پژوهشی که پیرامون بررسی عوامل موثر بر تبعیض جنسیتی دستمزد در ایران انجام شده است بیانگر این است که متوسط بالاتر تحصیلات در بین زنان شاغل موجب کاستن از شکاف جنسیتی دستمزد در بین شاغلان کشور شده است. با این حال تبعیض جنسیتی دستمزد برای کار برابر و میزان تحصیلات برابر به میزان چشمگیری وجود دارد.
به گزارش سلام نو، این پژوهش به این مورد نیز اشاره می‌کند که،« شکاف جنسیتی دستمزد در بخش خصوصی بیش از بخش عمومی است با توجه به این که بخش خصوصی سهم قابل توجهی از اشتغال را دربر دارد، هم دستمزد کمتری پرداخت می‌کند و هم در مقایسه با بخش عمومی شکاف جنسیتی بیشتری در پرداخت دستمزدهای این بخش وجود دارد.»
به منظور جست‌وجو درباره عوامل موثر بر تبعیض جنسیتی دستمزد در ایران تیم پژوهشگران متشکل از نازنین بیدار بخت‌نیا(دانشجوی علوم اقتصادی گروه اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی اهواز) و علیرضا جرجرزاده(استادیار گروه اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی اهواز) پژوهشی را انجام دادند.
این پژوهش با دو رویکرد بررسی تاثیر عوامل موثر بر تبعیض جنسیتی با مدل معرفی شده توسط oaxaca-blinder و شکل تغییریافته آن که به مدل numark معروف است و اثر تبعیض جنسیتی بر درآمد سرانه با استفاده از یک تابع کاب‌داگلاس انجام شده است و نتایج آن حاکی از این است که تبعیض جنسیتی دستمزد برای کار برابر و میزان تحصیلات برابر به میزان چشمگیری در بین شاغلان کشور وجود دارد.
در مقدمه به این نکته اشاره شده است که،«نابرابری جنسیتی یکی از مشکلاتی است که در همه جوامع البته با درجات مختلف وجود دارد. تبعیض جنسیتی به معنای نبود تساوی بین زنان و مردان در برخورداری از امکانات و فرصت هاست و عوامل مختلف فرهنگی،اجتماعی و اقتصادی می‌تواند موجب بروز نابرابری جنسیتی شود.»
بنابراین بحث اصلی خودنابرابری جنسیتی در دستمزد شاغلان عنوان شده و گفته شده است:«نتیجه آمارگیری‌ها در ایران نشان می‌دهد که وضعیت کشور ما از نظر فعالیت زنان در عرصه‌های اقتصادی مطلوب نیست و عوامل گوناگونی در این مسئله موثرند از جمله وجود کلیشه‌های جنسیتی که انتخاب شغل را برای زنان محدود می‌کند.»
در ادامه آمده است:«هر چند شکاف جنسیتی را می‌توان تا اندازه‌ای با استفاده از آمار توصیفی تجزیه و تحلیل کرد (به عنوان مثال زنان ۲۵درصد کمتر از مردان مزد دریافت می‌کنند)، اما دو چیز از این نتایج مشخص نیست که نیاز به بررسی عمیق‌تر دارد که موضوع این پژوهش قرار گرفته است؛ اول این که آیا این شکاف در نتیجه تبعیض جنسیتی است یا خیر؟ و در چنین حالتی چه بخشی از آن حاصل تبعیض و چه قسمتی در نتیجه تفاوت در ویژگی‌های زن و مرد است؟ دوم آنکه در بین عوامل تاثیرگذار، مهم‌ترین عامل های تاثیر گذار بر تبعیض جنسیتی کدام است؟»
بر اساس آمار مجمع جهانی اقتصاد، هنوز هم در تمام کشورهای دنیا زنان کمتر از مردان درآمد دارند و بر اساس این آمار ۱۰۰ سال طول خواهد کشید تا شکاف میان مردان و زنان از بین برود.
همچنین پژوهش حاضر که با استفاده از داده‌های مقطعی طرح های هزینه و درآمد خانوار و طرح نیروی کار سال۱۳۹۳ کشور ایران پیاده سازی و برآورد شده، نشان می‌دهد:« تبعیض جنسیتی دستمزد کماکان وجود دارد و عناعر چندی می‌توانند به کاهش آن کمک کنند که تحصیلات از آن جمله است و عامل دیگری بر آن می‌افزاید که اشتغال در بخش خصوصی است. شاغلان بخش خصوصی به نحو بارزی مورد تبعیض در دستمزد قرار می‌گیرند، چه از منظر جنسیتی و چه از نگاه بخشی.»
نتایج بررسی مدل دستمزد زنان نشان می‌دهد متغیرهای سن، داشتن مدرک تحصیلی دیپلم و بالاتر، بدون همسر بودن و سکونت در مناطق شهری بر میانگین دستمزد زنان دارای تأثیر مثبت و معنی‌دار است. اشتغال در بخش خصوصی دارای تأثیر منفی و معنی‌دار است. همچنین زنان دارای تحصیلات فوق دیپلم و بالاتر، در شرایط مساوی سنی، وضعیت تأهل، محل سکونت و وضع شغلی، دستمزدشان تقریباً به میزان دوبرابر بیش از زنانی است که تحصیلات زیر دیپلم دارند. به عبارتی بالا رفتن سطح تحصیلی زنان، زمینه بالا رفتن میزان دستمزد آن‌ها را تا میزان بیش‌از دوبرابر فراهم می‌کند.
این پژوهش در انتها اضافه می‌کند:«افزایش سطح تحصیلات بخشی از تبعیض را می‌کاهد و ایجاد تشکل های کارگری می‌تواند قدرت چانه زنی کارگران را افزایش دهد. در این میان گسترش شفافیت اقتصادی می‌تواند به کارا شدن بازارها از جمله بازار کار منجر شود که خود عاملی در جهت کاهش تبعیض جنسیتی دستمزد به شمار می‌رود.»
این پژوهش در شماره دو، دوره۵۴ نشریه تحقیقات اقتصادی منتشر شده است./ ایسنا
