تحلیلی بر پیام ریاض به تهران

علیرضا اکبری کارشناس ارشد مسائل استراتژیک نیز، دراینباره گفت:

«پیشنهاد پیمان عدم تعرض، از سوی سعودی با تلخی پاسخ داده شد.

عربستان برگزاری سه اجلاس «سازمان کنفرانس اسلامی»، و «اتحادیه عرب»، و «شورای همکاری خلیج فارس» را در یک مانور «ضد قدس»، در هفته آخر ماه رمضان سازمان داد.

خروجی این سه اجلاس ، تمرکز دشمنی و فشار بر ایران بود. مساله فلسطین، به شکل فاحشی در محاق ماند.

روحانی از اینکه از شرکت در اجلاس سران کنفرانس اسلامی باز ماند، رسماً گله کرد. ایران در سطح مدیرکل وزارت خارجه در اجلاس شرکت کرد، و البته از عهده سعودی در انحراف از مساله فلسطین برآمد.

همزمان متن مورد نظر سعودی در خصوص شروط آغاز مذاکره با ایران، که قطعا در پاسخ به ابتکار ایرانی «پیمان عدم تعرض» بود، در اجلاس شورای همکاری، شروط پمپئو را تداعی کرد؛

شروط کشورهای خلیج فارس برای مذاکره با ایران موارد زیر را در بر داشت:

۱. توقف تهدیدات ایران علیه کشورهای منطقه!

۲. توقف مداخله ایران در امور منطقه!

۳. پایان دادن به اشغال جزایر سه گانه (ایرانی)!

۴. توقف برنامه هسته ای و موشکی ایران!

۵. توقف حمایت از گروه های افراطی

۶. توقف استفاده از اسم خلیج فارس.

ریاض آغاز مذاکره با ایران را منوط به موافقت تهران با این شروط دانست!

در واقع، عربستان سعودی خود، از اعتبار لازم برای عقد چنان پیمانی (عدم تعرض) با ایران، برخوردار نیست! وگرنه منتها آرزوی ریاض است که همچون پیمانی منعقد شود، زیرا؛

از یکسو ، از بازگشت ایران به مرزهای جغرافیایی خود مطمئن می‌شود، و ، از سوی دیگر، در صورت هرگونه برخورد بین ایران و امریکا، ریاض خود را در «حاشیه امن» می‌داند!

اما، امریکا بدون استفاده از پایگاههای سعودی و بحرین و امارات و قطر و کویت و عمان، قادر نخواهد بود که از عهده نبرد با ایران، برآید!

پس، ارائه ایده درست، در شرایط و زمان نادرست، بیشتر جنبه اتمام حجت دارد... »/خبرآنلاین

عربستان سعودی در طرحی عجیب تلاش کرد کشورهای عربی را در سه نشست دور یکدیگر جمع کند! سه نشست در یک نشست آنهم در یک روز! چه چیز پادشاه عربستان را تا این اندازه عصبانی کرده و او را مجبور به چنین کارهایی علیه ایران کرده است؟

به گزارش سلام نو، 29 اردیبهشت ماه سال جاری پس از حادثه بندر الفجیره، پادشاه سعودی به کشورهای عرب منطقه دعوتنامه فرستاد. آنهم برای یک نشست مهم و فوری شامل سازمان همکاری خیلج فارس، اتحادیه عرب و همکاری اسلامی!

این نشست با اظهارات ضدایرانی ملک سلمان و الجبیر به کار خود پایان داد.

این درخواست بلافاصله مورد استقبال امارات، بحرین و جیبوتی، حامیان سرسخت عربستان قرار گرفت.

وزارت خارجه امارات در بیانیه‌ای مدعی شد؛ چنین ابتکار عملی از سوی رهبری عربستان عجیب نیست زیرا این کشور همواره در جهت تقویت صلح و امنیت منطقه عمل می‌کند!

سه نشست ضدایرانی که در هر سه مورد آن نام ایران به کرات برده شد، برخی کارشناسان مسائل منطقه ای معتقدند عربستان این نشست ها را در پی ائتلاف سازی عربی علیه ایران برای استحکام قوا انجام داده است کما اینکه روز گذشته در جده کشورهایی که خواهان تنش بیشتر میان ایران و آمریکا نیستند با حضور خود مخالفت خود را اعلام کردند.

در این سه نشست تنها عربستان، امارات و بحرین بار دیگر علیه ایران گزافه های خود را تکرار و بر اهمیت فشار بر روی سیاست های تهران تاکید کردند. این در حالی است که وزیر خارجه کشورمان مساله پیمان عدم تعرض را به عرب های منطقه پیشنهاد کرده است ضمن اینکه ظریف در گفتگو با شبکه العالم در واکنش به اظهارات پادشاه سعودی گفت که اگر ریاض رفتار خود را تغییر دهد من فردا به ریاض خواهم رفت.

روزنامه «الاخبار» لبنان در گزارشی به تلاش‌های خصمانه عربستان سعودی علیه جمهوری اسلامی ایران و اقدام این کشور به ‏برگزاری دو نشست فوق‌العاده سران شورای همکاری خلیج فارس و سران عرب و نیز برگزاری چهاردهمین اجلاس سازمان همکاری ‏اسلامی در مکه نوشت: شامگاه دیروز، چهاردهمین اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی در مکه و در چارچوب سیاست ‏اجماع سازی و همراه سازی دیپلماتیک برگزار شد که عربستان سعودی با هدف جلب حمایت عربی و اسلامی از تنش‌آفرینی در ‏برابر تهران، علیه ایران دنبال می‌کند. ‏

در نهایت این نشست و جمع سران سه سازمان! امروز با بیانیه ای ضدایرانی تمام شد و در واکنش به آن سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه ضمن ابراز تأسف از رویکرد عربستان سعودی در سوء استفاده از شرایط میزبانی اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی در مکه مکرمه، بیانیه‌ صادره از سوی سران برخی کشورهای عرب و خلیج فارس را که در آن اتهامات بی اساسی علیه کشورمان مطرح شده است را رد و محکوم کرد.(اینجا)

اما تحلیلگران درباره این سه نشست چه می گویند؟

صابر گل عنبری کارشناس مسائل خاورمیانه و جهان عرب، در تحلیلی که برای خبرگزاری خبرآنلاین فرستاده و نسخه ای از آن را در کانال تلگرام خود منتشر کرده است نوشت:

عربستان سعودی از دیشب همزمان میزبان سه نشست سران در شهر مکه است که بی‌سابقه به نظر می‌رسد. دو نشست اضطراری سران عرب و شورای همکاری خلیج فارس و نشست عادی سران اسلامی. این نشست‌ها در متن تنش میان تهران و ریاض از یک سو و تهران و واشنگتن از سوی دیگر قرار می‌گیرد و هدف هم تشدید فشارها به ایران است.

اما پرسش اینجاست که چرا سه نشست سران برگزار می‌شود؟ در حالی که همه اعضای دو نشست سران عرب و شورای همکاری عضو شورای همکاری اسلامی هستند و چرا به نشست سران اسلامی اکتفا نشد؟

به این علت که سه نشست اولا در بعد سیاسی، رسانه‌ای و روانی کارکرد بیشتری دارد؛

ثانیا ریاض با توجه به مخالفت احتمالی قدرت‌هایی چون ترکیه و پاکستان با تشدید تنش‌ با تهران، امید چندانی به خروجی نشست سران اسلامی علیه ایران نداشت.

از این رو، خواست قبل از برگزاری نشست عادی سران اسلامی از طریق دو نشست دیگر پیام تندی به تهران بفرستد.

در واقع ریاض با برگزاری این سه نشست در این بازه زمانی می‌خواهد بگوید که همراهی جهان عرب و اسلام علیه تهران را با خود دارد، اما واقعیت این است که با توجه به اختلافات بینی گسترده، چه میان اعضای اتحادیه عرب چه شورای همکاری خلیج فارس، چه کشورهای اسلامی، این همراهی وجود ندارد و آثار چنین نشست‌هایی بیشتر فشار روانی  و رسانه‌ای است.

ملک سلمان پادشاه عربستان دیشب با لحن بسیار تندی در دو نشست اضطراری اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس علیه ایران سخن گفت و تاکنون سابقه نداشته است که یک پادشاه سعودی چنین خارج از رویکرد محافظه‌کارانه دربار پادشاهی طی دهه‌های گذشته علیه ایران موضع بگیرد. این خود نشان می‌دهد که سطح بحران در روابط میان دو طرف روندی بی‌بازگشت را طی می‌کند.

البته تندتر شدن موضع عربستان در حالی است که ایران در روزهای اخیر همزمان با تشدید حملات انصار الله یمن (حوثی‌ها)، "پیام‌های آشتی‌جویانه‌ای" برای ریاض و ابوظبی فرستاد.

واقعیت این است که پیام‌های نظامی این حملات بر پیام‌های سیاسی و رسانه‌ای تهران می‌چربد و زمان برای ارسال پیام‌های مصالحه جویانه بسیار دیر است و جواب نمی‌دهد؛ به این دلیل که تنش میان تهران و ریاض در واقع به بخش لاینفکی از نزاعی بزرگ‌تر میان آمریکا و ایران تبدیل شده است و  مدیریت این تنش دیگر دست دو طرف ایرانی و عربستانی نیست، بلکه، دست آمریکاست؛ چون امروز وارد فازی شده است که کاملا با منافع آمریکا و اسرائیل گره خورده و آن‌ها در این جهت هر روز بر آتش این تنش می‌دمند. به همین خاطر، شدت گرفتن بحران میان ایران و عربستان صرفا برونداد طبیعی اختلافات عمیق چهل‌ساله و ناتوانی دو طرف در مدیریت تنش‌ها نیست.

آمریکا امروز این تنش‌ را در جهت نزاع فزاینده خود با ایران از یک سو، و اجرای معامله قرن و مصالحه میان اسرائیل و کشورهای منطقه از سوی دیگر به کار می‌گیرد و تشدید می‌کند.

از این جهت، بی‌دلیل نیست که رییس جمهور آمریکا همزمان با برگزاری این نشست‌ها در عربستان، داماد خود جرد کوشنر مسئول پیگیری طرح معامله قرن و جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا را به منطقه اعزام کرده است و از طریق کوشنر نقشه‌ای با امضای خود برای بنیامین نتانیاهو می‌فرستد که در آن جولان بخشی از اسرائیل قلمداد شده است.