تاریخچه فیلم های توقیف شده سینمای ایران / صد سال سینما صد فیلم توقیفی / مجموعه اول + تصاویر

سال تولید : ۱۳۵۸

نویسنده و کارگردان : خسرو سینایی

بازیگران : ثریا قاسمی، مهدی هاشمی، غلام رضا طباطبایی، رقیه چهره آزاد و ...

در جریان انقلاب مهندسی به نام محمود، که از دخالت در سیاست گریزان است، برای خرید مایحتاج روزانه از خانه بیرون می رود و در غیبت او جوانی که از سازمان دهندگان تظاهرات و تحت تعقیب مأموران است  به خانهٔ او پناه می‌برد، به دنبال او محمود وارد خانه می‌شود و نخست از جوان می‌خواهد که خانه را ترک کند، اما تحت تأثیر او قرار می‌گیرد و حاضر می‌شود با مأموران امنیتی و نظامی مقابله کند، جوان هنگام ترک خانه، هدف گلوله قرار می‌گیرد و محمود فریاد کنان به دنبال او از خانه خارج می‌شود که با گلوله مأموران از پا در می‌آید.

۴- مسافر شب

سال تولید : ۱۳۵۹

نویسنده و کارگردان : منصور تهرانی

بازیگران : سیروس الوند، عزت الله رمضانی فر، عباس مختاری، نعمت الله گرجی و ...

یک راننده ی تاکسی پسرش را برای ادامه ی تحصیل به اروپا می فرستد، اما پسر که بی بند و بار است، به فساد آلوده می شود، یکی از دوستانش او را به عضویت یک شبکه ی قاچاق و توزیع مواد مخدر، که زیر نظر زنی با نفوذ اداره می شود، در می آورد، جوان در جریان مأموریت حمل محموله ی قاچاق، درایران، دستگیر می شود، اما به فرمان رهبر شبکه از زندان آزاد می شود به جای او معتادی را، که درخیابان جمشید دستگیر کرده اند، محاکمه و به عنوان حامل محموله ی کشف شده به جوخه ی اعدام می سپارند، جوان که از این واقعه متأثر است، برضد قاچاقچیان به مبارزه برمی خیزد و در یک درگیری به شدت مجروح می شود، رفتگر شهرداری جسد نیمه جان او را در خیابان می یابد و با تلفن تقاضای آمبولانس می کند، تاکسی کشیک که پدرجوان راننده ی آن است، به محل می‌ آید و پسر را به بیمارستان حمل می کند.

۵- گفت هر سه نفرشان

نویسنده و کارگردان : غلامعلی عرفان

بازیگران : جمشید مشایخی، جعفر والی،فریماه فرجامی، سعید امیر سلیمانی، فیروز بهجت محمدی، سروش خلیلی، محمد مطیع و ...

فیلم پیرامون جوانی است که به تازگی از زندان آزاد شده است و سه زندانی، که با وی هم‌بند بوده‌اند، سه روایت متضاد دربارهٔ زندگی سیاسی و اجتماعی وی شرح می‌دهند،

راوی اول او را از پدری ناشناس و مادری لهستانی می‌داند، که درجنگ جهانی دوم پس ازقتل مادرش توسط نیروهای متفقین به خارج از کشور برده شده و بعد به عنوان جاسوس صهیونیست‌ها به ایران بازگشته و دستگیر شده‌است.

راوی دوم او را معشوق زنی لهستانی، همسر کاردار سفارت می‌داند، که با گزارش شوهر زن به زندان افتاده‌است.

راوی سوم می‌گوید او برای بردن جواهرهای همسرش به کشور بازگشته و به اشتباه دستگیر شده‌ است.

۶- آقای هیروگلیف

سال تولید :‌ ۱۳۵۹

نویسنده و کارگردان :‌ غلامعلی عرفان

بازیگران : داوود رشیدی، جعفر والی، فهیمه راستکار، مهین شهابی، فیروز بهجت محمدی، سیروس گرجستانی، هادی اسلامی، محمد مطیع و ...

خلاصه داستان :‌

آقای هیروگلیف، یک روز تعطیل، پریشان از خواب برمی خیزد و به اداره اش می رود و بر صفحه کامپیوتر علامتی را به خط هیروگلیف مشاهده می کند، وی برای کشف خطوط به کتابخانه بزرگ شهر می رود و رساله ای که دخترش در دوره ی دانشجویی نوشته می یابد و پدر با استفاده از رساله سرگذشت دخترش را مرور می کند: او در دوره ی دانشجویی به کارخانه ها سرکشی می کرده و بعدها در ارتباط با یک گروه سیاسی مسلح مأمور شده تا مبارزه ی گروهی از کارگران معدن را سازمان دهد.

پیشنهادهایی که دختر و رفقایش ارایه می کنند با پیشنهادهای رهبران اعتصاب در تعارض است و دختر پس از صدور یک اطلاعیه ی آتشین از طرف کارگران، که به آشوب در محیط کارگری منجر می شود، از محل می گریزد و چندی بعد در درگیری خیابانی کشته می شود.

۷- انفجار

کارگردان :‌ ساموئل خاچیکیان

بازیگران : آهو خردمند، رضا صفایی پور، عباس مختاری و ...

در کوران انقلاب یک گروه مبارز مسلمان می‌کوشد تا انبار اسلحه خود را در شمال کشور تخلیه کند و به دست مردم برساند، زنی جزو اعضای گروه است که شوهرش در زندان به سر می‌برد و محل انبار اسلحه را به گروه اطلاع می‌دهد، برادرزن از زندان می‌گریزد و به جمع آن‌ها ملحق می‌شود.

مأموران امنیتی که با خبر شده‌اند، دو مأمور را به عنوان زندانی سیاسی فراری، که دستبند به دست دارند وارد گروه می‌کنند تا با زیر نظر داشتن افراد گروه ضربه‌ای مهلک بر آن‌ها وارد آورند، مأموران موفق می‌شوند پس از تعقیب و گریز، همه اعضای گروه، به جز برادر زن، را به هلاکت برسانند..

۸- میراث من جنون

سال تولید :‌ ۱۳۶۰

نویسنده و کارگردان :‌ مهدی فخیم زاده

بازیگران : مهدی فخیم زاده، کیومرث ملک مطیعی، محمد ورشوچی، منوچهر فرید و ...

ماجرای فیلم بر اساس یک اتفاق نامشخص قبل از انقلاب را روایت می کند، اتفاقی که ریشه در از هم گسیختگی بنیان خانواده دارد و فقر و فحشاء در ایجاد این مشکلات تاثیر بسزایی داشته و بی عدالتی و نبود تدابیر و تمهیدات قانونی لازم در حاکمیت و بی دادگستری موجبات آزاد سازی مجرمین روان پریش در جامعه را فراهم می آورد، سازندگان فیلم بر این باور بودند که با تشریح کم و کاستی های رژیم سابق با توجه اینکه کشور انقلاب و دگرگونی های عظیم در همه سطوح جامعه را تجربه کرده بود و در حال گذار به دوران جدیدی بود ابراز امیدواری می نمایند که کشور انقلابی در جهت اصلاح امور و مسایل روایت شده گام های موثری بر دارد که در واقع خلاف آن در آینده بطور بسیار چشمگیری ثابت شد

مهدی که دیوانه وار شیفتهٔ گلی است، همه جا او را تعقیب می‌کند و امیر، نامزد گلی را به قتل می رساند، گلی در پیگیری غیبت نامزدش با مهدی روبرو می‌شود و مورد تجاوز قرار می‌گیرد، مهدی دستگیر و محاکمه می‌شود، اما به دلیل فقدان مدارک کافی آزاد می‌شود و مجدداً به آزار گلی می‌پردازد، گلی متوجه می‌شود که مهدی به دنبال خواهرش، رویا است.

جسد امیر کشف می‌شود و پلیس در جستجوی قاتل او با گلی تماس می‌گیرد، وکیل مدافع مهدی، که ماجرا را دریافته‌است نقشه‌ای برای به دام افتادن مهدی طرح می‌کند، اما مهدی پلیس را می‌کشد و به تعقیب رویا می‌پردازد، گلی درآخرین لحظه به کمک خواهرش می‌شتابد و مهدی را به قتل می رساند.

۹- بند

نویسنده و کارگردان :‌ غلامحسین طاهری دوست

بازیگران : علی نصیریان، حسین کسبیان و ...

باقر گیوه ‌دوزیست که با آمدن کفش‌های لاستیکی و ماشینی کارش از رونق افتاده است، او فرزندش اسد را در کارگاه قالی‌بافی مشغول بکار کرده و خودش برای کار به مزارع پنبه می‌رود، اسد از کار طاقت‌فرسا و دوری خانواده در رنج است و …

۱۰- خط قرمز

نویسنده و کارگردان :‌ مسعود کیمیایی

بازیگران : سعید راد، فریماه فرجامی، خسرو شکیبایی، اکبر معززی، سعید پیردوست، جمشید هاشمی پور، سعید امیر سلیمانی، جلال پیشواییان و ...

یکی از مأموران ساواک به نام امانی با زنی به اسم لاله ازدواج می‌کند و در جریان حوادث انقلاب برادر لاله به دست مأموران ساواک می‌افتد و امانی رای به قتل او می‌دهد، لاله با کمک اطلاعاتی که جمال دوست برادرش به او می‌دهد، پی به ساواکی بودن شوهرش می‌برد و او را بازخواست می‌کند و …

سلام نو - سرویس فرهنگ و هنر: قصه توقیف فیلم های سینمایی قدمتی طولانی در تاریخ سینمای ایران دارد و قوانین سخت گیرانه ای چه پیش از انقلاب و چه پس از انقلاب برای اکران فیلم ها وضع شده است، اولین قانون مدون آثار سینمایی به ۹۰ سال پیش و سال ۱۳۰۹ باز می گردد که به صورت کلی فیلم ها با تایید بلدیه آن زمان اجازه اکران می یافتند.

قضیه توقیف فیلم قاعده مشخصی ندارد و حتی بعضی از فیلم با رعایت موازین و خط قرمزهای سینما دچار این مشکلات شده اند و در ۴ دهه گذشته از انقلاب فیلم های زیادی با داشتن پروانه ساخت و پروانه نمایش به طرق گوناگون و توسط ارگان های مختلفی و به شیوه های متفاوتی از قبیل به پایین کشیدن فیلم از پرده، سانسور و یا تحریم که توسط ارگان های مختلف دچار مشکلات توقیف شدند، از حوزه هنری که مکانی برای کمک به هنرمندان است این توانایی را دارد که فیلم هایی خاصی را تحریم کند و اجازه نمایش به آن فیلم ها در سینماهای خود ندهد تا دادستانی و تشکل های موجود از قبیل انصار حذب الله و ...

گاهاً بعضی از فیلم ها پس از چند از سال از توقیف و برطرف کردن مشکلات و سانسور و حذف سکانس هایی از فیلم مجدد اکران عمومی شده اند، در ادامه به بررسی و معرفی فیلم های توقیف شده پس از انقلاب خواهیم پرداخت.

۱- چریکهٔ تارا

سال تولید : ۱۳۵۷

نویسنده و کارگردان : بهرام بیضایی

بازیگران‌ :‌ سوسن تسلیمی‌،‌ منوچهر فرید، رضا بابک، سیامک اطلسی، رضا فیاضی و ...

توضیحات :

چریکه تارا اولین فیلم توقیف شده پس از انقلاب ۵۷ است، که هیچگاه به نمایش عمومی در نیامد، چریکه تارا نخستین فیلم ایرانی حاضر در فستیوال کن است که در سال ۱۹۸۰ در بخش نوعی نگاه در این فستیوال به نمایش درآمد.

خلاصه داستان :

بیوه زنی به نام تارا با بازی سوسن تسلیمی همراه دو کودک کم سن و سالش از ییلاق به کومه اش بازمی گردد، در راه می شنود که پدربزرگش مرده و در جاده ی جنگلی به مردی غریب با بازی منوچهر فرید برمی خورد که جامه ی تاریخی پوشیده و شتابان می گذرد، تارا میان میراث پدربزرگ شمشیری می یابد که نمی داند با آن چه کند؛ تارا می کوشد شمشیر را به جای داس درو به کار گیرد؛ اما شمشیر به این کارها نمی آید و تارا آن را به رودخانه می اندازد.

تارا از نو مرد تاریخی را، که سرداری از تبار جنگجویان منقرض شده است، می بیند که از آن ها جز شمشیر پدربزرگ هیچ نشانی نمانده است، مرد تاریخی ناپدید می شود و تارا در موقع جزر دریا شمشیر را می یابد و آن را به مرد تاریخی می دهد؛ اما او که عاشق تارا شده است قادر نیست به دنیای خود بازگردد و در این اثنا خواهر شوهرش او را برای برادرش آشوب  می خواهد که تارا نمی پذیرد.

تارا از مرد تاریخی می خواهد که سد راهش نباشد، آشوب فرزندان تارا را می رباید، و تارا او را متهم می کند که برای رسیدن به وی برادرش را کشته است، آشوب دامگاه خود را ویران می کند و از آبادی می کوچد، تارا سراغ مرد تاریخی می رود و او را متهم می کند که همه ی داستان هایش دروغ است و تبار و قبیله ای در کار نیست، در این موقع سپاهی عظیم از دریا، به شهادت، سربرمی آورد و مرد تاریخی از شرم به دل جنگل پناه می برد، تارا به او قول می دهد که فرزندانش را به قلیچ خواهد سپرد و همراه او خواهد آمد، مرد تاریخی با اسب زخمی اش به دریا می زند و تارا با شمشیر به موج های دریا حمله می کند تا مرد تاریخی را پس بگیرد؛ اما امواج دریا تارا را عقب می نشاند.

۲- تازه نفس ها  (مستند)

سال تولید :‌ ۱۳۵۸

نویسنده و کارگردان :کیانوش عیاری

مستند تازه نفس ها که محصول سال ۱۳۵۸ است نگاهی به لایه های مختلف طبقات اجتماعی در تابستان ۵۸ تهران دارد و حال و هوای پس از انقلاب را با دیدگاهی واقع گرایانه و وضعیت روزهای پس از انقلاب و شور و اشتیاق مردم انقلابی را نمایش می دهد؛ مردمی که به تازگی انقلاب کرده اند و از آزادی و پیروزی خویش سرمست اند و در این مستند وضعیت جنوب تهران و حلبی آبادها و زندگی مردم آن نواحی و خیابان ها و مکان های عمومی تهران همانند تئاتر، پارک و ... به تصویر کشیده شده است و آدمهای این مستند که غالبا جوانانی پرتحرک هستند که در خیابان انقلاب در تابستان ۵۸ مشغول کتابفروشی و تبلیغ ایده های خودشان هستند، کیانوش عیاری در اولین مستند خود با آن که بسیار جوان بوده است، اما به خوبی نشان داده است که در آن زمان مسئولیت خود را به عنوان یک مستند ساز به خوبی درک کرده است و در این مستند توده و طبقات اجتماعی تهران را به تصویر کشیده است.

۳- زنده باد ...