پناهجویان سوری که دارای کارتهای هویتی هستند امکان استفاده از امکانات دولتی همانند آموزش و پرورش، کمکهای اجتماعی، خدمات بهداشتی و اشتغال را دارا هستند.
به رغم این طبق آمارهای کنفدراسیون سندیکاهای کارفرمایان ترکیه در سال 2015 میلادی تنها سه هزار و 686 سوری با استفاده از بیمه و خدمات اجتماعی اشتغال داشتند و در آن سال دستکم 400 هزار سوری بدون بیمه با دستمزدهای اندک اشتغال داشتند.
هر چند دولت ترکیه در فوریه 2016 اجازه اشتغال برای پناهجویان سوری را صادر کرد ولی گرفتن مجوز اشتغال نیاز به مراجعه کارفرما دارد و در صورت گرفتن این مجوز، کاارفرما مجبور به پرداخت حقوق و بیمه آن شخص خواهد بود و بدلیل داشتن بار مالی کارفرمایان از چنین امری امتناع می کنند.
شبکه های تلویزیونی ترکیه بارها تصاویر دردناک وضعیت پناهجویان سوری به خصوص در شهرهای بزرگ همانند استانبول را به تصویر کشیدند. در این تصاویر دهها نفر در یک محل بدون امکانات اولیه زندگی سعی در ادامه حیات خود داشتند.
به گفته مسوولان دولتی آنکارا، پناهجویان سوری امکان دریافت خدمات بهداشتی و درمانی در مراکز درمانی ترکیه را دارا هستند و علاوه بر آن در برخی مناطق نیز کلاس های آموزشی برای کودکان سوری دایر شده است. این خدمات در اردوگاه های پناهجویان ارائه می شود، ولی بدلیل کثرت جمعیت پناهجویان و پراکندگی آنها امکان ارایه خدمات آموزشی به فرزندان این پناهجویان در تمامی شهرهای ترکیه مُیسر نمی باشد.
بنا به آمارهای گروه بین المللی بحران تنها 38 درصد کودکان سوری امکان آموزش را دارا می باشند و مابقی برای گذران امور زندگی مجبور به اشتغال هستند.
رجب آکداغ معاون نخست وزیر ترکیه در سال گذشته در جریان کنفرانسی در مورد وضعیت پناهجویان سوری در ترکیه گفت: دولت آنکارا برای پناهجویان بیش از 31 میلیارد یورو هزینه کرده است ولی دولت های غربی در این زمینه کمکی به ترکیه نکرده اند.
البته ذکر این نکته نیز ضروری است که، پناهجویان سوری در سالهای گذشته به اهرمی برای فشار دولت آنکارا به دولت های اروپایی نیز تبدیل شده بودند و در مقاطعی دولت ترکیه تهدید به باز کردن مرزهای خود با اروپا و سرازیر کردن میلیون ها مهاجر به آن کشورها، کرده بود.
دولت آنکارا در مقاطعی نیز مساله لزوم بازگشت پناهجویان سوری به کشورشان و اسکان آنها در مناطق امنی که تاسیس خواهند شد را مطرح کرده بود.
به گفته کارشناسان طرح این مساله از سوی ترکیه هم دلایل اقتصادی، هم دلایل سیاسی دارد و این مساله در روزهای اخیر نیز بار دیگر مطرح شده به طوری که رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه در هفته های اخیر در مذاکراتش با دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا این مساله را مورد بررسی قرار داده است.
اردوغان در این زمینه می گوید: در مناطق مرزی نزدیک به ترکیه با ایجاد شهرهای جدید که امکان ساخت آنها از سوی ترکیه وجود دارد می توانیم اتباع پناهجوی سوریه را اسکان بدهیم.
با شروع فصل سرما در ترکیه و برودت هوا، مساله پناهجویان سوری در ترکیه و شرایط نامناسب برخی از آنها مجددا در رسانه های ترکیه مطرح و برخی شبکه ها تصاویری از این عده را به نمایش گذاشتند.
در ماههای اخیر و با پیروزی های دولت و ارتش سوریه، بازگشت مهاجرین سوری از ترکیه به کشورشان آغاز شده است. سلیمان سویلو وزیر کشور ترکیه در ماه گذشته اعلام کرد که بیش از 290هزار پناهجوی سوری به کشور خود بازگشته اند.
به گفته کارشناسان سیاسی حتی با پایان یافتن کامل درگیریها در سوریه نیز برخی از پناهجویانی که در ترکیه اقامت گزیده اند و تعداد آنها اندک نخواهد بود به کشور خود بازنخواهند گشت و این مساله به عنوان معضلی در ترکیه همچنان ادامه خواهد یافت. / ایرنا
به گزارش سلام نو، پناهجویان که بنا به دلایل مختلف خانه و کاشانه خود را ترک می کنند، مجبور به زندگی در یک جامعه جدید با ویژگی های متفاوت ساختاری از لحاظ سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی نسبت به محل زندگی سابق شان، می شوند. این تفاوت ها در بیشتر مواقع تاثیرات عمیق و بعضا نامطلوب بر پناهجویان و نیز جامعه ای که در آن زندگی می کنند، می گذارد.
در برخی موارد این افراد می توانند جانی تازه به اقتصاد و وضعیت اجتماعی کشور محل اقامت بدمند، اما در بیشتر اوقات حضور پناهجویان موجب بروز معضلات جدی در کشور پذیرنده می شود که نیازمند تامل بیشتر نهادهای مسئول در این زمینه است.
مهاجرین و پناهجویان در بین خود به دو بخش تقسیم می شوند، افرادی که با سرمایه کافی یک محل جدید برای زندگی خود انتخاب می کنند و در این صورت به شکلی راحت قادر به ادامه زندگی خود خواهند بود.
بخش عمده ای از مهاجرین و پناهجویان نیز هستند که دارای تخصص و خبرگی در مشاغل مختلف هستند. این گروه نیز برای زندگی جدید خود چندان مشکلی نخواهند داشت و به راحتی می توانند در جامعه جدید زندگی خود را پی بگیرند، ولی در مقابل این بخش کوچک، بخش عمده مهاجرین و پناهجویان با امید به زندگی بهتر و یا به دلیل اجبار خانه و کاشانه خود را ترک کرده اند . این دسته از پناهجویان نه دارای سرمایه ای برای گذران زندگی و نه تخصصی برای کارها و مشاغل خوب هستند.
ترکیه در مقاطع زمانی مختلف پذیرای پناهجویان هم از کشورهای همسایه خود و هم از اقصی نقاط مختلف جهان بوده است.
در دهه 1980 نیز ده ها هزار تبعه بلغاری ترک تبار با اجبار دولت بلغارستان و به دلیل اخراج از این کشور به ترکیه آمدند و قبل از آن نیز در دهه های اوایل قرن بیستم جامعه ترکیه شاهد مهاجرت های گسترده از آلبانی و کشورهای بالکان و در دهه 1950 نیز شاهد مبادله ترک تبارهای یونان و یونانی تبارهای ترکیه با یکدیگر بود.
در بین این مهاجرین و پناهجویان تنها بخش بسیار اندکی از آنان دارای سرمایه برای سرمایه گذاری در ترکیه و ادامه گذران زندگی خود بودند که در قبال این عده بخش عمده ای نیز شامل افراد عادی بودند که فاقد هرگونه سرمایه بودند.
با آغاز درگیری ها در سوریه و تشدید درگیری ها، دولت آنکارا که قبل از درگیری ها روابط نزدیکی با دولت سوریه داشت، در کنار عوامل ایجاد درگیری ها جای گرفت و موجب تشدید ناآرامی ها در سوریه شد.
با تشدید ناآرامی ها سیل پناهجویان سوری نیز به ترکیه سرازیر شد و دولت آنکارا اعلام کرد که سیاست درهای باز را در مورد اتباع سوریه اتخاذ خواهد کرد.
دکتر مراد اردوغان از اساتید دانشگاه حاجت تپه ترکیه در یک گزارش علمی از وضعیت پناهجویان سوری در ترکیه می نویسد: تعداد پناهجویانی که بعد از سال 2011 به ترکیه آمده اند رقمی بین 4.2 الی 4.5 میلیون نفر است که از این میزان 1.2 میلیون نفر به کشورهای دیگر و به طور عمده کشورهای اروپایی عزیمت کرده و مابقی در ترکیه اقامت گزیدند.
اردوغان با اشاره به جمعیت 78 میلیونی ترکیه نوشت: میزان جمعیت پناهجویان سوری برابر با چهار درصد کل جمعیت ترکیه است و بخش عمده این رقم نیز در شهرهای ترکیه اقامت دارند. تعداد پناهجویان سوری که در شهرهای مختلف ترکیه اقامت گزیده اند 92 درصد کل پناهجویانی را تشکیل می دهد که تنها هشت درصد آنها در اردوگاه های مختلف و تحت حمایت دولت آنکارا بسر می برند.
منطبق با آخرین آمار اداره مهاجرت ترکیه که 18 دسامبر سال 2018 منتشر شد تعداد کل پناهجویان سوری مقیم ترکیه سه میلیون و 618 هزار و 624 نفر است که از این میزان یک میلیون و 963 هزار و 553 نفر را مردان و یک میلیون و 655 هزار و 071 نفر را زنان تشکیل می دهند.
از این پناهجویان یک میلیون و 723 هزار و 473 نفر در گروه سنی خردسال تا 18 سال است که 47.6 درصد کل پناهجویان سوری را تشکیل می دهد . تمامی این عده امکان تحصیل در ترکیه را دارا نمی باشند و تنها بخش کوچکی از این کودکان امکان تحصیل را دارا هستند.
در بدو شروع ناآرامی ها و سرازیر شدن پناهجویان سوری، دولت آنکارا در مناطق مرزی نزدیک به سوریه اقدام به تاسیس اردوگاه های مختلف برای پناهجویان کرده و سعی در اسکان آنها در این اردوگاه ها داشت.
با افزایش تعداد پناهجویان امکان اسکان در اردوگاه ها از میان رفته و سوری ها بدون گذرنامه و مدارک شناسایی وارد ترکیه شده و در مناطق مختلف و در سال های اولیه به طور عمده در مناطق مرزی نزدیک به سوریه اقامت کردند.
ورود پناهجویان سوری به ترکیه در سال های نخستین درگیری ها و اقامت آنها در مناطق نه چندان توسعه یافته مرزی با سوریه همانند شهرهای حاتای، مرسین، آنتپ، قهرمان ماراش موجب نارضایتی های جدی در این مناطق شد. این نارضایتی بدلیل افزایش میزان کرایه منازل در این مناطق، بیکار شدن بخش عمده کارگران ساکن این مناطق بدلیل استفاده از نیروی کار ارزان پناهجویان، گرانی ارزاق عمومی بدلیل افزایش یکباره جمعیت و گسترش میزان فساد بود.
در طول سال ها پناهجویان سوری ساکن ترکیه به دیگر مناطق این کشور عزیمت کردند و در حال حاضر در اکثر مناطق ترکیه پناهجویان سوری را می توان مشاهده کرد. در سال های گذشته در برخی مناطق گردشگری همانند آنتالیا و یا شهرهای کوچک که در آنها گردشگران خارجی اکثریت را دارند ورود سوریه ایها ممنوع اعلام شده بود. علاوه بر شهرهای مناطق مرزی ترکیه با سوریه، شهرهای استانبول، آنکارا، ازمیر و دیگر شهرهای بزرگ ترکیه نیز پذیرای پناهجویان سوری است.
در بخش هایی از این شهرها محله های سوریها شکل گرفته است و در این محلات مغازه ها و رستورانهایی با زبان عربی ارایه خدمات می کنند. در بین سوریهایی که در ترکیه بسر می برند تنها یک اقلیت کوچک دارای امکانات رفاهی است و امکان گذران زندگی عادی خود را دارد. بخش عمده سوریهای ساکن ترکیه به عنوان کارگر در بخشهای مختلف بدون بیمه و خدمات اجتماعی در قبال دستمزدی پایین تر از کارگران ترک کار می کنند. سوریها در مشاغل مختلف ساختمانی، به عنوان گارسون در رستورانها و مشاغلی مشابه اشتغال دارند.
استانبول بزرگترین شهر ترکیه پذیرای 557 هزار و 694 سوری است. شهر شانلی عرفا پذیرای 453 هزار، خاتای پذیرای 443 هزار، قاضی آنتپ پذیرای 421 هزار ، آدانا 231 هزار، مرسین 206 هزار، بورسا 163 هزار، ازمیر 141 هزار، کیلیس 117 هزار و قونیه 104 هزار پناهجوی سوری است .
تعداد جمعیت پناهجویان سوری 22.38 درصد جمعیت استان شانلی عرفا، 28/16 درصد استان حاتای، 21.04 درصد استان قاضی آنتپ و 86.4 درصدد جمعیت استان کیلیس را تشکیل می دهد.
دولت آنکارا در حال حاضر برای پناهجویان سوری کارتهای شناسایی صادر کرده و سعی در تحت کنترل درآوردن آنها دارد و پناهجویان ملزم به ارایه مشخصات هویتی خود به ادارات ذیربط که در راس آنها اداره مهاحرت ترکیه است، می باشند.
