سلام نو - سرویس اجتماعی: در سال های اخیر با عینی شدن برخی نمودهای ابرچالشی به نام بحران آب، لزوم مدیریت صحیح منابع آب بیش از پیش احساس شده است. چاه های غیر مجازی که در چند دهه اخیر بدون هیچ گونه نظارتی حفر شده است از جمله مهم ترین اقداماتی بوده که باعث شده امروز از بحران آب به عنوان یک نگرانی بزرگ در ذهن مردم یاد شود.
به گزارش سلام نو، کاهش باران و نزولات جوی در پی تغییر اقلیم از یک سو و استفاده نادرست و بی رویه از منابع آبی از سویی دیگر باعث شده تا آثار مخرب کم آبی به مرحله هشدار برسد. در این بین کشاورزی با بیش از 90 درصد از سهمیه مصارف آب کشور بزرگترین مصرف کننده آب است که متاسفانه به خاطر شیوه های سنتی در کشت و آبیاری، 80 درصد آن هدر می رود. این در حالی است که متوسط استفاده آب برای کشاورزی در جهان حدود 70 درصد است.
کشاورزی سنتی و هدررفت آب
با وجود مصرف بی رویه آب و هدررفت بالای آن، ایران در بخش کشاورزی و در زمینه تولید محصول شرایط مساعدی ندارد به طوری که در ایران برای تولید یک کیلوگرم محصول 2000 لیتر آب مصرف می شود. این رقم در کشورهای در حال توسعه برای تولید همین مقدار محصول چیزی نزدیک به 1300 لیتر آب است.
نبود سیستم مکانیزه برای کشاورزی و استفاده نکردن از تکنولوژی های پیشرفته آبیاری و همچنین رعایت نکردن الگوی کشت صحیح، مهم ترین دلیل هدر رفتن آب در بخش کشاورزی است. از طرفی خشکسالی های سال های گذشته باعث شده تا برای جبران منابع آبی بسیاری دست به حفر چاه های بی ضابطه بزنند. اقدامی که تبعات منفی آن این روزها بیشتر به چشم می آید.
حفر چاه‌های غیرمجاز مانعی بر سر احیای دریاچه ارومیه
استفاده بی رویه از منابع آب زیرزمینی و کمبود آب از مهم ترین دغدغه های کشاورزان است. در این بین در استان آذربایجان غربی دغدغه مهمی به نام دریاچه ارومیه وجود دارد که به گفته کارشناسان حفر چاه های غیر مجاز احیای این دریاچه را با مشکلاتی مواجه کرده است.
وجود 70 هزار چاه غیرمجاز از جمله چالش های مهم احیای دریاچه ارومیه است که هر چند تلاش هایی برای مهار این معضل برداشته شده است، اما همچنان این چاه ها به عنوان یک مولفه خطر آفرین برای احیای این پهنه آبی محسوب می شود.
نگرانی کشاورزان از آینده زندگی خود و در نتیجه تلاش برای استفاده حداکثری از آب باقی مانده برای فروش بیشتر محصولات کشاورزی از مهم ترین دلایل مصرف روزافزون منابع آب حوضه دریاچه ارومیه به شمار می رود.
300 هزار چاه غیرمجاز در کشور وجود دارد
آمار دقیقی از تعداد چاه های غیرمجاز حفر شده وجود ندارد. با این حال گفته می شود مجموع چاه های مجاز و غیرمجاز حدود 750 هزار عدد است که از این تعداد تخمین زده می شود حدود 350 هزار چاه به صورت غیر مجاز حفر شده است. از این تعداد 103 هزار چاه غیر مجاز مربوط به قبل از سال 85 و پیش از تصویب قانون تعیین تکلیف چاه های غیرمجاز است.
قانون تعیین تکلیف چاه های غیر مجاز مربوط به سال 89 است. مجلس شورای اسلامی در سال 89 قانونی را مصوب کرد که طبق آن چاه هایی که تا قبل از سال 85 به صورت غیر مجاز حفر شده، تعیین تکلیف شوند و در مسیر قانونی شدن قرار گیرند. قانونی که بسیاری آن را به نزدیک بودن ایام تبلیغات انتخاباتی در مجلس نهم ارتباط دادند. هر چند بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم دولت با ارسال یک لایحه به مجلس اصلاح این قانون را خواستار شد.
در سال های اخیر دولت تلاش هایی برای سامان دادن به چاه های غیر مجاز داشته است. در همین راستا دبیر اجرایی طرح اجرا و تعادل بخشی آب های زیرزمینی شرکت مدیریت منابع آب، از پلمپ و پر شدن ۷۰ درصد چاه‌های غیر مجاز در چهار سال گذشته خبر داده است. عبدالله فاضلی فارسانی گفته است در حال حاضر حدود 300 هزار چاه غیر مجاز در کشور وجود دارد که در صورت تامین اعتبار باید تا پایان برنامه ششم توسعه همه این تعداد چاه های غیرمجاز بسته شود.
بدون تردید اتکای معیشت بسیاری از مردم به این چاه های غیرمجاز از جمله مهم ترین معضلات حفر چاه های غیر مجاز و همچنین بسته نشدن چاه های کشور است. شاید رفع بخشی از این مشکل در دستان وزارت جهاد کشاورزی باشد با این حال به نظر می رسد گستره ابعاد این مشکل بیش از این باشد و نیاز است دستگاه های متولی دیگر فکری برای این امر بکنند. عدم نظارت بر این مساله باعث شده تا بلایی بر سر محیط زیست و البته زندگی مردم بیاید که شاید تا سال ها جبران مخاطراتی که شامل حال مردم شده ناممکن به نظر بیاید.
