سلام نو – سرویس سیاسی: این روزها آمریکا تلاش‌های گسترده‌ای را برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به رهبری مایک پمپئو آغاز کرده است، تلاش‌هایی که حتی شامل کوشش برای بازگشت به برجام برای فعال کردن مکانیسم ماشه نیز می‌شود.
ایران از سال 2007 تا 2010 دو مرحله تحریم تسلیحاتی را تجربه کرد. در گام اول در سال 2007 قطعنامه 1747 وضع شد و صادرات تسلیحات ایران را ممنوع کرد. هدف این قطعنامه محدود کردن حمایت ایران از گروه‌هایی مثل حزب الله بود. در گام بعد در ژوئن 2010 صادرات اکثر تسلیحات به جز سامانه ضد هوایی اس-300 به ایران ممنوع شد.
یکی از امتیازات مهمی که تیم ایران در مذاکرات برجام به آن دست یافت باطل کردن این قطعنامه‌ها در دوره زمانی کوتاه مدتی بود، بند غروبی که از همان زمان هم مورد اعتراض اسرائیل و عربستان بود.
با لغو تحریم تسلیحاتی ایران چه اتفاقی می‌افتد؟
از یک سال پیش این نگرانی‌ها در سخنان مقامات آمریکایی هم عیان شد و آن‌ها گفتند که اجازه نخواهند داد که تحریم تسلیحاتی ایران لغو شود.
با این همه مقامات ایرانی حسابی به لغو این تحریم‌ها امیدوارند و به امید لغو همین تحریم‌ها در برجام ماندند. حسن روحانی مرداد گذشته در شورای اداری تبریز گفت: اگر برجام پابرجا باشد، تمام تحریم‌هایی تسلیحاتی به صورت اتوماتیک در رابطه با هسته‌ای سال آینده برداشته می‌شود و این یعنی هر سلاحی را می‌خریم و می فروشیم و آماده هستیم برای خرید هر نوع سلاح.
به طور طبیعی با توجه به شرایط خاص اقتصادی و محدودیت فروش و کاهش قیمت نفت ایران چندان توان خرید سلاح ندارد، اما لغو این تحریم‌ها هم موقعیت صادرات محدود سلاح را برای ایران مهیا می‌کند و هم تاثیر سیاسی قابل توجهی دارد و به خصوص دست آوردی برای دولت ایران حساب می‌شود. در کنار این به هر شکل بسیاری از تسلیحات نظامی ایران از جمله در نیروی هوایی و دریایی نیاز به به روز شدن دارند که این کار به جز با خرید سلاح مناسب ممکن نیست.
از طرف دیگر به نظر می‌رسد سلاح‌های تولید ایران به خصوص در بخش موشکی خریداران قابل توجهی داشته باشد که در دوران کاهش قیمت و تحریم نفتی نه تنها سود قابل توجهی دارد بلکه نفوذ منطقه‌ای ایران را به شکل جدیدی تحکیم می‌کند، دو مسئله‌ای که اصلا باب میل آمریکا نیست.
یکی از گزینه‌های ایران در این زمینه فروش سلاح به سوریه است. ایران با فروش قانونی و عنلی تجهیزات پدافند هوایی به این کشور نه تنها می‌تواند سود مالی خوبی ببرد بلکه می‌تواند موازنه سوریه و اسرائیل را کم و بیش به سمت سوریه تغییر دهد و آرامش را از جنگنده‌های اسرائیلی سلب کند.
آمریکا به دنبال چیست؟
آمریکا با توجه به این مسئله و تاکیدش بر مبارزه با نفوذ منطقه‌ای ایران و حفظ فشار حداکثری، دنبال حفظ این تحریم‌ها به هر قیمتی است. مایک پمپئو تاکید کرد که آمریکا از تمام ابزارهایی که در اختیار دارد استفاده خواهد کرد تا اطمینان حاصل کند که ممنوعیت‌های فروش سلاح به ایران ظرف چند ماه آینده منقضی نمی‌شود.
وزیر خارجه آمریکا تایید کرده که آلمان، فرانسه و انگلیس هم با آمریکا موافق هستند و افزود: ما با شورای امنیت سازمان ملل همکاری خواهیم کرد تا این ممنوعیت فروش اسلحه را تمدید کنیم. آمریکا در حال ارزیابی امکاناتی در مورد چگونگی انجام این کار است.
با این همه منابع مطلع اروپایی تاکید کرده‌اند که با وجود نگرانی آلمان، فرانسه و انگلیس از پایان یافتن تحریم تسلیحاتی ایران نظر مثبتی به بازگشت آمریکا به برجام ندارند. در طرف مقابل بعید به نظر می‌رسد که آمریکا بتواند روسیه و چین را برای همراهی با خود در شورای امنیت قانع کند.
با این همه، اقدام از طریق سازمان ملل تنها راهی است که آمریکا در حال حاضر پیش روی خود می‌بینید. آن طور که جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، هم گفته "آمریکا همانند دیگر اعضای سازمان ملل می‌تواند خواستار تحریم تسلیحاتی شود" اما الزامی نیست که بتواند دیگران را با خود هم‌راه کند.
اما اگر آمریکا به شکلی موفق به تمدید تسلیحاتی ایران شود واکنش ایران چه خواهد بود؟ علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی در توییتر خود در واکنش به این احتمال نوشت:
پیکر کم جان برجام با دور زدن قطعنامه ۲۲۳۱ و تداوم غیرقانونی تحریم تسلیحاتی_ایران به مرگ ابدی خواهد رفت. ویروس تحریم، ابزار کاخ سفید برای بقای هژمونی رو به افول آمریکا است. اروپا کدام سو ایستاده؛ «حفظ آبرو و تقویت چندجانبه‌گرایی» یا «پذیرش مجدد تحقیر و کمک به یکجانبه‌گرایی»؟
او هم‌چون علی ربیعی، سخنگوی دولت، نه تنها حفظ تحریم از کانال برجام بلکه حفظ آن به هر شکل دیگر را به معنای پایان عمر جسم کم جان برجام دانست.
اما چقدر امکان دارد که آمریکا از کانال برجام، شورای امنیت یا هر راه دیگری بتواند تحریم تسلیحاتی ایران را تمدید کند؟ تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به هر شکلی امروز بیش از همیشه وابسته به روسیه و چین است چون فرانسه، آلمان و انگلیس در نهایت به شکلی به خواست آمریکا تن می‌دهند و این روسیه و چین هستند که توان تغییر بازی را دارند.
اگر ایران بتواند چین و روسیه را در کنار خود حفظ کند آمریکا حتی با پشتیبانی سه کشور اروپایی هم توان تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را ندارد و باید به شیوه‌های دیگر برای محدودیت خرید و فروش سلاح ایران فکر کند.
