سلام نو -سرویس سیاسی: از همان مرداد سال 97 پس از اعمال تحریم های نفتی ایران از سوی ترامپ حسن روحانی تهدید به بستن تنگه هرمز کرد. حالا و پس از هفت ماه که معافیت های نفتی ایران تمدید نشده باز هم این بحث در فضای بین المللی مطرح و با واکنش های متفاوتی همراه بوده است.
به گزارش سلام نو، به لحاظ استراتژیک تنگه هرمز اهمیت فوق العاده ای دارد چرا که این کانال باریک و منحنی شکل با طول حدود 100 مایل دریایی خلیج فارس را به اقیانوس هند متصل می‌کند و از شمال به ایران و از جنوب با شبه‌جزیره المسندم پیوند دارد.
بسیاری از نفتکش های مختلف جهان ناگزیر هستند از این تنگه عبور کنند. به طور مشخص در بین کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، بحرین، کویت و قطر، امارات متحده عربی، عراق و عربستان وابستگی صد درصدی به این تنگه دارند. هرچند عربستان و امارات در این سالها تلاش کرده اند با ساخت خط لوله و ایجاد طرح‌های جایگزین برای عبور نفت خود از راهی غیر از تنگه هرمز وابستگی خود را به این کانال محدود کنند. عمان در این بین تنها کشوری است که به علت دسترسی به آبهای آزاد وابستگی کمتری به تنگه هرمز دارند. در بین کشورهایی که در حوزه خلیج فارس نیستند هم ایالات متحده آمریکا، کشورهای عضو اتحادیه اروپا، ژاپن، چین و کره جنوبی در واردات نفت و صادرات کالاهای غیرنفتی خود روی این تنگه حساب می کنند.
در حال حاضر و پس از عدم تمدید معافیت های نفتی از سوی آمریکا تهدید به بستن تنگه هرمز به عنوان یکی از کانال هایی که موقعیت آن روی اقتصاد چندین کشور می تواند تاثیر بگذارد، بار دیگر مطرح شده است. اخیرا فرمانده نیروی دریایی سپاه، سردار علیرضا تنگسیری تاکید کرده است که ایران تنگه هرمز را خواهد بست. او اظهار کرده است: در صورت هرگونه تهدید کوچکترین تردیدی برای حفاظت و دفاع از آبراه ایران نخواهیم داشت.
این موضع گیری فرمانده نیروی دریایی سپاه و بسیاری از مقامات دیگر کشور نشان از آن دارد که عزم ایران برای بستن تنگه بیش از پیش از است. با این وجود برایان هوک، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران در گفت و گویی ضمن عملی نشدن این امر اظهار کرده است: من دیده ام که آنها بارها تهدید کرده اند که تنگه هرمز را خواهند بست. اما در همه این زمان ها(سالها) بیشتر از آنقدری که من بتوانم بشمارم آنها تهدید به انجام این کار کرده اند. او همچنین با بیان اینکه تهدید ایران برای بستن تنگه هرمز را جدی نمی گیرد، تاکید کرده ارتش آمریکا، به ویژه نیروی دریایی، هر عملی را که توسط قوانین بین المللی به آنها اجازه می دهد، انجام خواهند داد.
در شرایط فعلی این سوال مطرح است که آیا تهدید به بستن تنگه هرمز می تواند سیاست موثری برای مقابله با فشارهای بین المللی و تهدیدات خارجی باشد یا خیر. رضا نصری، کارشناس مسائل سیاست خارجی ضمن دادن پاسخ منفی به این پرسش معتقد است در حال حاضر و در شرایطی که دولت‌های جهان در حال جست وجوی راه‌حلی برای مهار تحریم‌های آمریکا هستند، این اقدام غیر ضروری است.
او با بیان اینکه توسل به اقداماتی از قبیل بستن تنگه هرمز فقط در شرایط اضطراری و استثنایی قابل ارزیابی است، گفته است: تندروها در واشنگتن برای تشدید اقدامات خود علیه ایران به شدت نیازمند ایجاد اجماع و ائتلاف در سطح بین‌المللی هستند. با این وجود فعلا خونسردی ایران و پایبندی آن به منشی متکی بر درایت سیاسی، دیپلماسی، دعوت به تعامل، حقوق بین‌الملل و اعتدال جلوی این اجماع سازی را گرفته است. در واقع، هیچ دولت، حزب، جریان سیاسی یا شخصیتی در غرب نمی‌تواند افکار عمومی کشورش را مثلاً قانع کند که اقدام نظامی علیه چنین کشوری ضروری است.
در وضعیت پیچیده ای که ایران هم اکنون در آن به سر می برد بستن تنگه هرمز می تواند کشورهای حامی ایران را به سمت آمریکا سوق دهد و اولین واکنش جامعهٔ جهانی تصویب یک قطعنامه فصل هفتمی در شورای امنیت سازمان ملل باشد. قطعنامه ای که در آن از ایران بخواهد به بستن تنگه پایان دهد.
بدون شک ایران قدرت آن را دارد که تنگه هرمز را بسته و در ورود نفتکش ها به این منطقه اختلال ایجاد کند. با این وجود به نظر می رسد بستن احتمالی تنگه هرمز الزاما منافع کشور را تامین نکند. هرچند برای موضع گرفتن قطعی در این باره باید منتظر تحولات آتی در هفته های آینده بود.
