رسانه‌های فرانسوی، انگلیسی و آلمانی همه با تمرکز بر مسئله تحریم‌ها به تحلیل این موضوع پرداختند. ازنظر این رسانه‌ها، ایران و ونزوئلا موفق به درهم شکستن نظام تحریم‌های آمریکایی شده‌اند. در این رسانه‌ها عنوان شده است تانکرهای نفتکش Fortune ، Forest ، Petunia ، Faxon و Clavel که در کل حامل 1 میلیون و 53 هزار بشکه سوخت و تجهیزات پالایشگاهی هستند «با موفقیت» از ایران به مقصد ونزوئلا ارسال شده‌اند. رسانه‌هایی ازجمله لوموند، لوتان، مختینیک، فرانس 24، و بسیاری دیگر در فرانسه؛ اشپیگل و دویچه‌ووله در آلمان؛ بی‌بی‌سی و رویترز در بریتانیا ازجمله رسانه‌های مطرحی بودند که واکنششان به این موضوع بررسی شده است. دیگر محورهای موضوعی این یادداشت‌های خبری-تحلیلی به شرح ذیل است:
تشریح وضعیت و چرایی انتخاب ایران و ونزوئلا
در برخی رسانه‌های اروپایی، موضوع نفتکش ایرانی در بافتار جهانی که درگیر مبارزه با بحران کروناست بررسی شده است. از دید این رسانه‌ها، در بحران کرونا در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و بهداشتی، انعطاف و تاب‌آوری نظام بین‌الملل به‌چالش کشیده شده است و قوانین بین ملت‌ها، قواعد بین‌المللی و سازوکارهای جدیدی درحال پیدایش هستند. درمورد کشورهایی ازجمله ایران و ونزوئلا، این مبارزه از مدت‌ها قبل و در پی مشکلات تحریم‌های بین‌المللی آغاز شده است و این دو کشور برای کاهش اثرات سوء تحریم‌های تحمیلی یک‌جانبه‌گرایانه آمریکا، درصدد جستجوی راه‌حل‌هایی ازجمله استفاده از سازوکارهای نوین درمقابل تحریم هستند.
طبق گزارش رسانه‌های اروپایی، درحالی‌که ایران و ونزوئلا ازنظر ذخایر طلای سیاه در زمره کشورهای نخست جهان به‌شمار می‌آیند، بازی‌های تحریمی آمریکا علیه این دو، صنعت نفتی سرشار از سود را برای سال‌های متوالی متوقف و عوایدش را از آن‌ها دریغ کرده است. ونزوئلا نمی‌تواند ذخایر نفت خام خود را پالایش کند و زیرساخت‌های ایرانی نیز به ترمیم نیاز دارند. درمقابل این چالش‌ها، دو کشور راه سومی را به بوته آزمون گذارده‌اند. انتقال سوخت ایران به ونزوئلا در کوتاه‌مدت می‌تواند مبارزه‌ای با تحریم‌های آمریکایی باشد که منجر به قحطی سوخت در کارکاس، پایتخت ونزوئلا شده است و در طولانی‌مدت می‌تواند نظام تحریم‌های بین‌المللی را به چالش بکشد.
درهم‌شکستن تحریم‌های آمریکایی
بسیاری از رسانه‌های اروپایی، به‌ویژه در فرانسه، رسیدن چهارمین نفتکش ایرانی به ونزوئلا را مصداق ناکارامدی و درهم شکستن نظام تحریم‌های بین‌المللی و پایان اثرگذاری آن‌ها دانسته‌اند. از دید آن‌ها، آمریکا باید برای غلبه بر دو کشور ایران و ونزوئلا چاره‌ای دیگر بیندیشد. باوجوداین، مشکلی که ازنظر رسانه‌های اروپایی وجود دارد این است که نفتکش‌های اعزامی، حجم اندکی از نیازهای ونزوئلا به انرژی را تأمین می‌کند. رسانه‌های بریتانیایی، به‌ویژه رویترز و بی‌بی‌سی، با اشاره به مسائل داخلی ونزوئلا، گرانی گازوئیل در آستانه رسیدن نفتکش‌های ایرانی به این کشور را بازی دولت با مردم و احتمال بروز ناآرامی در کشور دانسته‌اند.
گفتنی است تولید داخلی نفت ونزوئلا از 3 میلیون بشکه در روز به 630 هزار بشکه کاهش یافته است و بسیاری از کارشناسان اروپایی آن را مربوط به سیاست‌های ملی‌گرایانه نفتی ونزوئلا مربوط دانسته‌اند و تحریم‌های آمریکایی به نظر آن‌ها اثری حاشیه‌ای در کاهش سطح تولیدی نفت خام ونزوئلا داشته است.
رسانه‌های بریتانیایی تأکید داشته‌اند که ایران و ونزوئلا، دو کشور تحت تحریم‌های ویرانگر آمریکایی، دیگر چیزی برای از دست دادن نداشته‌اند، ازاین‌رو، این انتقال سوختی که بسیار دور از ذهن به‌نظر می‌رسید را تقبل کرده‌اند و اگرچه در روش پرداخت وجه یا تأمین نیازمندی دو کشور با چالش‌هایی رویارو هستند، اما ترجیح داده‌اند خطر انجام این ابتکار عمل را بپذیرند. بنابراین، برای اولین‌بار نفت ایران به مقصد آمریکای لاتین حرکت کرده است و درنهایت، دو طرف آن را معامله‌ای خوب دانسته‌اند.
ایستادگی علیه امپریالیسم آمریکایی
یکی دیگر از محورهای تحلیلی در رسانه‌های اروپایی، ایستادگی ایران و ونزوئلا در برابر نظمی جهانی به‌نفع آمریکا و امپریالیسم این کشور بوده است. این مسئله به‌ویژه با درنظر گرفتن انزوای خودخواسته آمریکای ترامپ و دوری جستن این کشور، حتی از هم‌پیمانان این کشور مهم است. بسیاری از این رسانه‌ها با اشاره به سخنان مقامات ایرانی، عنوان کرده‌اند که برای ایران و ونزوئلا، به‌عنوان دو کشور انقلابی، بیش از هر چیز مهم است که هرگز سر خود را درمقابل امپریالیسم خم نکنند.
نکته دیگر مورد توجه رسانه‌های اروپایی این بوده است که به‌رغم تهدیدهای آمریکا علیه ایران و ونزوئلا، نفتکش‌های ایرانی به سلامت و بدون کارشکنی در بنادر ونزوئلا پهلو گرفته‌اند. از دید آن‌ها، ممکن است گرفتاری ترامپ درمورد انتخابات یا بحران کرونا از مسائلی باشد که سکوت آمریکا را دامن زده است. در هر حال، آرامش فعلی آمریکا به‌عنوان چالشی برای قدرت این کشور مطرح شده است. این رسانه‌ها پیش‌بینی می‌کنند چنانچه این روال ادامه یابد، ترامپ در دور دوم احتمالی ریاست‌جمهوری خود با رویکرد متفاوتی برخورد خواهد کرد.
رسیدن نفتکش‌های ایرانی به سواحل ونزوئلا با اسکورت نیروی دریایی این کشور، مفاهیم امنیتی و نظامی عمیقی برای قدرت آمریکا داشته است. رسانه‌های اروپایی، به‌ویژه در فرانسه و آلمان، حرکت نفتکش‌های ایرانی به‌سمت آمریکای لاتین را با استقرار موشک‌های اتحاد جماهیر شوروی در کوبا مقایسه کرده‌اند که در آن زمان به بحران بزرگ تسلیحاتی در دوره جنگ سرد، معروف به بحران موشکی، دامن زد. این احتمال را نیز دور از ذهن ندانسته‌اند که نزدیکی جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران به آمریکا که می‌تواند احتمال تنش بین دو کشور را بالا ببرد، درنهایت مانند نمونه جنگ سرد، به آغاز فرایند تنش‌زدایی از روابط دو کشور ایران و آمریکا ختم شود.
*مدیرعامل موسسه ابرار معاصر تهران
