به گزارش سلام نو، تالاب «هورالعظیم» که تا چندی پیش مکانی آرام برای همزیستی آب و نفت بود، این روزها به مکانی پرحاشیه و جنجال آفرین تبدیل شده است.
ماجرا این است که پس از بارش های شدید هفته های اخیر و وقوع سیلاب در استان خوزستان ادعاهای زیادی مطرح شده مبنی بر این که با هدف حفاظت از تاسیسات نفتی مستقر در هورالعظیم از آبگیری کامل این تالاب جلوگیری شده که علاوه بر ایرادات زیست محیطی باعث افزایش فشار سیلاب در سایر مناطق این استان شده است.
با وجود اینکه بخش عمده این انتقادات در ابتدا توسط برخی فعالان محیط زیست و مسولان محلی مطرح شد، اما گروه های سیاسی و اپوزیسیون خارج نشین نیز از این فرصت استفاده کرده و تلاش کردند تا با دامن زدن به این شایعات از آب گل آلود هورالعظیم برای خود ماهی بگیرند.
** نگاهی به شایعات
فعالان محیط زیست، شرکت های نفتی را مانع آبگیری بخش های وسیعی از هورالعظیم در سیلاب اخیر رودخانه کرخه می دانند.
آنها با انتشار تصاویری ادعا کرده اند که هنوز بخش های وسیعی از این تالاب خشک است و شرکت های نفتی عمدا مانع ورود آب به آن شده اند؛ آنها حتی پا را فراتر گذاشته و گفته اند که به دلیل جلوگیری از سیلاب به هورالعظیم، سیلاب روانه شهرها و مزارع مردم در سایر مناطق استان خوزستان شده است.
همچنین ادعا شده است که شرکت های نفتی اقدام به ساخت جاده های متعدد در تالاب کرده و هورالظیم را به بخش های مختلف تبدیل کرده اند که این موضوع باعث عدم چرخش آب شده است.
این ادعاها همراه با تصاویر و فیلم های منتشر شده مانند سایر شایعات به سرعت، فضای مجازی و حتی روزنامه ها و رسانه های مکتوب را در نوردیده اند؛ در این میان، رسانه های مستقر در خارج نیز با پرداختن به این سوژه، به حجم شایعات افزوده اند.
** هورالعظیم کجاست؟
تالاب هورالعظیم از آب‌های اضافه رود کرخه و بخشی از آب‌های اضافه اروندرود تشکیل و در غرب استان خوستان و در مناطق مرزی مشترک با عراق واقع شده است.
ژرفای این تالاب کم است، اما به‌تدریج عمق در وسط آن به چند متر می‌رسد؛ مساحت مشخص شده این تالاب ازسوی اداره کل محیط زیست خوزستان به عنوان تالاب حدود ١١٨ هکتار است.
تالاب هورالعظیم یک تالاب مشترک با عراق است که بخش عمده آن نیز در داخل کشور عراق قرار دارد، از این رو احیای کامل آن به همکاری این کشور همسایه نیز بستگی دارد
** نفتی ها در هورالعظیم چه می کنند؟
پنج میدان نفتی مهم کشور شامل آزادگان جنوبی، آزادگان شمالی، یادآوران، یاران شمالی و یاران جنوبی در منطقه هورالعظیم در مرز مشترک با عراق قرار دارند.
نکته مهم این است که میدان های آزادگان و یادآوران به عنوان بزرگترین میدان های نفتی کشور در سال های اخیر در منطقه هورالعظیم کشف شده اند.
حجم تولید نفت از میدان های نفتی غرب کارون به حدود 350 هزار بشکه در روز افزایش یافته و میزان درآمدزایی از این میدان ها نیز به سالانه 10 میلیارد دلار می رسد.
بیش از هفت هزار هکتار از اراضی ملی واقع در دشت آزادگان، استان خوزستان برای عملیات حفاری به مدت در اختیار وزارت نفت قرار گرفته است که پس از قطعیت استخراج نفت، بهره‌برداری از محل هریک از چا‌ه‌ها با شعاع ٢٥٠ متر از نقطه استخراج به مدت ٣٠ سال به وزارت نفت واگذار شد.
حوزه تالابی هورالعظیم به پنج حوضچه تقسیم می‌شود که طرح توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی در حوضچه 1و 2 و آزادگان جنوبی در حوضچه 3، 4 و 5 واقع شده است، میدان نفتی یاران شمالی در نوار مرزی ایران و عراق در حوضچه شماره 4 و یاران جنوبی در حوضچه شماره 5 واقع شده است.
**** خاکریز ها و جاده های هورالعظیم را چه کسی ساخت؟
از جمله ادعاهای مطرح درباره هورالعظیم این است که با هدف اکتشاف و استخراج نفت اقدام به ساخت جاده های عریض و متعدد و خاکریز در این تالاب شده که تکه تکه شدن هور را به دنبال داشته است.
«عبدالله طواف» معاون پشتیبانی شرکت مهندسی و توسعه نفت در این باره گفت: در روزهای اخیر شایعاتی مطرح شده بود که انفجار دایک (خاکریز) مرزی با هدف جلوگیری از ورود آب به تاسیسات نفتی صورت گرفته است در حالی که ما خود برای این اقدام از سپاه درخواست کرده بودیم.
طواف گفت: برخی‌ها در زمین بیگانگان تلاش دارند که نفت را تخریب کنند، اما صنعت نفت هیچ مانعی برای توسعه منطقه نیست و شاید اگر این انفجارها صورت نمی گرفت، هویزه، رفیع و دشت آزادگان به صورت کامل زیر آب می رفت.
وی درباره ساخت جاده ها نیز گفت: زمان جنگ برای عملیات های بدر و خیبر، نیروهای نظامی راه هایی را به سمت محورهای عملیاتی ایجاد کردند که یکی از این راه ها دژ امام رضا(ع) است.
طواف تصریح کرد: با وجود این راه ها یک سوم هورالعظیم محدود به جاده شهید باکری و جاده اکتشاف شده و حوضچه‌های یک تا پنج در آن قرار گرفته است.
وی ادامه داد: دولت در سال 1372 تصمیم گرفت برای این که منابع آب شیرین به سمت عراق منتقل نشود، یک دایک 130 کیلومتری در این منطقه احداث کند ولی متاسفانه عده ای در فضای مجازی ادعا کردند که این جاده را نفت احداث کرده که این یک باور اشتباه است.
معاون پشتیبانی شرکت مهندسی و توسعه نفت ادامه داد: شرکت نفت در این سال ها تنها جاده شهید همت را آسفالت و ترمیم کرده و از سال 1395 تاکنون نیز آبگیری این منطقه آغاز شده که حوضچه های سه، چهار و پنج به صورت کامل آبگیری شده است.
وی اظهار داشت: در این دوسال بیشترین میزان توسعه را در میدان نفتی آزادگان جنوبی داشته ایم و هیچگاه توسعه میدان های نفتی و تولیدات مانعی برای آبگیری هور نبوده است.
طواف گفت: در حال حاضر و با توجه به سیلاب اخیر پنج حوضچه طبیعی در هورالعظیم و تمام بخش های تاسیسات نفتی این منطقه پر آب شده و تنها برای جلوگیری از خسارت های احتمالی برخی از تاسیسات جابه جا شده است.
وی تصریح کرد: در چند روز گذشته با توجه به فشار سیلاب به منطقه جنوب غربی و جلوگیری از آسیب های بیشتر به مردم منطقه، آب را به سمت زمین های اطراف هدایت کردیم تا حجم آب ورودی به شهر رفیع کاهش یابد.
معاون پشتیبانی شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) گفت: شهرهای رفیع، بستان و سابله فاصله زیادی با هور ندارند و همه ساله هر زمانی که سطح آب به دلیل سیلاب و یا بارش ها به صورت طبیعی بالا آمده، آب به سمت شهرها پیشروی کرده است.
** مانعی برای آبگیری هورالعظیم ایجاد نشده است
مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت در 17 فروردین در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا، درباره انتقاد برخی فعالان محیط زیست مبنی بر مخالفت شرکت های نفتی فعال در منطقه غرب کشور برای آبگیری کامل تالاب هور العظیم گفت: هیچ مانعی در مسیر جریان آزاد آب در منطقه هور ایجاد نشده و هر جا که لازم باشد دریچه های ارتباط بین حوضچه های ایجاد شده در هور را باز کرده و حتی اقدام به شکافتن جاده های خاکی کرده ایم.
دهقانی افزود: در 2 سال اخیر که میزان تولید از میدان های مشترک غرب کارون به حدود 350 هزار بشکه در روز افزایش یافته، تقریبا بیش از 90 درصد هور آبگیری شده که این موضوع نشان می دهد افزایش تولید نفت همزمان با بهبود شرایط محیط زیست، تحقق یافته است.
مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت درباره چرایی عدم آبگرفتگی بخشی از نقاط هور، گفت: این موضوع ناشی از ا ختلاف ارتفاع زمین طبیعی در منطقه هور است .
** مخالفت نفت با هدایت جریان آب به‌سوی منطقه هور کذب است
شرکت ملی نفت ایران نیز در پی انتشار برخی شایعات مبنی بر مخالفت صنعت نفت با هدایت جریان آب به‌سوی منطقه هور ضمن تکذیب آنها، اعلام کرد: «هرگز فشار و اراده‌ای مبنی بر حفظ تاسیسات نفتی (که البته آن هم متعلق به مردم است) به بهای وارد شدن خسارت و آسیب به مردم اعمال نشده و تصمیمی هم در این‌باره اتخاذ نشده و نخواهد شد. بنابراین همه شایعه‌ها در این باره به شدت تکذیب می‌شود.»
شرکت ملی نفت خاطر نشان کرد: براساس دستورهای وزیر نفت در چارچوب سیاست‌های هیئت دولت و ریاست جمهوری تمام امکانات صنعت نفت در خوزستان برای کمک به هم‌وطنانی که در معرض خطر و آسیب قرار دارند تحت هدایت ستاد مدیریت بحران استان بسیج شده است.»
** احیای تالاب هورالعظیم از موفقیت‌های زیست محیطی دولت یازدهم
متاسفانه در دولت های نهم و دهم و در سال‌های ٨٨ و ٨٩ آب روی تالاب هورالعظیم بسته و برای رسیدن به نفت تالاب به تدریج خشک شد بطوری که تالاب هورالعظیم در سال ٩٢ به طور کامل خشک بود، اما با روی کار آمدن دولت یازدهم و توجه این دولت به مسایل زیست محیطی، روند احیای آن از سرگرفته شد.
به گفته رئیس سابق سازمان حفاظت محیط زیست، برنامه اکتشاف نفت در محدوده تالاب هورالعظیم در پایان دوره دولت اصلاحات مشروط به این بود که تالاب خشک نشود و آسیب نبیند و با قید این شرط با برخی از طرح‌ها موافقت شد، اما متاسفانه با تغییر دولت (دولت‌های نهم و دهم) تالاب «دایک بندی» (ایجاد خاکریز) شد و مانع ورود آب شدند.
معصومه ابتکار گفت: متاسفانه در دولت‌های نهم و دهم برای رسیدن به نفت، تالاب هورالعظیم را خشک کردند که این موضوع روی افزایش گرد و غبار در جنوب کشور تاثیرگذار بود، اما با اقدام‌های موثر وزارت نفت در دولت یازدهم، بخش عمده این تالاب آبگیری شده که تاثیری بسزا در کاهش گرد و غبار در آن منطقه داشته است.
به گفته ابتکار، در بحث تالاب هورالعظیم برخی نیمه خالی لیوان را می‌بینند و دائم تکرار می‌کنند که اتفاق خاصی در این تالاب نیفتاده، در حالی که بیش از نیمی از این تالاب با همکاری وزارت نفت در دولت یازدهم آبگیری شده است.
رئیس جمهوری در 12 تیر 96 در این باره گفت گفت: دولت یازدهم همسو با حفاظت از محیط زیست، اقدام‌های گسترده دیگری نیز انجام داده که از جمله آن احیای تالاب هورالعظیم است و امروز به واسطه این اقدام‌ها بیش از 80 درصد سطح این تالاب را آب فرا گرفته است.
بیژن زنگنه، وزیر نفت، اردیبهشت سال 94 در مراسم گرامیداشت روز زمین پاک و معرفی واحدهای صنعتی و خدماتی سبز گفت: پروژه‌ای در مورد میدان‌های نفتی کارون به وزارت نفت ارسال شد که اجرای آن منجر به خشک شدن تالاب هورالعظیم می‌شد، من با این موضوع مخالفت کردم چون اجرای آن را خیانت به آیندگان می‌دانم./ایرنا
