دژ بابک در زمان ساسانیان ساخته شده و نام خود را از بابک خرمدین، رهبر رویارویی با تازندگان (مهاجمین) عرب تا سال ۸۹۳ میلادی، گرفتهاست.
بابک خرمدین کیست؟
بابک خرمدین یکی از سرداران ایرانی اهل آذربایجان بود که برعلیه ظلم خلفای عباسی به پا خاست و جنگید. بابک طی بیست و دو سال، رهبری جنبش سرخجامگان را به عهده داشت. در همان زمان مازیار از مازندران، ابومسلم خراسانی و یعقوب لیث از خراسان و سیستان نیز از دیگر سرداران ایرانی بودند که به قیام علیه خلفای عباسی برخاستند.
بابک خرمدین را باید به حق، بزرگترین قهرمان و پهلوانیترین چهره تاریخ مبارزات استقلالطلبانه در برابر حمله اعراب دانست و این تنها به آن دلیل نیست که بابک خرمدین طولانیترین و کوبندهترین مبارزهها را که حدود بیست و دو سال به طول انجامید، پیش برد، بلکه بیشتر به دلیل اصالت نهضت او و ریشههای عمیقی است که این نهضت در جامعه آن روز ایران داشت.
دژ بابک با نامهای دیگری همچون قلعه بابک، بذ و قلعه جمهور هم نیز شناخته شده است.
بهترین زمان سفر
اگر قصد سفر به کلیبر را دارید فصل بهار را برای سفر خود انتخاب کنید تا بتوانید در حین بالا رفتن از کوه و بازدید از قلعه بابک، از مناظر حیرت انگیز اطراف آن هم لذت ببرید. بعد از آنکه با خودروهای محلی به محل مورد نظر رسیدید، باید قسمتی را پیاده و از روی کوه طی کنید که کمی هم زمان می برد اما ارزش رفتن را دارد. در طول مسیر دشتهای زیبایی را خواهید دید و از دیدن کوههای سبزرنگ و جنگلی اطراف قلعه، لذت خواهید برد.
بعد از آنکه به ابتدای قلعه رسیدید باید مسیر پیچ در پیچی را به سمت بالا بروید تا به اتاقکهای اصلی برسید و بعد هم میتوانید تا مرتفع ترین نقطه قلعه پیش بروید و همه چیز را زیر پای خود ببینید.
برای رفتن به داخل قلعه تنها راه ورود دروازه اصلی است و از مسیر کوهستان امکان وارد شدن به قلعه وجود ندارد. با گذر از دروازه ورودی و پشت سر گذاشتن بارو، برای رسیدن به دژ اصلی باید از گذرگاهی باریک که حدود ۱۰۰ متر صعود از ارتفاع را نیز به همراه دارد، گذشت تا به مدخل ورودی قلعه رسید، مسیری صعبالعبور که از یک سمت مشرف به درهای است با جنگلهای تنگ و ژرفایی در حدود ۴۰۰ متر که به صورت تیغه و دیواره تا قعر دره ادامه دارد.
راه دسترسی به قلعه بابک
۱– گذرگاه دژ درهسی که در جنوب دژ بوده و گذری دشوار میباشد.
۲– گذرگاه هتل بابک که کمی بالاتر از روستای شجاعآباد است.
۳– گذرگاه ییلاق که ۱/۵ کیلومتر از گذر را میتوان با خودرو پیمود که نسبت به دو گذر دیگر بهتر است.
دژ بابک در سال ۱۳۴۵ با شماره ۶۲۳ در لیست آثار ملی، تاریخی و فرهنگی ایران ثبت شد و مرمت آن از سال ۱۳۷۶ توسط اداره کل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی آغاز شد.
یک گردشگر کانادایی بعد از سفر خود به ایران کلیبر را اینگونه توصیف کرده است: "شهری دورافتاده و خواب آلود در میان کوههای سر به فلک کشیدهای که قلههایشان در زیر مه غلیظ از دیده پنهان شدهاند. … مکانی است عالی؛ به طراوت و سر سبزی انگلیس و ورای ذهنیت ما از طبیعت کویری و خشک ایران.