سلام نو - سرویس اجتماعی: در حالی که وضعیت « مال ها » در جهان به سمت وخامت در حرکت است در کشور ما به ویژه پایتخت شاهد توسعه مال های لوکس با مساحت بالا هستیم. مال هایی که جدا از تبعات منفی فراوانش بسترهای مناسبی برای فروش اجناس و برندهای غیر ایرانی ایجاد کرده و بحث تولید ملی و حمایت از سرمایه ایرانی را صرفا به یک شعار بی اساس تقلیل داده است.
حصر پایتخت توسط مال ها
در سال‌های اخیر با افزایش نگهانی درآمدهای نفتی و مدیریت ناصحیحی که وجود داشت شاهد احداث بیست میلیون مترمربع مال تنها در پایتخت بوده ایم. مال هایی که تهران را حصر کردند هنوز که هنوز است در پایتخت به خصوص در شمیرانات در حال توسعه هستند و خانه‌های قدیمی و باغ‌های این منطقه را زیر سایه برج های تجاری برده اند.
مال ها برای شهر بیش از همه ترافیک آورده است. گره کور ترافیک معابر منتهی به مجتمع‌های تجاری کاری کرده تا در روزهای پایانی هفته عبور و مرور دشوار و بسیاری از کوچه ها بسته شود. اما ترافیک تنها آفت توسعه این مال ها برای شهر نیست. برخی کارشناسان که جامعه را از دریچه مشکلات شهری بررسی می کنند برندگرایی حاصل از توسعه این مجتمع های عظیم را یک آسیب می دانند. برندگرایی امروز مثل یک دهه قبل منحصر به قشر خاصی نبوده و در طبقه متوسط جامعه رسوخ کرده است. مجید ابهری، رفتارشناس اجتماعی به فرسوده شدن و شکستگی چرخ مغازه داران سنتی و محلی اشاره می کند و می گوید: " نوعی تفاخر، فخر فروشی و چشم و هم چشمی در خرید کالا از این گونه مراکز در میان بعضی از خانواده‌ها دیده می شود که تحمیل هزینه ناخواسته در سبد اقتصادی خانواده و ایجاد نیاز کاذب را در بر دارد." به عبارتی در روزهایی به سر می بریم که ظهور یک نسل جدید سبک زندگی متفاوتی را پیش روی جامعه قرار داده که خوبی ها و بدی هایی دارد.
وقتی در حال بررسی چرایی توسعه مال ها هستیم نباید این نکته را فراموش کنیم که طبق آمارها، عوارض مأخوذه شهرداری‌ها از هر مترمربع مال، هفت تا ده برابر بیشتر از یک متر مربع واحد مسکونی است، تا جایی‌که گاه میزان این عوارض به 5 تا 10 میلیون تومان به ازای هر مترمربع می‌رسد. ازدیاد بی رویه مال ها در برخی مناطق تهران بسیاری از مغازه ها را از مشتری خالی کرده است. بسیاری از شهروندان معتقدند رشد قارچ گونه مال ها محصول افزایش درآمدهای بی‌ضابطه ای است که تاکنون نصیب شهرداری شده است. در این بین بی توجهی به بافت منطقه‌ای و ترافیک و آلودگی‌های زیست‌محیطی باعث ایجاد مزاحمت برای شهروندان شده اند. هرچند این نکته را هم باید بپذیریم که مال‌ها، مجتمع‌های تجاری چندمنظوره ای هستند که به دلیل تنوع و تمرکز کالا،دسترسی آسان،جذابیت بصری و فواید دیگری از این دست مورد استقبال اقشار مختلف جامعه قرار گرفته‌اند اما شواهد و قرائن حاکی از این است که اقبال مردم نسبت به این مراکز ریزش خواهد داشت.
مال سازی؛ یک خطای استراتژیک
مال ها چند سالی است که یکه تاز تهران شده اند هرچند به نظر می رسد مال سازها دچار یک خطای استراتژیک شده اند. خطایی که می تواند سرمایه گذاران را با ورشکستگی روبرو کند. در دنیا دوران شکوفایی و اوج رونق مال ها افول کرده و به خاطر گسترش اینترنت و رشد فضای مجازی و فروشگاه های اینترنتی و همچنین همه گیر شدن پدیده ای مانند شبکه های اجتماعی مال ها به عنوان محلی که تعاملات اجتماعی در آن صورت می گیرد مال ها جایگاه خود را از دست داده اند. در دهه اخیر بسیاری از مال ها در کشور آمریکا یا تعطیل شده اند یا هم اکنون در معرض تعطیلی قرار دارند. پیش بینی می شود تا چند سال آینده بسیاری از این مال ها یا تعطیل شوند یا به انبار بزرگ کالا تبدیل شوند. به نظر می رسد دنیای مجازی جهان انسان ها را در حوزه کسب وکار تا سال های آینده بیش از پیش تغییر خواهد داد. امری اجتناب ناپذیر که بسیاری از کارشناسان اقتصادی را به این جمع بندی رسانده که روند توسعه و ساخت مراکز این چنینی با شکست قطعی روبه رو خواهد بود.
در فاصله سال‌های ۹۰ تا ۹۳، درست زمانی که حجم صدور پروانه ساختمانی برای احداث مال در تهران به ۱۱ درصد کل ساخت وساز‌های سالانه پایتخت رسید و به تعبیر کارشناسان مسکن با "سونامی مال" مواجه شدیم کسی به تبعات این مال سازی های بی مبنا فکر نکرد. اندک دلسوزانی هم که نسبت به آن اعتراض می کردند صدایشان شنیده نشد. توسعه لجام‌گسیخته مجتمع های غول پیکر این چنینی بدون توجه به تجربه های جهانی مشابه، مرگ تدریجی مال ها، این جعبه های بزرگی که شهر را بلعیده اند را به همراه خواهد داشت.
