سلام نو پلاس: این روزها مراسم روحانی شبهای قدر به شکل‌های مختلف در حال برگزاری است، شبی که به قول مشهور از شبهای ماه رمضان و احتمالا یکی از سه شب نوزده، بیست یک و بیست سوم رمضان است.
به گزارش سلام نو، شب قدر پس از نزول اسلام رخ داده، آن‌چنان که از رسول الله هم نقل است: خداوند شب قدر را به امت من بخشیده، و احدی از امت‌های پیشین از این موهبت برخوردار نبودند.
اما شب قدر به چه معناست و چرا شب قدر که به تعبیری در آن تمام قرآن بر پیامبر نازل شد و به تعبیری دیگر سرنوشت یک سال انسان در آن تعیین می‌شود تا این حد مورد توجه است؟
آنطور که امام موسی صدر در تفسیر سوره قدر می‌گوید "یک معنای قدر قیمت و ارزش است. چه چیز راست‌تر و درست‌تر و ارزشمندتر از قرآن کریم است تا شب نزول آن «لیله القدر» نامیده شود؟ شبی گران‌بها و عزیز. معنای دیگر قدر اندازه‌گیری و مشخص کردن و اثبات یک امر و طبقه‌بندی و ترتیب امور است. این معنا از آیات ابتدایی سورۀ مبارکۀ دخان دربارۀ مفهوم شب قدر استنباط می‌شود."
علامه طباطبایی در توصیف شب قدر می‌گوید: مراد از قدر، تقدیر و اندازه گیری است و شب قدر شب اندازه گیری است و خداوند متعال در این شب حوادث یک سال را تقدیر می کند و زندگی، مرگ، رزق، سعادت و شقاوت انسانها و اموری از این قبیل را در این شب مقدر می گرداند.
آن چنان که در توصیف اهمیت و ارزش شب قدر در قرآن نیز آمده شبِ قدر شبی است که از هزار ماه برتر است و روح یا همان جبرئیل و ملائکه دیگر در آن ناز می‌شوند، اما این اهمیت از کجا آمده؟
امام موسی صدر در پاسخ به این پرسش به یک روایت اشاره می‌کند و می‌گوید: سیوطی می‌گوید: «رسو‌‌ل‌اللّه (ص) در رویا یا هنگام وحی دید که دشمنانش از منبر او بالا می‌روند. از همین‌رو بسیار ناراحت شد، نه به این سبب که دشمنانش مقدرات امت را در دست گرفته‌اند؛ بلکه به این علت که نگران بود دشمنان کتاب خدا و احکام او را تحریف کنند، چنانکه هشتاد سال یعنی هزار ماه به چنین کاری مشغول بودند. پس خداوند رسول خود را چنین تسلی می‌دهد که: ناراحت نباش. درست است که ما بر اساس حکمتی و بنابر علتی و برای اتمام حجت بر این امت چنین تقدیر کردیم که دشمنان تو هشتاد سال بر این امت حکومت کنند، اما تأثیر آنها بر این امت و تأثیرشان در تاریخ و تا ابد به اندازۀ تأثیر این شب یعنی شب نزول قرآن نیست. بنابراین، به هنگام مقایسۀ تاریخی و انسانی میان تأثیر این شب و تأثیر هشتاد سالی که دشمنان رسول‌ا‌لله و دشمنان اسلام بر این امت حکومت کردند، این شب بر هزار ماه یا بیشتر از هزار ماه برتری دارد.
مسئله مشهور دیگر درباره شب قدر این است که می‌گویند سرنوشت انسان در این شب تعیین می‌شود.
آیت‌الله سید محمد بهشتی با اشاره به این معنا می‌گوید: اگر من چند شب را به این اختصاص دادم که به حساب خود برسم و ببینم چه کار خیری کرده‌ام و بعد از گناهی که کرده‌ام از خدا طلب مغفرت و آمرزش کنم، توبه کنم، برگردم و خواه ناخواه تصمیم بگیرم نسبت به سال آینده و نسبت به آینده‌ام بهتر شوم و دیگر این گناهان را مرتکب نشوم، این دو، سه شب تأثیر به‌سزایی در تعیین سرنوشت و رفتار و مقدرات یک‌ساله من خواهد داشت. این مفهومِ معقولِ دل‌چسبی است که من برای شب قدر برای خود دارم؛ حال خواهران و برادران آن را می‌پسندند یا نه، نمی دانم.
در واقع بهشتی نیز مانند صدر معتقد است شب قدر در این معنا شب سرنوشت است که انسان در آن شب تصمیم به تغییر مسیر زندگی خود بگیرد.
اما شب قدر شب چندم رمضان است؟
به باور اهل سنت یکی از ده شب آخر رمضان و احتمالا شب 27 ام شب قدر است. سلفی‌ها اعتقاد دارند تنها شب قدر، شب نزول قرآن بود، برخی دیگر از آنان نیز شب قدر را مختص دوران حیات رسول الله می‌دانند.
شعیان نیز یکی از سه شب 19، 21 و 23 را شب قدر می‌دانند. در اصول کافی نیز آمده‌است که تقدیر در شب نوزدهم و ابرام در شب بیست و یکم و امضا در شب بیست و سوم است.
اما امام موسی صدر معتقد است شب قدر هر انسانی برای خودش است و دلیل این که شب قدر در انتهای رمضان است این است که پس از بیست روز تمرین آماده برداشت از آن چه کاشته‌ایم شده‌ایم.
صدر می‌گوید: هر انسانی برای خود شب قدری دارد. بنابراین تفسیر، شبِ مشخصی مثلاً بیست و سوم یا بیست و هفتم رمضان، شب قدر نیست. در روزهای پایانی ماه رمضان تو به یاری تمرینی که کرده‌ای، به مقامی والا می‌رسی و در این هنگام می‌توانی سرنوشت را مقرر داری. این شب می‌تواند ۲۳ یا ۲۴ یا ۲۵ یا ۲۶ یا ۳۰ رمضان باشد. بسیاری از روایات تأکید دارد که شب قدر یکی از شبهای دهۀ آخر ماه رمضان است. در برخی از روایات هم آمده است که هر انسانی شب قدری دارد که با شب قدرِ انسان دیگر تفاوت دارد.
آن چنان که علی شریعتی می‌گوید شب قدر شب سرنوشت، شب ارزش، شب تقدیر بر یک انسان نو، آغاز فردایی که تاریخی نور را بنیاد می‌کند.
