به گزارش سلام نو، صبح چهارشنبه به وقت محلی آمریکا اندکی بعد از آنکه «وال استریت ژورنال» و «سی.ان.ان» خبر خروج نظامیان آمریکایی از سوریه را علنی کردند، ترامپ در توئیتی علت صدور فرمان عقب نشینی نیروهایش را چنین بیان کرد: «ما داعش را در سوریه شکست دادیم.» او عصر همان روز بار دیگر به توئیتر رفت و در ویدیویی کوتاه اعلام کرد: «همه آنها باز می گردند. ما پیروز شدیم.»
محافل رسانه ای وسیاسی آمریکایی مباحث عمقی و چند وجهی را در خصوص علت تصمیم گیری ترامپ و تحلیل صحت گفته های وی مبنی بر شکست داعش آغاز کردند. یک منبع در پنتاگون گفت که شکست داعش از یک جهت درست است. به عقیده این منبع که نامش ذکر نشده است: «در حال حاضر، حدودسه هزار داعشی دریک شهر هستند اما در سراسر سوریه 25 هزار تا سی هزار داعشی دارد که در میان جمعیت محلی پنهان شده اند. آنها نیروی فعال نیستند اما حامیانی هستند که ممکن است فراخوانده شده و مشکلاتی همچون جنگ چریکی را آغاز کنند.»
این رویکرد تحلیلی شمار زیادی از ناظران را راضی نکرد. آنها به دنبال فاکتورهای تاثیرگذار دیگر گشتند. رسانه ها می گویند که ترامپ پس از تماس تلفنی جمعه گذشته با «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه تصمیم به عقب نشینی از سوریه گرفته اما برخی منابع دولتی می گویند که این تصمیم از قبل اتخاذ شده بود و در آن تماس تلفنی به اردوغان اطلاع داده شد.
المانیتور نوشته که اردوغان به ترامپ تضمین داد که نیروهای ترکیه می توانند کار باقیمانده های داعشی و سایر گروه های تروریستی را تمام کنند. پس از گفت وگوی تلفنی اردوغان از روز دوشنبه تهدیدهای خود علیه متحدان آمریکا در شمال شرق سوریه یعنی «نیروهای دموکراتیک سوریه» را از سر گرفت و قول داد که به نیروهای آمریکایی آسیبی نرسد. در تهدیدهای اردوغان خبری از نام داعش نبود. او حتی گفته بود که مدتهاست داعشی در کار نیست.
مقام های آمریکایی در مصاحبه با نیوزویک تمرکز تحلیل خود را روی نیروهای دموکراتیک سوریه گذاشتند و گفتند ترکیه همواره سعی کرده که با تهدید به حمله بر سیاست آمریکا در قبال کردها تاثیر بگذارد. شاکله نیروهای دموکراتیک را کُردها تشکیل می دهند. ترکیه آن را وابسته به حزب کارگران کردستان ترکیه و تروریست می داند. رشد و نمو این نیروها در مرزهای ترکیه تهدیدی علیه امنیت آن کشور قلمداد می شود.
آمریکا هفته جاری در پاسخ به تهدیدهای ترکیه پُست های نظارتی در مرزهای شمالی سوریه ایجاد کرد. با این تصمیم معلوم نیست که چه بر سر این پست ها می آید و کُردها در کجا به دنبال متحد خواهند بود. نیروهای دموکراتیک سوریه که پیشتر با ترکیه درگیر شده بودند به دولت سوریه نزدیک تر هم شده بودند. این نیروها، خصوصا بخش کُردی آن که از سال 2015 اصلی ترین متحد آمریکا در سوریه بوده اند عقب نشینی آمریکایی ها را«خنجری بر پشت و خیانت به خون هزاران مبارز» توصیف کردند.
رسانه های غربی ظن آن دارند که داد و ستدی میان اردوغان و ترامپ انجام شده است که ترکیه را برای اقدام علیه نیروهای دموکراتیک سوریه باز می گذارد. اما ترامپ چه چیزی عایدش شده است؟ این رسانه ها به طرح فروش سلاح آمریکایی به ترکیه و سود حاصل از آن اشاره می کنند. وزارت خارجه آمریکا هفته جاری به کنگره اطلاع داد که قصد دارد ده ها موشک های زمین به هوای پاتریوت و تجهیزات دیگری به ارزش 3.5 میلیارد دلار در اختیار ترکیه قرار دهد. هدف از این معامله آن است که ترکیه به عنوان عضو ناتو در مدار غرب بماند و برای خرید سلاح و یافتن یار قابل اعتماد راهی روسیه و چین نشود.
ابهام در مورد شرایط تصمیم گیری ترامپ و نگاه آینده آمریکا به سوریه به همین جا ختم نمی شود. حدود 2 هزار نیروی آمریکایی در سوریه حضور دارند که عمدتا در آموزش و مشاوره دادن به نیروهای محلی در مبارزه علیه داعش نقش دارند. شمار زیادی از آمریکایی ها در شمال شرق سوریه مستقر هستند و گروه کوچکی نیز در منطقه «التنف» در مرز با اردن و عراق حضور دارند. یک سخنگوی پنتاگون گفته که خروج نیروها آغاز شده اما جدول زمانی مشخصی اعلام نشده است. گفته می شود که قرار است همه 2 هزار نیروی زمینی آمریکا در سوریه ظرف 30 روز آینده به کشورشان بازگردند. جدول زمانی دیگری هم اعلام شده که حاکی از بازگشت نیروها طی 60 و یکصد روز آینده است.
به گفته یک مقام آمریکایی، تصمیم ترامپ برای بازگرداندن نیروها روز سه شنبه نهایی شد. او گفت: «عقب نشینی کامل. همه یعنی همه [نیروها].» گام بعدی آمریکادر سوریه مشخص نیست. آیاحمله احتمالی آمریکابه نحو دیگری ادامه خواهد یافت؟ آیا آمریکابه ایفای نقش سیاسی روی خواهد آورد؟ «سارا سندرز هاکبی» سخنگوی کاخ سفید در بیانیه ای خبر داد که آمریکا با آغاز بازگشت نیروها، وارد فاز بعدی می شود. اما یک منبع در پنتاگون به نیوزویک گفت که هنوز فاز دوم مشخص نیست. با این حال، یک منبع دیگر اعلام کرد که حملات هوایی آمریکا علیه داعش ادامه می یابد.
«ریچارد هاس» رئیس شورای روابط خارجی آمریکا به نیویورک تایمز گفت: «هنوز مشخص نیست که آیا درباره شرایط عقب نشینی آمریکا تفاهمی حاصل شده است یا نه. آیا ما خط قرمزی برای ترک ها تعیین کرده ایم که چگونه با کردها برخورد کنند؟ در خصوص شکل دولت آینده تفاهمی با روس ها حاصل شده است؟» «بنیامین نتانیاهو»نخست وزیراسرائیل گفت روزدوشنبه با «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا و سه شنبه با ترامپ صحبت کرده و آنها گفته اند که راه های دیگری برای تاثیرگذاری در امور سوریه بدون حضور نیروهای زمینی دارند.
سردرگمی و معادله دشواری که در پی عقب نشینی نیروهای آمریکایی برای غربی ها ایجاد شده، باعث شد که دولت آمریکا منهای ترامپ و متحدان واشنگتن دچار آشفتگی شوند. با اعلام ترامپ، مقام های دولتی سعی کردند خود را از چشم رسانه ها پنهان کنند. «مایک پنس» معاون رئیس جمهوری و «جیمز متیس» وزیر دفاع آمریکا به خبرنگارانی که سوال های خود را فریاد می زدند، جواب ندادند. وزارت خارجه نیز کنفرانس خبری روز چهارشنبه را لغو کرد.
به نوشته رویترزبه نقل ازدو منبع آگاه، مشاوران ارشد ترامپ سعی کردند در هفته های اخیر وی را از اتخاذ چنین تصمیمی منصرف کننداما او صحبت های همه آنها را نشنیده می گرفت و اصرار داشت که باید به وعده انتخاباتی اش مبنی بر کاهش مداخلات نظامی آمریکا عمل کند. المانیتور نوشته، «جیمز متیس» وزیر دفاع، پمپئو و «جان بولتون» مشاور امنیت ملی آمریکا روز دوشنبه دیدار کردند. آنها و چندین مقام دیگر مخالف خروج ناگهانی از سوریه بودند اما وقتی نتوانستند تصمیم ترامپ را تغییر دهند روز سه شنبه از اصرار بر تغییر موضوع او منصرف شدند.
هر چندبه نوشته مجله «تایم»«هیچ کسی نمی داندکه بعد ازاین چه رخ خواهد داد» تحلیلگران درباره برندگان و بازندگان بعد از تصمیم ترامپ به گمانه زنی روی آورده اند. قانونگذاران هر دو حزب اصلی آمریکا از اینکه ترامپ از قبل آنها را از تصمیمش مطلع نکرده بود گلایه مند بودند. آنها احساس می کنند رئیس جمهوری سیاستمداران را کنار گذاشته است.
سناتور جمهوریخواه «باب کورکر» گفت: «طی دوازده سالی که اینجا بوده ام هرگز ندیده بودم که تصمیمی اینگونه از قبل به اطلاع نرسیده باشد.» او افزود: «این تصمیم از تصمیم باراک اوباما در مورد خروج از عراق هم بدتر بود. این اتفاق بدی برای نیروهای دموکراتیک سوریه است. سخت است تصور کنیم که رئیس جمهوری از خواب بیدار شده و بدون کوچک ترین اطلاع و ارتباطی و بدون کوچک ترین آمادگی، چنین تصمیم بگیرد.» یک مقام ارشد دولت آمریکا گفت: «این بار این تصمیم واقعی و بسیار فاجعه بار است.»
به گزارش تارنمای هیل، گروهی از سناتورهای دموکرات و جمهوریخواه هم در نامه ای به ترامپ نسبت به عقب نشینی از سوریه ابراز نگرانی کردند. لیندسی گراهام (جمهوریخواه از ایالت کارولینای جنوبی)، جین شاهین (دموکرات از نیوهمپشایر)، جونی ارنست (جمهوریخواه از آیووا)، انگوس کینگ (مستقل از ایالت مین)، تام کاتن (دموکرات از آرکانزاس) و مارکو روبیو (جمهوریخواه از فلوریدا) در نامه خود از ترامپ خواستند که در تصمیمش بازنگری کند.
مقام های فرانسه نیز که خواستند نامشان فاش نشود، گفتند که تلاش می کنند تا بفهمند خبر ترامپ چه معنی می دهد و چه تاثیری بر مشارکت آنها در ائتلاف تحت رهبری آمریکا دارد. یک دیپلمات فرانسوی گفت: «به نظر می رسد که اوضاع به بدی همان چیزی است که به نظر می رسد. این یک مشکل جدی برای ما و انگلیسی ها است زیرا ائتلاف بدون آمریکا عملا کاری از پیش نمی برد.»
این خبر بیش از همه برای دولتمردانی عجیب بود که مستقیما با پرونده سوریه در ارتباط بودند؛ مثلا «جیم جفری» و «برت مک کورگ» دو فرستاده ویژه آمریکا به سوریه. او در ماه سپتامبر گفته بود: «ما عجله ای برای خروج نیروهای آمریکایی نداریم.» مک کورگ هم هفته گذشته تاکید کرده بود: «این ناشی از بی ملاحظگی است اگر بگوییم که خلافت فیزیکی (داعش) در هم شکسته شده است و می توانیم همین حالا آنجا را ترک کنیم.»
ایران و روسیه با دعوتنامه دولت سوریه به آن کشور رفتند و حضور آنها با نوع حضور نیروهای غربی تفاوت دارد. محافل غربی این نکته را به درستی دریافته اند که «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه یکی از بزرگترین برندگان بعد از خروج آمریکایی هاست. او بعد از حدود هشت سال درگیری با عوامل مختلف شورشی توانسته بقای خود را حفظ کرده و غرب را از تلاش برای سرنگونی وی منصرف کند./ایرنا
