طرح آغاز گفت‌وگوهای ملی نخستین بار از سوی فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی مطرح و ریاست این فراکسیون مسئول پیگیری آن شد. امروز اما با گذشت نزدیک به دو سال از طرح این موضوع نتایج ملموسی را به ارمغان نیاورده است.
به گزارش سلام نو، لزوم شکل‌گیری نشست‌های گفتوگوی ملی نخستین بار و در نطق یکی از نمایندگان فراکسیون امید در سال ۹۵ مطرح شد.
گفتوگو چاره دردهای مزمن فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ایران است
احمد مازنی در نطق میان دستور خود در تاریخ ۲۸ مهرماه گفت: اکنون مهم‌ترین مساله کشور، تعارضات و اختلاف‌های حاکم بر فضای سیاسی کشور است به نحوی که گویی چنان تقسیم کار شده که برخی مقام‌ها و نهادها به کار و فعالیت بپردازند و برخی در رفتار شبه اپوزیسیون به انتقاد و تخریب؛ این رویه به ناامیدی و یاس جامعه و در نهایت به فروپاشی اجتماعی می‌انجامد.
وی ادامه داد: باید به صورت جدی در جهت یکپارچگی و هماهنگی در حاکمیت و نیل به منافع ملی و کارآمدی بیشتر نظام جمهوری اسلامی ایران، برای مقابله جدی با فساد سازمان یافته، فقر، فاصله شدید طبقاتی، بحران لجام گسیخته بیکاری، محیط زیست، قاچاق کالا، معضلات فرهنگی و آسیب‌های اجتماعی، تنش‌های موجود در روابط با قدرت های بین‌المللی و منطقه‌ای؛ هماهنگی و همدلی میان اقوام و مذاهب ایرانی، در جهت انسجام ملی، هم افزایی بین حوزه‌های مختلف سرمایه انسانی و اجتماعی، پیشگیری از مخالفت‌های مدنی جوانان و نوجوانان نیاز به گفتوگو داریم.
این نماینده مردم در مجلس دهم، با بیان اینکه گفتوگو چاره دردهای مزمن فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ایران است، تصریح کرد: بنابراین از آنجا که مجلس شورای اسلامی مظهر حاکمیت ملی و محل حضور نمایندگان جناح‌های مختلف، اقوام و مذاهب گوناگون است، پیشنهاد می‌کنم طرح گفتوگوی ملی در پارلمان را کلید بزنیم و از مجلس به سایر بخش‌های جامعه تسری دهیم تا جای تقابل، از طریق تریبون‌ها با هم گفتوگو کنیم.
استقبال لاریجانی از طرح گفتوگوی ملی
با این حال نخستین بحث جدی درباره این پیشنهاد نماینده تهران در دیدار نوروزی سال ۹۶ رئیس فراکسیون امید با رئیس مجلس شورای اسلامی مطرح شد که محمدرضا عارف در تشریح دیدار خود با علی لاریجانی در صفحه شخصی خود نوشت: یکی از موضوعات مهمی که در این دیدار نوروزی مطرح شد، طرح گفتوگوی ملی بود که مدتی است فراکسیون امید به دنبال عملیاتی کردن آن است. با توجه به استقبال آقای لاریجانی، تصمیم گرفته شد کمیته‌ای مشترک از سوی لاریجانی و من برای موضوع گفتوگوی ملی تشکیل شود.
عارف افزود: هدف اولیه طرح گفتوگوی ملی نزدیکی جریانات مختلف داخل پارلمان بود. حل برخی از چالش‌های سیاسی نیز یکی دیگر از اهداف گفتوگوی ملی خواهد بود. امیدوارم که این طرح در نهایت منجر به تحولاتی در فضای سیاسی کشور شود.
جریان‌های داخل نظام در مسائل ریشه‌ای اختلافی با هم ندارند
محمدرضا عارف همچنین در تاریخ ۱۴ بهمن ۹۷ در گفتوگو با ایلنا در خصوص لزوم آغاز گفتوگوی ملی در کشور گفت: در سال‌های اول دهه ۹۰ ، بحث جدی در خصوص حضور جریان اصلاحات در صحنه سیاسی داشتیم که خیلی زود به این نتیجه رسیدیم که راهی جز حضور فعال و مستمر در همه رویدادهای سیاسی کشور وجود ندارد. اختیار ما نیست، انتخاب هم نیست، تکلیف و وظیفه است که حضور داشته باشیم. حالا اینکه حضور ما به چه صورت باشد، نسبت به رویدادهای مختلف متفاوت است.
وی ادامه داد: من در طول ۳ الی ۴ سال اول این دهه خصوصا سال‌های ۹۰ تا ۹۴ خلاء گفتمانی را درک کردم احساس من این بود که جریان‌های داخل نظام در مسائل ریشه‌ای اختلافی با هم ندارند اما طبیعتا در مسائل تاکتیکی اختلاف‌نظر داریم، اختلاف‌نظر فی نفسه یک امر ارزشمند است و باعث تعالی می‌شود نمی‌گوییم جامعه‌ای می‌خواهیم که هیچ اختلاف‌نظری نداشته باشد، پذیرفتن این اصل مشترک مهم است به همین دلیل در چند انتخابات اخیر واقعا در نگاه و صحبت‌های مردم می‌دیدم که می‌پرسیدند شما چرا با هم دعوا می‌کنید.
از نتایج گفتوگو راضی هستم
عارف ادامه داد: به همین دلیل ما در مهرماه ۹۵ بحث گفتوگوی ملی را در مجلس مطرح و دنبال کردیم. نمی‌خواهم کارنامه گفتوگوی ملی را در اینجا اعلام کنم اما راضی هستم. ما الان در سطح ملی در حال پیگیری این مساله در بین نخبگان هستیم. جلساتی داریم که روی مشترکات کار می‌کنیم و از روز اول نخواستیم اختلافات را مطرح کنیم.
رئیس شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان تاکید کرد: واضح است که ما اصلاح‌طلبان با اصولگراها روی برخی مسائل فرهنگی و سیاسی اختلاف‌نظرهایی جدی داریم نگاه ما به سازوکارهای حکومتی و حقوق افراد ممکن است متفاوت باشد. بحث ما از اول هم این بود که روی مشترکات کار کنیم و فرض را بر این بگیریم که مشترکات فراوانی داریم. خوشبختانه در سطح ملی بحث را آغاز کردیم البته در حدی نیست که بخواهیم فعلا گزارش عملکرد بدهیم. قرار است جلو برویم تا به تدریج مسیرمان مشخص شود.
وی گفت: در مجلس تقریبا موفق بودیم و امروز یک کارگروه ۲۴، ۲۵ نفره بین جریانات سیاسی داخل مجلس تشکیل شده است. جلساتی داریم تا این بحث گفتوگو را به تدریج از بخش نهادهای حاکمیت به سطح نخبگی بیاوریم برنامه‌هایی نیز برای برگزاری سمینارها در دانشگاه‌ها داریم تا به طور جدی این مساله را دنبال کنیم چرا که گفتوگو یک مساله حیاتی در دهه پنجم انقلاب است. باید روی منافع ملی صحبت کنیم و ببینیم در کجا همکاری و در کجا رقابت لازم است ما اصل رقابت را می‌پذیریم اما باور و شعارمان این است که فردای رقابت باید وارد رفاقت شده و برای هدف مشترک تلاش کنیم.
در این گفتوگوها برکت است
البته پس از دیدار رییس فراکسیون امید و رییس مجلس مساله گفتوگوی ملی کمتر در رسانه‌ها مطرح شد تا محمدرضا باهنر چند بار در مصاحبه‌های خود از این عنوان یاد کرد در نشست خبری اخیر خود هم در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه در جلسات گفتوگوی ملی با حضور چه شخصیت‌هایی برگزار می‌شود و چه موضوعاتی مطرح می‌شود، گفت: این جلسات دارای تشکیلات و ساختارمند و دارای مرامنامه و اساس‌نامه نیست. بلکه ایده‌ای است که آرام آرام در حال شکل گرفتن است. پیش از این هم گفته شده بود که آشتی ملی ایجاد شود اما هدف ما این نیست چون مردم با هم قهر نیستند.
رئیس جبهه پیروان خط امام و رهبری گفت: ما این بحث‌ها را از سال‌ها پیش مطرح می‌کردیم. حتی جریان خانه احزاب هم که شکل گرفت ما به شدت استقبال کردیم چرا که احزاب می‌توانستند گفتوگو و هم رقابت داشته باشند.
وی با بیان اینکه آقای عارف و مازنی در این جلسات حضور دارند، عنوان کرد: ما حتی گفتیم در مجمع و مجلس و دولت و خانه احزاب کمیته‌هایی در این باره شکل دهند. من فکر می‌کنم در این گفتوگوها برکت است.
باهنر گفت: برخی گفتند شاید می‌خواهند ائتلاف کنند اما نه، احزاب سیاسی سر جای خود هستند و رقابت هم می‌کنند و معنا ندارد دو جریان رقیب با هم ائتلاف کنند اما می‌توانند گفتوگو کنند.
رئیس جبهه پیروان خط امام و رهبری در پاسخ به این سوال که چه بحث‌هایی در این جلسات تاکنون مطرح شده است، گفت: ما تاکنون بیشتر درباره نحوه گفتوگو بحث کردیم و وارد بحث نشدیم. نظر این است که اگر قرار شد وارد مسائل و مشکلات و مباحث شویم، از جایی شروع کنیم که کمترین اختلاف را داریم.
مردم می‌خواهند بدانند مسئولان ورای جناح‌بندی‌هایشان چه کاری برای آنها انجام داده‌اند
لزوم آغاز نشست‌هایی تحت عنوان «گفتوگوی ملی» یا هر نام دیگری که گروه‌های سیاسی کشور را در بربگیرد، شاید در این مقطع زمانی که هر روز شاهد تهدیداتی خارجی هستیم که به تبع آن مشکلات اقتصادی و نارضایتی مردم را به دنبال دارد، برای کسی پوشیده نباشد. مردمی که گویی دیگر چپ و راست برایشان مهم نیست و تنها می‌خواهند بدانند مسئولان ورای جناح‌بندی‌هایشان چه کاری برای آنها انجام داده‌اند.
نشست‌های «گفتوگوی ملی» ربطی به انتخابات ندارد
اشتراکات از زیر گردوخاک اختلاف‌نظرها بیرون می‌آید
تاکنون براساس آنچه عارف، مازنی و باهنر در خصوص این گفتوگوها مطرح کرده‌اند می‌دانیم که مدیریت این جلسات با رییس فراکسیون امید بوده و این جلسات اغلب در دفتر وی برگزار می‌شود. گفت‌وگوهایی که اعضای شرکت‌کننده در نشست متفق‌القول آن را جلساتی غیرانتخاباتی می‌دانند که در مرحله نخست تلاش دارد اشتراکات و نظرات مشترک اصلاح‌طلبان و اصولگرایان را که شاید در سال‌های اخیر به فراموشی سپرده شده‌اند، مجددا از زیر گردوخاک اختلاف‌نظرها بیرون بیاورند.
پیگیری «گفتوگوی ملی» در مجمع تشخیص
همچنین علاوه بر اشخاص فوق، افرادی همچون مجید انصاری، محمد صدر، احمد توکلی، محمدحسن ابوترابی‌فرد، احمد توکلی تاکنون در این نشست‌ها شرکت کرده‌اند. نام‌هایی که نشان می‌دهند محمدرضا عارف علاوه بر مجلس، در جلسات مجمع تشخیص مصلحت نظام هم پیگیر شکل‌دهی به این ابتکار فراکسیون امید است.
