریداری می‌کنند. به هر حال به نظر می‌رسد گام نخست ثبات بازار خودرو، توقف قطار تورم در اقتصاد ایران باشد.
چرا قیمت خودرو همچنان صعودی است؟
هر چند در حال حاضر بازار در رکود به سر می‌برد و معامله‌ای انجام نمی‌شود با این حال قیمت‌ها همچنان رو به بالاست و افزایش قیمت دلار این روزها بهانه خوبی برای دلالان خرید و فروش خودرو شده است. برخی دلالان و سودجویان از این فضا به نفع خود بهره برده و طی چند روز اخیر قیمت خودروها به خصوص پراید را در بازار با قیمت‌های هیجانی و عجیب مطرح می‌کنند. افزایش حجم نقدینگی و ترس از افزایش نرخ تورم در ماه‌های اخیر موجب شده تا مردم به سمت سرمایه‌گذاری در بازار خودرو بروند، از همین رو دلالان از فرصت پیش آمده به نفع خود در حال بهره‌برداری هستند و قیمت‌ها را هر گونه که بخواهند، اعلام می‌کنند.
البته برخی از مسوولان در وزارت صمت واکنش‌هایی به این بازار داشته‌اند؛ چندی پیش جعفر سرقینی یکی از معاونان وزارت صنعت، معدن و تجارت در خصوص وضعیت آشفته بازار خودرو گفته بود: «گرانی خودرو در بازار بیشتر یک امر روانی است و مردم دوست دارند پول‌های در دست خود را تبدیل به کالا کنند، اما با توجه به اینکه آمار به ما می‌گوید نسبت به سال گذشته ۲۵ درصد افزایش تولید خودرو در کشور داشته‌ایم، دیگر نباید انتظاری برای افزایش قیمت وجود داشته باشد و مردم تنها نیاز خود را در این بخش تامین کنند.» به گفته وی، تولید روزانه دو خودروساز بزرگ کشور سه هزار و ۶۰۰ دستگاه است که نسبت به مدت مشابه پارسال رشد ۲۵ درصدی دارد.
فعالان بازار خودرو معتقدند خودروسازان تولیدات خود را نسبت به سال گذشته افزایش داده‌اند، اما به دلیل تقاضای کاذب، تنها ۲۰ درصد خریداران مصرف‌کننده واقعی هستند و مابقی خودرو را در خانه‌های خود نگهداری می کنندتا مجددا در زمان گرانی آن را معامله کنند. در چنین شرایطی خریدار نمی‌داند خودرو به چه دلیل گران شده و فقط در پی خرید خودرو برای کسب سود بیشتر است و از آن طرف فروشندگان نیز تمایلی به فروش ندارند و حتی در پاسخ به قیمت خودروها رقم‌های نجومی اعلام می‌کنند تا در نهایت سود هنگفتی را کسب کنند.
نبود نظارت و وجود پول‌های سرگردان در اقتصاد ایران سبب تقویت دلالان و تاثیرگذاری آنها در بازار شده است. در حال حاضر هیچ سیاستی برای مدیریت بازار اعمال نشده و هیچ سازمانی خود را متولی ساماندهی بازار نمی‌داند مردم به خودرو به عنوان کالایی جهت سرمایه‌گذاری مطمئن نگاه می‌کنند و ترجیح می‌دهند با حضور در این بخش مانع از سقوط ارزش پول خود شوند و از این رو خرید و فروش خودرو صرفا برای مصارف شخصی نبوده و به عنوان یک کالای سرمایه‌ای در کشور رواج پیدا کرده است و سازمان‌های نظارتی باید بتوانند با برنامه‌ریزی‌های کارشناسی مانع از نابسامانی اقتصادی در بازار شوند.
هم‌اکنون نگاهی به بازار خودروها نشان می‌دهد که متوسط اختلاف قیمت کارخانه و بازار در برخی از خودروها به بیش از ۲۰۰ میلیون تومان رسیده است و تقاضای کاذب و حضور مافیا عامل اصلی افزایش قیمت نجومی و بدون ضابطه خودرو در بازار شده است. برای اصلاح قیمت کارخانه و بازار آزاد نیز تاکنون دو روش پیشنهاد شده است؛ پیشنهاد انجمن خودروسازان ایران مبنی بر فروش خودرو به نرخ پنج درصد زیر قیمت حاشیه بازار و پیشنهاد مجلس که عرضه خودرو در بورس کالا است.
بر این اساس برخی معتقدند در هر دو روش از آنجایی که در حال حاضر شرکت‌های خودروساز نمی‌توانند به اندازه نیاز بازار تولید داشته باشند، مصرف‌کننده را متضرر می‌کند. البته شاید خودروسازان به ظاهر سود کنند، اما مطمئنا در کوتاه‌مدت بازار از طریق فروش نرفتن خودرو، واکنش نشان خواهد داد و در اصطلاح خرید را پس می‌زند؛ به ویژه اینکه این روزها قدرت خرید مردم نیز به شدت افت کرده است.
آیا پراید ۱۵۰ میلیونی در راه است؟
افزایش شدید قیمت خودرو در بازار نگران‌کننده شده است. اوضاع چنان شده که حتی برخی می‌گویند ممکن است قیمت پراید به ۱۵۰ میلیون تومان هم برسد. تشدید بی‌سابقه بحران قیمتی و کیفیتی در صنعت خودروی کشور باعث آسیب جدی به سرمایه اجتماعی شده و لزوم تغییر در سیاستگذاری‌ها را به امری فوری تبدیل کرده است.
در این میان، طرح‌های فروش، پیش‌فروش، قرعه‌کشی و... خودروسازان هم تاکنون نتوانسته در بازار خودرو تاثیر چندانی داشته باشد و بیش از آنکه مثبت باشد به التهاب بازار دامن زده است.
منتقدان این اقدام از سوی خودروسازان معتقدند قرعه‌کشی، راه‌حل اصولی و با پشتوانه اقتصادی نیست و صرفا راهکاری برای شرایط اضطرار است تا دولت بتواند مصرف‌کننده واقعی را پیدا کند. با این حال، دلال‌ها هم روش‌های خودشان را برای دور زدن چنین محدودیت‌هایی دارند و راه‌حل اصولی برای رفع چالش‌های بازار خودرو تنها هدایت این صنعت به سمت تولید انبوه است.
نظرات