امام صادق(ع) می فرمایند: وقتی اراده حج نمودی, فلب خود را از همه چیز خالی کن و امور خود را به خدای خود واگذار کن و در همه امورِ خود به او توکل کن, تسلیم قضا و قدر او باش, با دنیا و خلق دنیا وداع کن, از حقوقی که از مردم به عهده داری خارج شو! تکیه بر زاد و توشه و جوانی و قوت و رفقای خود مکن, که بسا مایه گرفتاری تو خواهد شد, چرا که هرکس ادعای رضای خدا کند, تکیه او بر چیزی غیر از خدا باشد, آن چیز وبال و دشمن او خواهد شد تا بداند پناهگاهی جز خداوند مهربان وجود ندارد, و فرمودند: چنان به طرف خدا حرکت کن که نیازی به بازگشت به دنیا نداشته باشی, و با دوستان به نیکو معاشرت کن, و بر اوقات نماز مواظبت نما. و سنت های رسول خدا(ص) را از ادب و صبر و شُکر و پرهیز از آزار دیگران و محبت و گذشت و ایثار نسبت به بندگان خداوند مهربان رعایت کن, و با آب توبه گناهان خود بشوی, و لباس صدق و صفا و خضوع و خشوع را در بر کن و با احرام خود را از هر چیزی که مخالف ذکر خداوند مهربان باشد, و حجاب بندگی اوست دور نگه دار. و بدان لبیک تو باید اجابت خالصانه و صادقانه نسبت به ذات مقدس حق باشد در حالی که بحول و قوه او تمسک نموده باشی, و با قلب خود همراه ملائکه گرد خانه معبود طواف کن و فکر کن که با ملائکه گرد عرش خداوند مهربان طواف می کنی و با هر وله, خویش از هوس های خود فرار کنی, و از نیروهای خویش بیزار شو و به خود تکیه نکن, و وقتی به سوی مِنی می روی از تمام غفلت ها و لغزش های خویش خارج باش؛ و چیزی که شایسته و صلاح تو نیست درخواست مکن, و در عرفات به خطاهای خویش اعتراف کن و عهد خود را با خدای خویش تجدید نما و در مزدلفه و مشعر به خدای خود تقرب جوی, و از او بیمناک باش, و با قربانی نمودن, حنجره طمع را قطع نما و با رمی جمرات شهوت ها و اعمال ناپسند و اخلاق رذیله را از خود دور نما, و با تراشیدن سر عیوب ظاهر و باطن را برطرف کن؛ و با داخل شدن در حرم امن الهی, خود را در پناه پروردگار مهربان خود بدان و با زیارت بیت الله به عظمت و جلال و سلطنت صاحب خانه توجه کن؛ و با استلام حجرالسود, در مقابل عظمت خداوند مهربان خاضع و به تقدیر او راضی باش, و با طواف وداع از غیر خداوند مهربان وداع کن؛ و با ورود به کوه صفا روح و باطن خود را صفا بخش؛ و با رسیدن به کوه مروه مروت و جوانمردی را مراعات کن؛ و بر شروط حج خود باقی باش, و بدان که خداوند متعال ازبین عبادات, فقط حج را به خود نسبت داده و پیامبر اکرم(ص), پیامبر ایشان هر سنتی را در خلال مناسک حج آورده اند برای استعداد و توجه دادن مردم است به موضوع مرگ و قبر و بعثت و قیامت و مردم را از مشاهده مناسک حج به یاد قیامت و دخول در بهشت و یا دوزخ انداخته که برای صاحبان خرد و عقل درسی باشد.
فلسفه حج از نظر امام خمینی(ره)
حضرت امام خمینی(ره)در گفتار خویش در مورد فلسفه حج می فرمایند:
حج برای نزدیک شدن و اتصال به صاحب خانه کعبه است. و حج تنها حرکات و اعمال و لفظ ها نیست. با کلام و حرکات خشک انسان به خدا نمی رسد حج کانون معارف الهی است, که باید از طریق آن محتوای سیاست اسلام را در تمامی زوایای زندگی جستجو نمود. حج پیام آور ایجاد بنای جامعه ای به دور از وابستگی های مادی و معنوی است. حج تجلی تکرار همه صحنه های عشق آفرین در زندگی یک انسان است. مناسک حج, مناسک زندگی است.
حج, تنظیم و تمرین تشکیل زندگی توحیدی است. حج, عرصه نمایش, و آیینه سنجش استعدادها و توان مادی و معنوی مسلمانان است . حج بسان قرآن است؛ که اگر دل به دریای معارف آن بزنند, و از نزدیک شدن و فرو رفتن در احکام و سیاست های اجتماعی آن نهراسند, آنگاه از صدف این دریا, گوهرهای هدایت و رشد و حکمت و آزادگی را بیشتر صید خواهند نمود؛ و از زلال حکمت و معرفت آن تا ابد سیراب خواهند گشت.
