سلام نو – سرویس اقتصادی: حذف دلار از مبادلات تجاری ایران حرف جدیدی نیست. در اواخر دهه نود شمسی در روزهایی که دولت دهم با مشکلات شدید اقتصادی دست و پنجه نرم می کرد تلاش شد تا با عقد قراردادی با دولت ترکیه، دلار از رابطه تجاری دو کشور حذف شود.هرچند این امر با موفقیت انجام نشد. اما این روزها حذف دلار بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. در این بین این سوال مطرح است آیا در عرصه عمل خداحافظی با دلار پرنفوذ امکان پذیر است یا خیر؟
به گزارش سلام نو، عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی چندی پیش پس از نشست سه‌جانبه بین روسای جمهور ایران، روسیه و ترکیه اظهار کرد” : گفت‌وگوهایی در خصوص گسترش روابط بانکی و اقتصادی انجام شده و یکی از محورهای مهم این گفت و گوها حذف دلار و استفاده از پول ملی طرفین در مبادلات بازرگانی میان سه کشور بوده است ”.ایجاد پیمان های پولی دو یا چند جانبه با دیگر کشورها برای برون رفت از وابستگی اقتصادی خصوصا در شرایط تحریم می توان آثار مثبتی در اقتصاد ایجاد کند.
واقعیت این است علی رغم اینکه دلار هنوز هم به عنوان ارز نخست جهان مورد توجه است اما برخی از بازیگران مهم جهانی از جمله چین و روسیه تلاش دارند تا با کاهش وابستگی اقتصادی خود به دلار سلطه نظام تک قطبی این واحد پولی را از بین ببرند. در حال حاضر به جز روسیه و چین، کشورهای ایران، ترکیه و ونزوئلا کشورهایی هستند که معتقدند دلار باید از نظام تجاری شان حذف شود. بانک‌های مرکزی اندونزی، مالزی و تایلند نیز به منظور کاهش اتکا به دلار آمریکا، چارچوبی را برای افزایش تسویه مستقیم مبادلات با استفاده از ارزهای ملی خود ایجاد کرده اند. با این وجود در حال حاضر سهم دلار آمریکا از کل ذخایر ارزی بانک‌های مرکزی جهان حدود ۶۴ درصد است، سهم یورو ۲۰ درصد و سهم یوآن تنها 2.5 درصد است. با وجود اینکه طبق برآوردها این عدد در سال های آینده تغییر چشمگیری خواهد داشت اما باید به این نکته اذعان داشت که برای کم رمق شدن دلار مسیر پرچالشی وجود دارد.
ابتدای سال 97 بود که وزیر برکنار شده اقتصاد از حذف قریب الوقوع دلار از مبادلات تجاری خبر داد. جایگزینی یورو در تکالیف ارزی به جای دلار خبری قابل پیش بینی بود که بعد از مدتی بررسی بالاخره اجرایی شد. بر مبنای این مصوبه هیات دولت کلیه وزارتخانه ها، سازمان ها و شرکت های دولتی موظف شدند تا ارز یورو را به عنوان ارز مبنای گزارشگری و انتشار آمار، اطلاعات و داده های مالی خود مورد استفاده قرار دهند. این اولین گام جدی ایران برای ساختن بستری مناسب برای خداحافظی با دلار بود.
رییس کل بانک مرکزی در این باره می گوید حذف دلار بسیار جدی تر از گذشته دنبال می شود. او چندی پیش از ملاقات خود با رییس بانک مرکزی ترکیه و روسیه خبر داده و گفته است: در این ملاقات توافقات خوبی کردیم برای اینکه بتوانیم دلار را حذف کنیم و بر اساس پول ملی مبادله کنیم. او همچنین اظهار کرده است نزدیک ۳۰ درصد مبادلات بین ایران و روسیه به پول ملی است و امیدواریم که روز به روز این عدد افزایش پیدا کند؛ اراده بانک مرکزی روسیه و ایران این است که این روند را توسعه دهیم، با ترکیه هم به توافقات اولیه دست یافتیم که امیدواریم در عمل هم بتوانیم آن را به نتیجه برسانیم.
ارزانی ریال مساله اصلی است
یکی از فوایدی که درباره تاثیر حذف دلار از سوی کارشناسان مطرح می شود این است که توان مقابله با تبعات تحریم‌های اقتصادی به ما داده می شود. اما باید به این نکته توجه داشت نوسانات اخیر در بازار ارز منحصر به دلار نبوده و دیگر ارزها هم با افزایش ارزش روبه رو بوده اند. به زبان ساده تر بیش از اینکه قیمت ارز افزایش داشته باشد ریال با افت ارزش مواجه شده است.
عبور از دلار به عنوان یک ارز پرقدرت در معاملات ممکن است باعث مشکلاتی برای ما در مبادلات تجاری با برخی کشورها شود اما نگاهی گذرا به تجربه برخی کشورها در حذف دلار نشانگر این است که خداحافظی با دلار امکان پذیر است. تجربه پرو در سال ۲۰۱۰، گرجستان در سال‌های گذشته و همچنین برخی کشورهای آفریقایی نشان داده که با شناسایی کارکردهای دلار در کشور می توان راه حل مناسب برای جایگزینی آن یافت.
